فرهاد ساسانی
چکیده
در این جستار سعی برآن است تا ضمن معرفی اجمالی زندگی خصوصی ابن سینا، و صرفاً ذکر مهارت های برجسته او، آثارش را در زمینه مطالعات زبانشناختی بررسی کنیم. از آنجایی که ابن سینا در زمینه مطالعات علمی، تبحری چندجانبه و جهانی داشته است، کتب و مقالات بسیاری در رابطه با او نگاشته اند و در دانشنامه ها و دایره المعارف های معروف و یا ویژه نامه های ...
بیشتر
در این جستار سعی برآن است تا ضمن معرفی اجمالی زندگی خصوصی ابن سینا، و صرفاً ذکر مهارت های برجسته او، آثارش را در زمینه مطالعات زبانشناختی بررسی کنیم. از آنجایی که ابن سینا در زمینه مطالعات علمی، تبحری چندجانبه و جهانی داشته است، کتب و مقالات بسیاری در رابطه با او نگاشته اند و در دانشنامه ها و دایره المعارف های معروف و یا ویژه نامه های جهان اسلام و ایران بخشی را به او اختصاص داده اند. اما با این حال، بیشتر او را به عنوان یک پزشک یا فیلسوف می شناسند تا یک زبانشناس. ولی به هر حال، در زمینه زبانشناسی و بررسی های زبانی، هرچند که در مقایسه با آثار فلسفی و پزشکی او بخش کوچکی را تشکیل می دهد، صاحب اثر بوده است. لذا هّم ما در این گفتار بررسی عملکرد او در این خصوص خواهد بود.
گفتنی است، از آنجایی که بسیاری از بررسی های انجام گرفته در مورد ابن سینا به زبان عربی بوده و یا امکان دسترسی به پژوهشهای انجام گرفته در گوشه و کنار جهان نبوده است، با استفاده از منابع موجود یا با قیاس و استنتاج از پژوهشهای دیگران راهی به سوی مفاهیم و تعابیر ابن سینا گشوده ایم.
منوچهر حقیقی
چکیده
تردیدی نیست که به دلیل شرایط اجتماعی و تفکرات هر دوره، شعر آن دوره از ویژگیهای خاصی برخوردار است و شعر قرن بیستم هم از این قاعده مستثنی نیست. تی. اس. الیوت در این باره می گوید «به علت پیچیدگی تمدن مدرن، شعر مدرن هم باید پیچیده باشد.» شاید عمده ترین دلیل این پیچیدگی تأثیر روزافزون تفکر علمی بر اذهان عمومی باشد چرا که در قرن بیستم ...
بیشتر
تردیدی نیست که به دلیل شرایط اجتماعی و تفکرات هر دوره، شعر آن دوره از ویژگیهای خاصی برخوردار است و شعر قرن بیستم هم از این قاعده مستثنی نیست. تی. اس. الیوت در این باره می گوید «به علت پیچیدگی تمدن مدرن، شعر مدرن هم باید پیچیده باشد.» شاید عمده ترین دلیل این پیچیدگی تأثیر روزافزون تفکر علمی بر اذهان عمومی باشد چرا که در قرن بیستم تنها دانشمندان نیستند که از بینش علمی برخوردارند بلکه شعرا و نویسندگان و حتی مردم عادی نیز روش زندگی و تفکرات خویش را بر آن اساس بنا نهاده اند. البته نفوذ این نوع تفکر به حریم ادیبات چندان هم بی سابقه نیست زیرا که از قرن نوزدهم با پیدایش مکتب های رئالیسم و ناتورالیسم چنین پدیده ای در ساحت رمان به چشم می خورد. نویسندگانی چون امیل زولا و گوستاو فلوبر فرانسوی که از پرو پاقرص ترین حامیان کاربرد روش علمی در رمان نویسی بودند، برای نگارش داستانهایشان از همین روش استفاده می کردند. زولا یک رمان نویس را به مثابه جرتحی می دانست که بر روی شخصیت های داستان خود جراحی می کند. به نظر فلوبر «هر چه هنر بیشتر پیشرفت کند، بیشتر علمی می شود همان گونه که علم نیز هنرمندانه می شود.» تنها چند دهه بعد از فلوبر، یعنی در سال 1939، پل والری، یکی دیگر از شاعران فرانسوی، جملاتی مشابه نظریه زولا را طی یک سخنرانی خود در دانشگاه آکسفورد آکسفورد بر زبان آورده گفت. «بیش از بررسی هر موضوع، نگاهی دقیق به زبان آن می اندازم معمولاً این کار را مانند جراحی انجام می دهم که ابتدا دستهای خود را استرلیزه و موضع عمل را میکروب زدائی می کند.» والری اضافه می کند. «از این که واژه ها و قالب های سخن را به دستها و ابزار یک جراح شبیه می کنم مرا خواهید بخشید.» البته مقایسه یک نویسنده یا شاعر با جراح و دانشمند در همین مثالها خلاصه نمی شود چرا که تقریباً هم زمان با پل والری، ازرا پاوند و مارین مورا نیز از جمله شعرائی بود که وظیفه شاعر و دانشمند را مشابه یکدیگر می پنداشتند.
محمد دبیر مقدم
چکیده
در گذشته و حال مکتبی در زبان شناسی نمی توان یافت که متأثر از آراء مکتبی فلسفی نباشد. این به هیچ وجه شگفت انگیز نیست زیرا زبان و قوۀ نطق همیشه و همواره به دلائل مختلف دارای اهمیت ویژه ای برای مطالعۀ طبیعت انسان بوده است. یکی از آن دلائل این است که زبان موهبتی ویژۀ انسان است و همۀ انسانها، مگر در آسیب دیدگیهای مغزی بسیار شدید، بهره مند از ...
