بررسی متون ادبی
نمادپردازی عارفانۀ فاضل نظری

شیرین امینی؛ وحید مبارک؛ مهدی شریفیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 آبان 1401

https://doi.org/10.22054/ltr.2022.59543.3337

چکیده
  نماد‌پردازی از جریان‌های مهم شعر دورۀ معاصر است. مخاطب با رمزگشایی نماد به شبکۀ معنایی اندیشۀ شاعر راه می‌یابد و به هویت ادبی و سبک او پی می‌برد. نمادپردازی در آثار برخی از شاعران پس از انقلاب‌ اسلامی ازجمله فاضل نظری نمود پیدا کرده‌است.فاضل نظری شاعر پر مخاطب دهۀ هشتاد، مضامین سروده‌هایش عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و ... است. غزل، ...  بیشتر

بررسی متون ادبی
آبشخور اساطیری نقش‌مایه‌های زمین در عرفان (زمین در عرفان و ریشه‌های اساطیری آن)

نوش آفرین کلانتر؛ طاهره صادقی تحصیلی؛ محمد رضا حسنی جلیلیان؛ علی حیدری

دوره 27، شماره 97 ، مهر 1402، ، صفحه 69-96

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.37446.2486

چکیده
  زمین نزد اغلب ملل، عنصری زنانه و دارای طبیعتی زایا و بارور و نقش اساسی در آفرینش است؛ از این رو، در اسطوره­ها، باورها، آیین­ها، ادیان و نحله­های عرفانی، نمود ویژه یافته است. در اساطیر، زمین مادر هستی، ایزدبانوی مورد پرستش، پرورش­دهندۀ آفریدگان، زاینده، روینده، دارای قداست و الوهیت، سرچشمۀ وجود انسان و دیگر موجودات است. در ...  بیشتر

بررسی متون ادبی
تحلیل مفهوم معنی و شوق زندگی در مثنوی معنوی با تأکید بر نظریۀ ویکتور فرانکل

فاطمه حاج زین العابدین؛ کامل احمدنژاد؛ فریده محسنی هنجنی؛ افسانه لطفی عظیمی

دوره 27، شماره 96 ، تیر 1402، ، صفحه 281-304

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.48595.2888

چکیده
  مولانا در مثنوی معنوی به دنبال ایجاد انگیزه و شوق به زندگی همراه با معنویت است. او می­کوشد موانع رسیدن به معنویت را از پیش پای سالک بردارد. تحمل رنج­ها، مسئولیت­پذیری، عشق راستین، اعتقاد راسخ به خدا راهکارهای رسیدن به معنویت است. دیدگاه عرفانی او با روان‌شناسی معناگرای ویکتور فرانکل همسو بود. از این‌رو در پژوهش حاضر با روش توصیفی ...  بیشتر

نقد رابطۀ سینمای ایران با ادب کلاسیک عرفانی

احمد رضی؛ علی تسلیمی؛ محمد اصغرزاده

دوره 25، شماره 87 ، فروردین 1400، ، صفحه 88-114

https://doi.org/10.22054/ltr.2019.25852.2022

چکیده
  «سینما» هنری نوین است که هنرها و دانش­های پیشین را درهم آمیخته و آن‌ها را با جذبة فراوان پیش روی مخاطبان قرار داده است. اندیشه­های بازتاب یافته در آثار به جا مانده از گذشتة مشرق زمین و به خصوص ادبیات کلاسیک کشورمان نیز برخوردار از پیرنگی معنوی است. بازتاب مضامین عرفانیِ ادبیات کلاسیک در آثار سینمایی می­تواند وسیله­ای ...  بیشتر

آب و اشکال گوناگون آن در ادبیات عرفانی فارسی (براساس مکتب ابن عربی از قرن هفتم تا نهم)

مهدی حیدری

دوره 24، شماره 84 ، تیر 1399، ، صفحه 265-300

https://doi.org/10.22054/ltr.2018.33543.2320

چکیده
  یکی از استعارات پرکاربرد و کلیدی در مکتب ابن عربی که برای نشان دادن کثرت در عین وحدت و تبیین مفهوم وحدت وجود استفاده شده، استعارة آب و اشکال گوناگون آن است. در نگاه ابن عربی و پیروان او، آب رمزی از وجود است که در صورت‌های گوناگون مثل قطره، دریا، موج، رود، بخار، نم، ابر، برف و حتی گوهر، گلاب، جانداران و... متکثّر می‌شود. شکل‌پذیری، پاک‌کنندگی، ...  بیشتر