بیشتر
در گذشته و حال مکتبی در زبان شناسی نمی توان یافت که متأثر از آراء مکتبی فلسفی نباشد. این به هیچ وجه شگفت انگیز نیست زیرا زبان و قوۀ نطق همیشه و همواره به دلائل مختلف دارای اهمیت ویژه ای برای مطالعۀ طبیعت انسان بوده است. یکی از آن دلائل این است که زبان موهبتی ویژۀ انسان است و همۀ انسانها، مگر در آسیب دیدگیهای مغزی بسیار شدید، بهره مند از آن می باشند. دیگر اینکه، زبان با قلمروهائی همچون اندیشه و روابط اجتماعی مأنوس و مرتبط است، و آخر اینکه زبان نسبت به دیگر قلمروهای ذهن (همچون خلاقیت هنری) بیشتر قابل دسترسی و مطالعه است. در طول تاریخ زبان شناسی و مطالعۀ زبان اینکه آیا رابطۀ بین صورت (زبانی) و معنا رابطه ای است "طبیعی" و یا" قراردادی " پرسشی است که بارها مطرح شده است و در کراتیلس افلاطون نیز مورد بحث است و اساساً دارای خاستگاهی فلسفی دربارۀ طبیعت و قرارداد می باشد. همچنین اینکه زبان و مشخصاً فرایندهای موجود در آن قاعده منداند یا اینکه قاعده منداند اما دارای بی قاعدگی های فراوان نیز می باشند که در خور مطالعه است قدمتی کهن دارد و مثلاً ارسطو قاعده مندی را تمایل اغلب در زبان دانسته است. همچنین در عصر شخصیتی که مورد توجه این مقاله است، رنه دکارت (1956-1650)، فلسفه و علم جدای از هم نبودند و مشخصاً آراء فلسفی دکارت از آراء علمی او تفکیک پذیر نیست و اصطلاح دستور فلسفی (philosophical grammar) که مربوط به همان عصر است به معنای دستور علمی بود. دستور فلسفی (یا دستور همگانی و جهانی) علمی قیاسی بود که به اصول تغییر ناپذیر و همگانی زبان گفتار یا نوشتار می پرداخت، اصولی که بخشی از طبیعت مشترک انسان است (جامسکی 1988، صفحه 2 و 3).
محمد فاضلی
چکیده
از این مقدمه که جنبۀ سرگذشت و خاطره داشت بگذریم، این جانب برآن است تا مروری گذرا و سریع برآثار مکتوب استاد، توأم با ازریابی آنها داشته باشد. آثار مکتوب معروف استاد را می توان به سه بخش زیر محصور ساخت: الف- مجموعه مقالاتی که در نشریۀ دانشکدۀ ادبیات تبریز انتشار یافته است ب- شرح معلقات سبع منتشر در سال 1348 ج- تاریخ ادبیات عرب از دورۀ جاهلیت ...
بیشتر
از این مقدمه که جنبۀ سرگذشت و خاطره داشت بگذریم، این جانب برآن است تا مروری گذرا و سریع برآثار مکتوب استاد، توأم با ازریابی آنها داشته باشد. آثار مکتوب معروف استاد را می توان به سه بخش زیر محصور ساخت: الف- مجموعه مقالاتی که در نشریۀ دانشکدۀ ادبیات تبریز انتشار یافته است ب- شرح معلقات سبع منتشر در سال 1348 ج- تاریخ ادبیات عرب از دورۀ جاهلیت تا عصر حاضر، منتشر در سال 1348 از آنجا که هریک از این بخشها طبیعت خاص خود دارد و بحث و بررسی جداگانه می طلبد، این گفتار به نقد و بررسی بخش نخست اختصاص می یابد و دیگر بخشها را به فرصتی دیگر وا می گذاریم.
میر جلال الدین کزازی
چکیده
شهر باستانی و تاریخی کرمانشاه سخنوران و نویسندگانی چیره دست و هنرآفرین را د دامن پر مهر خویش پرورده است؛ نامدارانی چون: محمدباقر میرزا خسروی، حسینقلی خان سلطانی، میرزا احمد الهامی، میرزا محمد جواد جلیلی نام بردار بشاب، میرزا قهرمان تبرایی، سید عبدالکریم غیرت، اسدالله جاودانی نامی به محرم. از آن میان، میرزا قهرمان تبرایی به ویژه ...
بیشتر
شهر باستانی و تاریخی کرمانشاه سخنوران و نویسندگانی چیره دست و هنرآفرین را د دامن پر مهر خویش پرورده است؛ نامدارانی چون: محمدباقر میرزا خسروی، حسینقلی خان سلطانی، میرزا احمد الهامی، میرزا محمد جواد جلیلی نام بردار بشاب، میرزا قهرمان تبرایی، سید عبدالکریم غیرت، اسدالله جاودانی نامی به محرم. از آن میان، میرزا قهرمان تبرایی به ویژه در سروده های دینی نامی برآورده است. میرزا قهرمان، از دوستاران و ستایندگان پاک خاندان بوده است و از آن روی که بیزاری خویش را از آنان که خاندان را دشمن می دارند آشکارا نشان داده باشند، نامی هنری تبرایی را برگزیده بوده است. هر چند میرزا قهرمان، دانشی چندان نیاندوخته بوده است، از سخنسرایان و ادبدانان خوشگوی و ترزبان شمرده می آید. او را چامه ها و در پیوسته هایی است که بیشتر در ستایش بزرگان دین سروده شده است. از این روی، به ستایندگی خاندان نام برآورده است. محم باقر میرزا خسروی که خود از سخنوران و نویسندگان تواناست و از پیشتازان داستان نویسی به شیوه نو، در دیباچه گزیده ای از دیوان شاعر که در سال 1317 هجری قمری به چاپ سنگی رسیده است.
ویدا شقاقی
چکیده
زبان و چگونگی کارکرد آن همواره نظر محققان و اندیشمندان را در طول تاریخ به خود جلب نموده است. هر چه دامنه مطالعات گسترش می یابد و میزان آن فزونی می گیرد گستره دانش انسانی از زبان و نحوه کارکرد مغز را وسعت می بخشد و در نتیجه به روشنی نکات تاریخی می انجامد که در مطالعات قبلی ناچیز بدیهی انگاشته شده و یا از نظر دور مانده بودند. امروز در مطالعات ...
بیشتر
زبان و چگونگی کارکرد آن همواره نظر محققان و اندیشمندان را در طول تاریخ به خود جلب نموده است. هر چه دامنه مطالعات گسترش می یابد و میزان آن فزونی می گیرد گستره دانش انسانی از زبان و نحوه کارکرد مغز را وسعت می بخشد و در نتیجه به روشنی نکات تاریخی می انجامد که در مطالعات قبلی ناچیز بدیهی انگاشته شده و یا از نظر دور مانده بودند. امروز در مطالعات زبانی حتی نکات بسیار کوچک وساده مورد بازنگری و توجه قرار می گیرد تا بلکه بتوان به شناخت جامع تری از زبان دست یافت. در بررسی ساختمان جمله و کلمه در زبان فارسی در میابیم که هنوز مطالب ناگفته و نامکشوف فراوانی وجود دارد که توجه محققان و علاقمندان را طلب می کند.
سیدحسن امین
چکیده
مکتب عرفانی مولانای رومی از مکتب ابن عربی مستقل است. اثبات دیدار مولانا با ابن عربی در دمشق (در سالهای جوانی مولانا و پیری ابن عربی) و نیز دوستی و مصاحبت و مجالست مولانا با صدر قونوی (بزرگترین مروج و معلم تعالیم ابن عربی) در قونیه (در سالهای پایانی عمر این دو) یا اشتراک بعضی افکار، برای اثبات این که مولانا تحت تأثیر افکار ابن عربی واقع ...
بیشتر
مکتب عرفانی مولانای رومی از مکتب ابن عربی مستقل است. اثبات دیدار مولانا با ابن عربی در دمشق (در سالهای جوانی مولانا و پیری ابن عربی) و نیز دوستی و مصاحبت و مجالست مولانا با صدر قونوی (بزرگترین مروج و معلم تعالیم ابن عربی) در قونیه (در سالهای پایانی عمر این دو) یا اشتراک بعضی افکار، برای اثبات این که مولانا تحت تأثیر افکار ابن عربی واقع شده باشد، کافی نیست، زیرا: اولاً- دیدار مولانا با ابن عربی در دمشق، ملاقاتی گذرا نبوده است. ثانیاً- مصاحبت و مجالست مولانا با صدر قونوی در قونیه، در زمانی بوده است که مولانا خود، در تصوف و معارف صوفیه، به مرتبۀ کمال رسیده است و دارای استقلال نظر بوده است. ثالثاً- شیوۀ سیر و سلوک طریقتی مولانا، پس از رسیدن به شمس تبریزی او را از مکتب اسلاف خود و مشایخ سلف او (یعنی پدرش بهاء الدین ولد سلطان العلماء بلخی و نیز جانشین پدرش برهان الدین ترمذی و دیگران) جدا کرد. مولانا با بیان ساده و فشرده در قالب داستان و قصه با استفاده از منابع مختلف از جمله کلیله و دمنه، الهی نامه(حدیقه الحقیقه) سنایی و آثار عطار، حقایق عرفان عملی و علم باطن را در طبق اخلاص نهاده است. اما ابن عربی، پایه گذرا عرفان نظری و تفکر عرفانی ست و کمال حقیقی را در گرو فهم برهانی و وجدانی و معرفت عقلانی و فرا عقلانی می داند و از این رهگذر به بهاءالدین بلخی (پدر مولانا) و برهان الدین ترمذی (استاد و مرشد مولانا) شبیه است که شمس تبریزی مولانا را از مطالعۀ آثارشان منع کرده است. رابعاً- بر خلاف نتیجه گیری هانری کربن که استناد شارحان مثنوی را در ایران و هند به آثار ابن عربی دلیل تأثیر در مولانا می داند، این گونه شرح و تفسیرها تنها حکایت از مقبولیت تام و تمام افکار ابن عربی در ایران و هند دارد که شارحان مثنوی در ایران و هند نیز از همین گروه بوده اند. در مثل ما می بینیم، جامی که یکی از شارحان بزرگ آثار ابن عربی ست، «نی نامه» خود را که شرح ابیات نخستین مثنوی معنوی است، براساس مکتب ابن عربی- وحدت وجود و اعتباری بودن تعین و ماهیت- ساخته است. اما این واقعیت، تنها گزارشگر این حقیقت است که شارح این ابیات (جامی)، در عرفان نظری تابع بی قید و شرط ابن عربی ست و همۀ معارف الهی را به استشهاد آثار ابن عربی و صدر قونوی تفسیر و تبیین می کند. نی نامه جامی، نمی تواند دلیل بر تأثیر ابن عربی در مولانا باشد بلکه تنها دلیل بر تأثیر ابن عربی در جامی ست. چنان که باز اگر شرح حاج ملاهادی سبزواری بر مثنوی سرشار از اصول عرفانی ابن عربی و حکمت متعالیۀ ملاصدراست، دلیل بر تأثیر ابن عربی و ملاصدرا در سبزواری ست نه در مولانا. پس، باید نتیجه گرفت که در آثار مولانا مفهوم یا مضمونی که به اختصاص متعلق به ابن عربی باشد و در آثار دیگر عارفان و عالمان متقدم بر مولانا مسبوق به سابقه نباشد، نمی توان یافت.
منوچهر حقیقی
چکیده
نکات عمده مقاله، تعریف واژه «مکتب ادبی- هنری» و بررسی عناصر و عواملی است که در پیدایش یا افول مکتب هایی ادبی موثر می باشند. با توجه به نظرات منتقدان می توان نتیجه گرفت که علی رغم اختلاف نظر بین منتقدان در مورد عنوان های مکتب های ادبی- هنری، روی همرفته مطالعه مکتب های ادبی می تواند به درک و شناخت ویژگی های ادبیات دوره های مختلف کمک ...