ویژگی‌ها و صفات سالکان در نگاه شمس تبریزی

سهیلا موسوی سیرجانی؛ سونیا فرهنگ فرهی

دوره 22، شماره 76 ، شهریور 1397، ، صفحه 290-267

https://doi.org/10.22054/ltr.2018.19109.1758

چکیده
  یکی از وجوه مهم تمایز عارفان از اهل شریعت، اهتمام آنان در طی طریق و سلوک است. در زمینة ویژگی‌ها و صفاتی که سالکان طریقت باید داشته باشند، عارفان بسیار سخن گفته‌اند و یا در آثار مکتوب خود، در فصل‌هایی معین به آن پرداخته‌اند. شمس تبریزی، عارف نامدار قرن هفتم نیز در این موضوع، سخنان مفصلی بیان کرده‌است. مشکل مهم در دستیابی به نقطه‌نظرهای ...  بیشتر

بررسی اندیشه‌های حکمی ـ عرفانی منعکس شده با سمبولیسم الفبایی در دیوان عارفان ایرانی

مرتضی حیدری

دوره 19، شماره 65 ، آذر 1394، ، صفحه 53-78

https://doi.org/10.22054/ltr.2015.2191

چکیده
  سمبولیسم، مهم‌ترین شیوة بیان رمز و رازهای عرفانی است و گسترة زبان عرفان را از چنبرة پدیدارهای هستی تا فراسوی جهان ناپیدا و بیان‌ناپذیر افزایش می‌دهد. از میان رویکردهای سمبلیستی عارفان ایرانی، سمبولیسم الفبایی شگردی هنری برای تبیین اندیشه‌های عرفانی بوده است و سروده‌های آنان را آکنده است. پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد تحلیل ...  بیشتر

اسلوب بیان و شیوه‌ی مجلس گویی مولانا در آثار منثورش (با تأکید بر کتاب فیه ما فیه)

بهمن نزهت

دوره 17، شماره 57 ، آذر 1392، ، صفحه 55-78

https://doi.org/10.22054/ltr.2013.6613

چکیده
  با تحلیل سبک بیان نویسنده، شخصیت فردی، توان بیان و ساختار منظم حاکم بر اثر ادبی را می‌توان شناخت، به همین سبب شناخت روش بیان هر نویسنده‌ای درآمدی بر شناخت زیبایی‌شناسی ویزه‌ی او است. مولوی در زیبایی‌شناسی و سایر علوم از باورهای توحیدی و دینی الهام می‌گیرد تا ناهماهنگی‌ها و تناقضات صوری را در یک کلی واحد و کاملاً منسجم و هماهنگ ...  بیشتر

بازشناسی مفهوم قرب در آثار عطار نیشابوری

علی اصغر میر باقری

دوره 16، شماره 53 ، آذر 1391، ، صفحه 35-56

https://doi.org/10.22054/ltr.2012.6584

چکیده
  از مباحث مهم و مشروح تصوف، مقامات و احوال است که صوفی و عارف در طریق وصول به حق و کمال حقیقی باید مقامات را طی کند و حالات را که در درون او وارد می‌شود، دریابد. یکی از مهمترین احوال عرفانی، قرب است. قرب، استغراق وجود سالک و نزدیکی او به خداوند و جمع خود با غیبت از صفات خود و تقرب الی الله است تا جایی که از خود غایب باشد و به فنا برسد، حتی ...  بیشتر

بررسی و تحلیل «فرآیند تفرد» در غزلیات سنایی

محبوبه مباشری

دوره 15، شماره 49 ، آذر 1390، ، صفحه 73-90

https://doi.org/10.22054/ltr.2011.6558

چکیده
  «فرایند تفرد»، عاملی روانی است که رشد ذهنی و انکشاف درونی و ناخودآگاهانه‌ی بشر را در طول حیات او به تصویر می‌کشد و حتی هنگام رسیدن فرد به نقطه‌ی کمال و باروری، بر نحوه ی اتخاذ تصمیمات ارادی او تأثیر می گذارد. این فرآیند روانکاوانه به‌عنوان محور مرکزی شخصیت فردی، راهنمای درونی و حتی مرشد ناخودآگاه ذهن محسوب می‌شود و با گذر زمان، ...  بیشتر

پیشینه مبانی سوررئالیسم در ادبیات عرفانی

رحمان مشتاق مهر

دوره 14، شماره 44 ، شهریور 1389، ، صفحه 83-100

https://doi.org/10.22054/ltr.2010.6501

چکیده
  سوررئالیسم با بزرگ ترین هدفش رسیدن به حقیقت برتر مر وفراواقعیت از طریق امورذهنی و روحی، غیرماد ی و غیرعینی _ پدیده ای است که دراروپا سابقه ای بیش از یک قرن ندارد.اصولی و برنامه های سوررمالیسم از جمله عقل گریزی و نگارش خودکار _که دستاوردهای آ ن ما به عنوان پیک و پیام ناخودآگاه و حقیقت مطلق مطرح می شود _ به شکلی بسیارکامل وگسترده، هرچند ...  بیشتر