بیشتر
نکات عمده مقاله، تعریف واژه «مکتب ادبی- هنری» و بررسی عناصر و عواملی است که در پیدایش یا افول مکتب هایی ادبی موثر می باشند. با توجه به نظرات منتقدان می توان نتیجه گرفت که علی رغم اختلاف نظر بین منتقدان در مورد عنوان های مکتب های ادبی- هنری، روی همرفته مطالعه مکتب های ادبی می تواند به درک و شناخت ویژگی های ادبیات دوره های مختلف کمک نماید. در مورد شرایط پیدایش مکتب ها نیز بین منتقدان اختلاف نظرهایی وجود دارد؛ در حالیکه عده ای شرائط اجتماعی- سیاسی را در پیدایش یا افول مکتب ها موثر می دانند، برخی بر نقش افکار یا تئوری های فلسفی- علمی تاکید می کنند و تعدادی هم تغییر و تحول مکتب ها را ناشی از فرسودگی درونی عناصر ادبی می دانند. می توان گفت که هیچ یک از این عوامل به تنهایی باعث پیدایش یا افول یک مکتب نمی شود، ولی مجموعه ای از آنها می تواند در جابجایی مکتب ها موثر باشند. علاوه بر آن، نقش هریک از این عوامل یا عناصر در مورد مکتب های مختلف متفاوت بوده است. میزان پایبندی نویسندگان و هنرمندان به اصول مکتب های متفاوت نیز موضوع دیگری است که مقاله به آن می پردازد. در مکتب هایی چون نئوکلاسیسم، رئالیسم و ناتورالیسم بطور کلی میزان رعایت اصول مکتب ها بیشتر از مکتب هایی چون رمانتیسم، سمبولیسم یا سوررئالیسم است. یکی از دلایل این تفاوت را احتمالاً باید در میزان تاثیر تئوریهای فلسفی و سیاسی بر این مکتب ها پی گرفت. علاوه بر آن، نویسندگان بعضی از مکتب ها برای خود آزادی عمل متناسب با رسالت خود بعنوان نویسنده قائل بودند و این آزادی عمل طبعاً با پیروی از اصول مکتب ها در تضاد بود.
احمد تمیم داری
چکیده
با آغاز فرمان روایی مسلمانان در استان بنگال از ابتدای قرن سیزدهم میلادی، قرن هفتم قمری، دستگاه فکری و تعلیم و تربیت اسلامی رایح شده، زبان فارسی و عربی رونق یافت. زبان فارسی رسمی گردید امّا زبان عربی به عنوان زبان دینی تلقی شد. نخستین دانشمند عربی دان قاضی رکن الدین حنفی بخارایی بودکه کتاب امریت کوند Amritkund را از سانسکریت به عربی و فارسی ...
بیشتر
با آغاز فرمان روایی مسلمانان در استان بنگال از ابتدای قرن سیزدهم میلادی، قرن هفتم قمری، دستگاه فکری و تعلیم و تربیت اسلامی رایح شده، زبان فارسی و عربی رونق یافت. زبان فارسی رسمی گردید امّا زبان عربی به عنوان زبان دینی تلقی شد. نخستین دانشمند عربی دان قاضی رکن الدین حنفی بخارایی بودکه کتاب امریت کوند Amritkund را از سانسکریت به عربی و فارسی ترجمه کرد. صدها کتاب به فارسی و عربی تألیف گردید و هزاران مدرسه تأسیس شد. به طور کلی رواج زبان فارسی و تعلیم تعلّم زبان عربی از طریق زبان فارسی و دیانت اسلامی، فرهنگ بنگال را از دوره قدیم به عصر جدید انتقال داد.
محمدحسین بیات
چکیده
در این مقاله در ارتباط با عنوان مقاله در سه بخش سخن گفته آمده است : الف) بیان معنی و مفهوم فرهنگ وانوع آن ب ) بیان مقصود از تاثیر متقابل این دوفرهنگ ج ) اشارت به نمونه هایی از تاثیر متقابل فرهنگ اسلامی و ایرانی بخش نخست ، در هشت بند مباحث مطروحه بررسی شده است که با عناوین زیرین آمده اند: ا. معنی واژه فرهنگ با ذکر ...
بیشتر
در این مقاله در ارتباط با عنوان مقاله در سه بخش سخن گفته آمده است : الف) بیان معنی و مفهوم فرهنگ وانوع آن ب ) بیان مقصود از تاثیر متقابل این دوفرهنگ ج ) اشارت به نمونه هایی از تاثیر متقابل فرهنگ اسلامی و ایرانی بخش نخست ، در هشت بند مباحث مطروحه بررسی شده است که با عناوین زیرین آمده اند: ا. معنی واژه فرهنگ با ذکر شواهد مستند ٢ . معادلهای واژه «فرهنگ« در زبانهای معروف بیگانه که آن زبانها به فارسی نزدیکترند ٣ . تعاریف اصطلاحی فرهنگ ه و انتخاب تعریف تایلر محقق انگلیسی که نسبتا این تعریف جامع و مانع است . ٤ . ویژکیهای فرهنگ در این بند سه ویژکی برای فرهنک بیان شده : الف ) فرهنگ عام ولی خاص است . ب) فرهنک متغیر ولی ثابت است . ج ) فرهنک اجباری ولی اختیاری است ۵ . انوع فرهنگ در این بند ، نخست فرق فرهنگ و خرده فرهنگ گفته امده، انگاه فرهنگهای گونه گون به طورخلاصه بیان شده است . 6 فرهنک ایرانی این بند در دو بخش مورد بررسی قرار گرفته است : الف ) فرهنک ایرانیان پیش از تاریخ تا زمان مادها وهخامنشیان ب ) فرهنگ ایرانیان از زمان هخامنشیان تا ساسانیان اوان ظهور اسلام ٧ . فرهنک و تمدن اعراب پیش از اسلام ٨ فرهنک اسلامی در این بند قران مجید واحادیث صرپشمه فرهنگ اسلامی معرفی شده است . امابخش دوم یعنی بیان معنی و مقصود از تاثیر متقابل دراین بخش نویسنده نخست معنی تاثیر و تاثررا متذکر گردیده، آنگاه به اثبات رسانده که فرهنگ اسلامی به معنی حقیقی کلمه در فرهنگ ایرانی تایر گذاشته و ان را غنی نموده است. لیکن مقصود از تاثیر فرهنگ ایرانی در فرهنگ اسلامی ، غنی کردن مفاهیم والای قرآنی نیست چه فرهنگ قرآن از خداوند غنی بالذات است و نیاز به چیزی ندارد . بلکه مقصود ترویج اسلام به دست ایرانیان و خدمات اینان به فرهنگ قرآن است . اما بخش سوم مقاله یعنی بیان نمونه هایی از تاثیرات متقابل فرهنگهای اسلامی و ایرانی . این بخش نیز چونان بخش نخست این جسارت بسیار دامنه دار است . نویسند ٠ با مراعات اختصار این بخش را در چند بند بیان داشته است الف ( تاثیر فرهنگ اسلامی در فرهنگ ایرانی_ این بند در دو بخشی مورد برسی واقع شده ا. تاثیر فرهنگ اسلامی به فرهنگ ایرانی پیشتر از فتح ایران در این بخش نویسنده به اثبات رسانده که بسیاری از ایرانیان ا زسال ششم هجری تحت تاثیر فرهنگ اسلامی قرار گرفتند و ایمان آوردند . ٢ . تاثیر فرهنگ اسلامی در فرهنگ ایرانی بعد از فتح ایران_ در این بخش نخست از علل سقوط شاهان ساسانی سخن به میان آمده وسرانجام دو علت اساسی برای این شکست ذکر گردیده است: یکی ناخشنودی ایرانیان از حاکمان ایران آن زمان و موبدان زرتثتیان . دو دیگر جاذبه وصف ناشدنی فرهنگ اسلامی برا ی ایرانی . ب ( تاثیر فرهنگ ایرانی در فرهنگ اسلامی ، این بند نیز در دو بخش بیان گردیده است : ا. تاثیر فرهنگ سیاسی ایرانی درنحوه حکومت و تدبیر مملکت حاکمان اعراب مسلمان . در این بخش نویسنده با استناد به مآخذ ومنابع معتبر مطلب را به جایی کشانده که درزمان اوج قدرت حاکمان عرب ، تمام مناصب مهم حکومتی از وزارت تا فرمانداری و استانداری به دست ایرانیان اداره می شد و اعراب خود را در برابر فرهنگ ایرانی حقیر می دیدند . بدین جهت در زمان عباسیان همه اعراب از مناصب حکومتی بر کنارشدند و ایرانیان دویت سال تمام بر اکثر بلاد اسلام حکومت راندند . ٢ . تاثیر فرهنگ علمی ایرانی دراین بخش نویسنده مقصود از این تائیر را ، خدمات علمی ایرانی در ترویج فرهنگ اسلامی دانسته ونمونه های فراوانی در اثبات مطلب ذکر نموده است .
کوروش صفوی
چکیده
در این مقاله کوشش خواهد شد ، ضمن مروری بر مطالمه ی با هم آ یی در زبان شناسی ساختگرا وچگونکی طرح آن درقالب نظریه ی حوزه های ممنایی، با هم آ یی واژگانی در زبان فارسی مورد بحث و بررسی قرار کیرد و ثمرایط آن بازکاویده شود .
بیشتر
در این مقاله کوشش خواهد شد ، ضمن مروری بر مطالمه ی با هم آ یی در زبان شناسی ساختگرا وچگونکی طرح آن درقالب نظریه ی حوزه های ممنایی، با هم آ یی واژگانی در زبان فارسی مورد بحث و بررسی قرار کیرد و ثمرایط آن بازکاویده شود .
سعید واعظ
فرزانه فرحزادی
چکیده
یکی از نخستین مکتب های ترجمه شناسی اروپا مکتب لایپزیک است. پیروان این مکتب ترجمه شناسی را شاخه ای از زبان شناسی و نوعی زبان شناسی کاربردی تلقی می کردند و معتقد بودند ترجمه شناسی باید از روش های کاملا علمی استفاده کند. آنها دیدگاه های سنتی را در مورد ترجمه ساده انگارانه می دانستند و بر آن بودند که برای تحقیق در این حوزه باید از روش های ...
بیشتر
یکی از نخستین مکتب های ترجمه شناسی اروپا مکتب لایپزیک است. پیروان این مکتب ترجمه شناسی را شاخه ای از زبان شناسی و نوعی زبان شناسی کاربردی تلقی می کردند و معتقد بودند ترجمه شناسی باید از روش های کاملا علمی استفاده کند. آنها دیدگاه های سنتی را در مورد ترجمه ساده انگارانه می دانستند و بر آن بودند که برای تحقیق در این حوزه باید از روش های رایج در علوم دقیق، به ویژه ریاضیات و منطق استفاده کرد. بخش اعظم نظرات پیروان این مکتب در اصل به زبان آلمانی نوشته شده و آنچه از آن به جهان انگلیسی زبان ترجمه شناسی راه یافته عمدتاً به صورت ترجمه انگلیسی است. پیروان این مکتب ، مطالعات خود را صرف مسائل ترجمه متون علمی و فنی کردند و مهمترین موضوعی که به آن پرداختند، موضوع معادل در ترجمه بود. از آن میان کاده (۱۹۶۸) معادل را از لحاظ تطابق واژگانی بررسی کرد و برای آن چهار نوع قائل شد: ۱- معادل مطلق : این معادل زمانی پدید می آید که کلمه ای در زبان مقصد از لحاظ تمام مؤلفه های معنایی با کلمه ای در زبان مبداً برابر باشد. این امر غالباً در مورد اصطلاحات علمی معیار صدق می کند.
سعید واعظ
چکیده
عین القضاة همدانی در نامه شصت و پنجم از نامه های خود در بحث از واجب و مستحب و حرام ... گوید: و بعضی - کارها- بود که نه واجب ضروری بود، اما کردنش به نسبت با مقصود، او به از نا کردن بود. چون اشعار تازی بسیار یاد گرفتن، چه اگر اشعار یاد نگیرد، از نامه نوشتن به تازی باز نماند. اما آن به بود که یاد گیرد تا مکتوبات او موشح بود به اشعار عربی ، و این ...
بیشتر
عین القضاة همدانی در نامه شصت و پنجم از نامه های خود در بحث از واجب و مستحب و حرام ... گوید: و بعضی - کارها- بود که نه واجب ضروری بود، اما کردنش به نسبت با مقصود، او به از نا کردن بود. چون اشعار تازی بسیار یاد گرفتن، چه اگر اشعار یاد نگیرد، از نامه نوشتن به تازی باز نماند. اما آن به بود که یاد گیرد تا مکتوبات او موشح بود به اشعار عربی ، و این قسم را در زبان شرع مستحب خوانند یا مندوب . همدانی خود به این مستحب عمل نموده ، و نامه های او مناسب حال و مقال مشحون از اشعار زیبا و لطیف عربی است . نگارنده این سطور در این مقاله با بضاعت مزجاة خود به ترجمه و تعیین منابع و مستندات اشعار عربی نامه های عین القضاة پرداخته و امیدوار است خوانندگان فاضل هر سهو و زلی که مشاهده نمایند با عین رضا و نظر خطا پوشی ملاحظه فرمایند و از تذکار دریغ ننمایند.
کامبیز محمودزاده
چکیده
آگاهی از ارتباط تنگاتنگ میان زبان و جامعه، زبانشناسان، جامعه شناسان زبان و حتی روانشناسان زبان را بر آن داشته است تا بر اساس چارچوب های اجتماعی جوامع مختلف، الگوهایی از رفتار های زبانی انسان بدست دهند و با این شیوه احتمالا بتوانند هم به عملکرد ذهن آدمی هر چه بیشتر و بهتر دست بیابند و هم با تکیه بر چار چوب هایی نظام مفید فرهنگی و جامعة ...
بیشتر
آگاهی از ارتباط تنگاتنگ میان زبان و جامعه، زبانشناسان، جامعه شناسان زبان و حتی روانشناسان زبان را بر آن داشته است تا بر اساس چارچوب های اجتماعی جوامع مختلف، الگوهایی از رفتار های زبانی انسان بدست دهند و با این شیوه احتمالا بتوانند هم به عملکرد ذهن آدمی هر چه بیشتر و بهتر دست بیابند و هم با تکیه بر چار چوب هایی نظام مفید فرهنگی و جامعة شناختی جوامع زبانی گوناگون، گامی در رفع اشکالات ارتباطی از یکسو و ارائه راه کارهایی در زمینه ترجمه و نیز زبان آموزی بردارند. مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا با در نظر داشتن رابطه مستقیم میان زبان و ساختارهای ذهنی - فکری جامعه، مشخص نماید که تغییرات اجتماعی جوامع انسانی، اعم از تغییرات گسترده و عمیق، یا ناچیز و کم اهمیت تأثیر بسزائی بر زبان ان جوامع بگذارند با معرفی این تغییرات که می توانند در سطوح زبانی مختلفی مانند سطوح واژگانی، دستوری و حتی معنی شناختی و منظور شناختی اعمال شوند، نگارنده تلاش خواهد کرد تا مشکلاتی را که زبان آموزان و مترجمان در ارتباط با این عناصر زبانی و آموزش یا ترجمه آنها در برابر خود خواهند داشت به نمایش بگذارد و در صورت امکان راه حل هایی نیز در هر زمینه ارائه دهد.
سعید واعظ
چکیده
میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۱۹۳ - ۱۲۵۱ هـ . ق ) ادیبی توانا، منشی و دبیری با تدبیر و سیاستمداری با فراست در دوره اول عصر قاجار است. او اصلاحات زیادی در تشکیلات دیوانی انجام داد. او نثر فارسی را از پیچ و خم عبارت پردازی های متداول روزگار خویش رهایی بخشید. از آنجا که مقام والایی در محافل سیاسی و ادبی داشت، سبک او به زودی سرمشق بعضی ...
بیشتر
میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۱۹۳ - ۱۲۵۱ هـ . ق ) ادیبی توانا، منشی و دبیری با تدبیر و سیاستمداری با فراست در دوره اول عصر قاجار است. او اصلاحات زیادی در تشکیلات دیوانی انجام داد. او نثر فارسی را از پیچ و خم عبارت پردازی های متداول روزگار خویش رهایی بخشید. از آنجا که مقام والایی در محافل سیاسی و ادبی داشت، سبک او به زودی سرمشق بعضی نویسندگان معاصرش و پس از او شد. او با اینکه نثر فارسی را از قید و بندهای انشای قدما پیراست ولی در مقایسه با معیارهای امروزی الفاظ زائد بر معانی فراوان دارد. منشآت قائم مقام که موجب بیشترین شهرت وی در تاریخ ادب فارسی گردیده است، شامل بعضی نوشته های اوست که به دستور و تدبیر حاج فرهاد میرزا معتمد الدوله قاجار، که از شاگردان و دست پروردگان قائم مقام بود، به سال ۱۲۸۰ هـ. ق گردآوری و در سال ۱۲۹۴ هـ. ق به کوشش و نظارت فرزندش اویس میرزا، برای نخستین بار چاپ سنگی شد۔ آنچه خوانندگان گرامی و فاضل در این مقاله ملاحظه می فرمایند یادداشتهایی است بر مستندات اشعار و عبارتهای تازی این کتاب که به کوششی سید بدرالدین یغمایی به زیور طبع آراسته شده است، انشاء الله قبول افتد و در نظر آید.
علی میر عمادی؛ مهناز سعیدی
چکیده
ساخت منطقی به مثابه لایه و دستورو تعبیر معنایی در نگرش کمینه گرا متضمن این نظر است که ساخت منطقی lfتنها سطحی از دستور است که می تواند به محک شرایط ساختاری بپردازد. مقایسه ی تطبیقی می تواند ابزاری برای سنجش صدق وقوع ساخت منطقی به حساب آید . در این مقاله سعی بر آن است تا با مقایسه ی فارسی - انکلیس ، ترکی - انکلیسی و فارسی -ترکی جهانی بودن وجود ...
بیشتر
ساخت منطقی به مثابه لایه و دستورو تعبیر معنایی در نگرش کمینه گرا متضمن این نظر است که ساخت منطقی lfتنها سطحی از دستور است که می تواند به محک شرایط ساختاری بپردازد. مقایسه ی تطبیقی می تواند ابزاری برای سنجش صدق وقوع ساخت منطقی به حساب آید . در این مقاله سعی بر آن است تا با مقایسه ی فارسی - انکلیس ، ترکی - انکلیسی و فارسی -ترکی جهانی بودن وجود چنین ساختی مورد بحث و بررسی قرار گیرد .
سعید واعظ
چکیده
عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب در سال تحصیلی ۱۳۵۵، « ترجمه اشعار و عبارتهای تازی تاریخ جهانگشای جوینی » بود. پس از آنکه از پایان نامه خود دفاع نمودم، دوستانی که لطفی بر بنده داشتند وقت و بی وقت به اینجانب توصیه می فرمودند تا با توجه به نیاز دانشجویان آن دستنوشته ها را به چاپ بسپارم، اما بنده به دلایلی رضا به این کار نمی ...
بیشتر
عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب در سال تحصیلی ۱۳۵۵، « ترجمه اشعار و عبارتهای تازی تاریخ جهانگشای جوینی » بود. پس از آنکه از پایان نامه خود دفاع نمودم، دوستانی که لطفی بر بنده داشتند وقت و بی وقت به اینجانب توصیه می فرمودند تا با توجه به نیاز دانشجویان آن دستنوشته ها را به چاپ بسپارم، اما بنده به دلایلی رضا به این کار نمی دادم. در سال1373 دوست و همکار دانشمند جناب آقای دکتر احمد خاتمی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، با انتشار کتاب ارزشمند خود «شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی» بار این تکلیف در شماره نوزدهم نشریه «زبان ادب» یادداشتهای خود بر اشعار عربی جلد أول تاریخ جهانگشا را به بهانه بزرگداشت از مقام علمی و ادبی مرحوم علامه قزوینی رضوان الله تعالی علیه تقدیم خوانندگان گرانقدر نمودم، اکنون یادداشتهای جلد دوام تقدیم ادب دوستان میگردد امید است همچنان قبول افتد و در نظر آید.
مجتبی منشی زاده
چکیده
بر اساسی همه منابع دستوری زبانهای ایرانی میانه غربی و شرقی، برای بیان مفهوم فعلی مجهول سه امکان متفاوت وجود داشت: الف : پیوستن تکواژ صرفی به ماده مضارع فعل که معمولاً برای ساخت فعل مضارع مجهول و در پاره ای از موارد برای فعل ماضی جعلی مجهول به کار می رفته است
بیشتر
بر اساسی همه منابع دستوری زبانهای ایرانی میانه غربی و شرقی، برای بیان مفهوم فعلی مجهول سه امکان متفاوت وجود داشت: الف : پیوستن تکواژ صرفی به ماده مضارع فعل که معمولاً برای ساخت فعل مضارع مجهول و در پاره ای از موارد برای فعل ماضی جعلی مجهول به کار می رفته است
اسماعیل تاجبخش
چکیده
رساله الطیر عنوان رساله نمادین از ابن سینا است که در اصل به عربی است. در این مقاله نخست گردانیده ی دقیق آن به فارسی معیار آمده است و سپس تحلیل و بررسی درون مایه و محتوای آن. آنچه در پی می آید ترجمه یی است فشرده و امروزین. از زندگی نامه ی خود نوشت پرندگان ابن سینا.
بیشتر
رساله الطیر عنوان رساله نمادین از ابن سینا است که در اصل به عربی است. در این مقاله نخست گردانیده ی دقیق آن به فارسی معیار آمده است و سپس تحلیل و بررسی درون مایه و محتوای آن. آنچه در پی می آید ترجمه یی است فشرده و امروزین. از زندگی نامه ی خود نوشت پرندگان ابن سینا.
سالار منافی اناری
چکیده
حیات انسان در اصل از آن روح است که جوهری الهی، غیرمادی، و نامیراست و منشاء تمام استعدادهای حیاتی انسان مانند تفکر، تعقل، ادراک، اراده، گفتار و کردار می باشد. آنچه پس از جدا شدن روح از بدن بتدریج متلاشی و به اصلی خود که خاک است تبدیل می گردد تن مادی انسان است و نه جوهر الهی او. این جوهر الهی انسان که حقیقت غیرمادی اوست از همان لحظه آفرینش ...
بیشتر
حیات انسان در اصل از آن روح است که جوهری الهی، غیرمادی، و نامیراست و منشاء تمام استعدادهای حیاتی انسان مانند تفکر، تعقل، ادراک، اراده، گفتار و کردار می باشد. آنچه پس از جدا شدن روح از بدن بتدریج متلاشی و به اصلی خود که خاک است تبدیل می گردد تن مادی انسان است و نه جوهر الهی او. این جوهر الهی انسان که حقیقت غیرمادی اوست از همان لحظه آفرینش در تن مادی، در مسیر بازگشت به «اصلی» خویش که خداست قرار میگیرد و سفر عمر را آغاز می کند. گاهی از حقیقت غیرمادی انسان با نام «نفس » نیز یاد می شود. سجادی (۱۳۶۲) از قیصری نقل کرده که گفته است: «روح انسان را باعتبار تعلق آن به بدن و مدیریت آن مربدن را نفس گویند.» از دیدگاه علامه طباطبائی، از حقیقت روح گاهی با کلمه «من» نیز تعبیر میشود که حقیقتی غیرمادی و غیرقابل انقسام و تجزیی است. پس «من» هرکس همان روح یا نفس اوست که حقیقت ذاتی و الهی او می باشد، و مدیریت بدن را به عهده دارد. تمام اعضاء و جوارج بدن ابزاری جهت اجرای فرامین من هستند. حاکمیت اراده محدود « من » بر بدن نشانه ای از حاکمیت اراده مطلق پروردگار «من» بر کل جهان هستی است. پس «هرکس خودش را بشناسد پروردگارش را می شناسد.» این جمله ترجمه ای زبان شناختی است از «من عرف نفسه فقد عرف ربه». اما اینکه «خودشناسی» چیست و چگونه حاصل می شود نیاز به تفسیر عرفانی دارد که هدف این مقاله بیان آن است.
نجمه نظری
چکیده
یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی «نوستالژی» است که ارتباطی قوی با حافظه و خاطره دارد. حسرت گذشته‌های شیرین و تقابل زمان حال با این گذشته، نوستالژی نامیده میشود. مفهوم نوستالژی، تاریخی به قدمت هبوط حضرت آدم (ع) دارد و از دیرباز، درون‌مایۀ بسیاری از آثار ادبی را به خود اختصاص داده است. حمید مصدق نیز از جمله شاعران معاصر است که ...
بیشتر
یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی «نوستالژی» است که ارتباطی قوی با حافظه و خاطره دارد. حسرت گذشته‌های شیرین و تقابل زمان حال با این گذشته، نوستالژی نامیده میشود. مفهوم نوستالژی، تاریخی به قدمت هبوط حضرت آدم (ع) دارد و از دیرباز، درون‌مایۀ بسیاری از آثار ادبی را به خود اختصاص داده است. حمید مصدق نیز از جمله شاعران معاصر است که حسرت گذشته‌های خوش از دسترفته، در شعرش بهصورتی برجسته دیده میشود. نوستالژی در شعر مصدق، بیش از همه در عاشقانههایش و بهصورت فردی نمود مییابد. از سوی دیگر، نوستالژی جمعی را در سرودههای سیاسی- اجتماعی این شاعر و در یادکردش از روزگار حاکمیت دادگری، آزادی و امنیت و همچنین، در حسرت به دوران زندگی آدم (ع) در بهشت و آرزوی بازگشت به دوران نخستین بشر و روزگار دوری از آلودگی و ناپاکی، میتوان دید. مقالۀ حاضر بر آن است تا به بررسی نمودهای نوستالژی در سرودههای این شاعر بپردازد.
میرجلال الدین کزازی
چکیده
در بیتی شگرف در شاهنامه، آسمان از گونه یاقوت سرخ شمرده شده است. در این جستار، پیشینه‌ی باورشناختی پیوند آسمان با سنگ کاویده و باز نموده شده است؛ زیرا ساختار بیت از دید معنی‌شناسی به گونه‌ای است که نمی‌توان پیوند آسمان با یاقوت را نکته‌ای پندارشناختی دانست و گونه‌ای از مانندگی به شمار آورد. یاقوتینگی آسمان، بر این پایه در جستار ...
بیشتر
در بیتی شگرف در شاهنامه، آسمان از گونه یاقوت سرخ شمرده شده است. در این جستار، پیشینه‌ی باورشناختی پیوند آسمان با سنگ کاویده و باز نموده شده است؛ زیرا ساختار بیت از دید معنی‌شناسی به گونه‌ای است که نمی‌توان پیوند آسمان با یاقوت را نکته‌ای پندارشناختی دانست و گونه‌ای از مانندگی به شمار آورد. یاقوتینگی آسمان، بر این پایه در جستار «یاقوت آسمان» بررسی و کاویده شده است. ز یاقوت سرخ است چرخ کبود نه از آب و گرد و نه از بادرو دود
سیروس شمیسا
چکیده
در کتاب «سیر غزل در شعر فارسی» درباره‌ی خواجو نوشته بودم: «برخی از اوزان غزلیات او نادر و یا تازه است» اما تاکنون مجالی دست نداده بود که آن اوزان را مطرح سازم. این اوزان تازه عمدتاً در بخش صنایع الکمال است.گاهی در ضبط کلمات و مصاریع اشعاری که اوزان آنها تازه است اشکالاتی دیده میشود که ظاهراً محصول غلط‌کاری ناسخان است اما ...
بیشتر
در کتاب «سیر غزل در شعر فارسی» درباره‌ی خواجو نوشته بودم: «برخی از اوزان غزلیات او نادر و یا تازه است» اما تاکنون مجالی دست نداده بود که آن اوزان را مطرح سازم. این اوزان تازه عمدتاً در بخش صنایع الکمال است.گاهی در ضبط کلمات و مصاریع اشعاری که اوزان آنها تازه است اشکالاتی دیده میشود که ظاهراً محصول غلط‌کاری ناسخان است اما بعید نیست که در یکی دو مورد خود خواجو وزن را باخته باشد. به هرحال از تنوع این اوزان تازه و نادر پیداست که خواجو، عروضی بوده است. ظاهراً یکی از مدعیان عروض که گویا از اصحاب عمائم بوده است به خواجو نکته گرفته بود که برخی از اوزان شعری او مرسوم و متعارف نیست. خواجو در قطعهیی که خطاب به او سروده است به درستی میگوید که اوزان و آهنگهای شعری از حد شمار بیرون است.
عطاالله ملکی
چکیده
واج یک عنصر پایه است که از تقطیع کلام حاصل می شود. واج به عنوان یک طبقه در نظر گرفته می شود و نه یک عنصر ساده. این واقعیت با تحلیل قیاسی و سطوح بالاتر نشان داده شده است. واج ها دریافته های مختلف دارای نماد های آوایی متفاوتند. نمادهای آوایی واج ها نسبت به هم در وضعیت توزیع تکمیلی هستند و بنابراین ممیز معنا نیستند. از سوی دیگر واج ها می توانند ...
بیشتر
واج یک عنصر پایه است که از تقطیع کلام حاصل می شود. واج به عنوان یک طبقه در نظر گرفته می شود و نه یک عنصر ساده. این واقعیت با تحلیل قیاسی و سطوح بالاتر نشان داده شده است. واج ها دریافته های مختلف دارای نماد های آوایی متفاوتند. نمادهای آوایی واج ها نسبت به هم در وضعیت توزیع تکمیلی هستند و بنابراین ممیز معنا نیستند. از سوی دیگر واج ها می توانند ممیز باشند و در آن صورت در وضعیت توزیع مشابه اند. ممکن است زبان ها دارای فهرست های واجی مشابه باشند لکن توزیع شان تفاوت داشته باشد.