حاج ملا هادی سبزواری و اشعار عربی در شرح مثنوی معنوی مولانا

محمدرضا نجاریان

دوره 12، شماره 36 ، شهریور 1387، ، صفحه 142-176

https://doi.org/10.22054/ltr.2008.6460

چکیده
  حاج ملاهادی سبزواری (1212- 1289 ﻫ.ق.) فیلسوف، فقیه، عارف و شاعر قرن سیزدهم هجری از بزرگان فکر و فرهنگ (ایرانی - اسلامی) به حساب می‌آید که صاحب حدود 46 اثر است. آثار او علاوه بر آیات و روایات وارده از معصومین (ع) تحت تأثیر چهار مکتب است: مکتب کلامی شیعه، فلسفه مشائی و استدلالی ارسطویی، فلسفه اشراقی سهروردی و اصول فلسفی تصوف به ویژه محیی الدین ...  بیشتر

نماد گرایی عرفانی در شعر صائب تبریزی

بهمن نزهت

دوره 12، شماره 35 ، خرداد 1387، ، صفحه 130-156

https://doi.org/10.22054/ltr.2008.6452

چکیده
  عالم عرفان، عالم وحدت و یکرنگی است. صائب با اصل وحدت بخش عرفانی همة پدیده‌های هستی را با همة تناقض‌ها و اضدادش به زیبایی در کنار هم می‌نهد و کیفیت و حالت آن ها را در زندگی روزمرة بشر به صورت زنده و نمادین بیان می‌کند. صائب در اشعار خود با به کارگیری نمادهای عرفانی و واژگان فنی صوفیه، صور خیال شاعرانه و مفاهیم ذهن گرایانة خود را به شکل ...  بیشتر

جستجوی کمال خودشناسی در تعلیمات عرفانی

هما میرزاوزیری

دوره 11، شماره 34 ، اسفند 1386، ، صفحه 114-128

https://doi.org/10.22054/ltr.2008.6444

چکیده
  چند سالی است که «مهارت‌های زندگی» در همة دنیا مورد توجه قرار گرفته است. در کشور ما نیز اخیراً آموزش این مهارت‌ها به عنوان واحدهای درسی در سطوح مختلف آغاز گردیده است. سازمان بهداشت جهانی پنج زوج مهارت تعریف کرده که در این میان، خودشناسی مهم‌ترین آن هاست و همة مهارت‌های دیگر با تحقق آن شکل می‌گیرد. خودشناسی را اشراف هر فرد به ...  بیشتر

سرچشمه عرفان یا عرفان در مکتب اهل بیت علیهم السلام

مهدی طیب

دوره 9، شماره 23 ، خرداد 1384، ، صفحه 41-72

https://doi.org/10.22054/ltr.2005.6290

چکیده
  این مقاله در صدد است با بهره گیری از قران کریم و احادیث معصومین علیهم السلام ، که کانونی ترین منبع و مأخذ اسلامند، رویکردی به دین را که سبب پیدایش عرفان می باشد، شناسانده و براساس آن، تعریفی از عرفان عرضه کند. در این جهت ۶ شاخصه در رویکرد عارفان به دین مورد تأکید قرار گرفته است که با توجه به منابع دست اول اسلام و با عنایت به سیره انبیا ...  بیشتر

تاویل پذیری عرفانی دیوان حافظ

احمد رضی

دوره 7، شماره 17 ، شهریور 1382، ، صفحه 101-120

https://doi.org/10.22054/ltr.2003.6247

چکیده
  از میان دیوان های شعر  فارسی، دیوان حافظ در ایجاد ارتباط با خوانندگان مختلف، با امحتقادات متفاوت وعواطف گوناگون، جایگاه ممتازی دارد. این که عوام وخواص،کم سواد و پرسواد، با اندیشه های متنو ع وگاه متضاد، غزل های حافظ رامی خوانند وهرکدام از آنان، به فراخورفهم وعواطف خود، از آن بهره می برند؟ نشانه آن است که اشعار حافظ استعداد تاویل ...  بیشتر

عرفان در عصر باباطاهر

محمدحسین بیات

دوره 5، شماره 11 ، خرداد 1379، ، صفحه 169-200

https://doi.org/10.22054/ltr.2000.6225

چکیده
  در این جستار کوشش بعمل آمده تا به اختصار؛ دورۀ درخشان تصوف و عرفان عصر باباطاهر (سدۀ پنجم) ارایه شود. مطالب مقاله در سه بخش گفته آمده است که عنوان های آن ها به قرار زیرین است: الف)- معرفی شخص باباطاهر و بررسی عرفان و تصوف سدۀ پنجم. این بخش خود در سه قسمت نگاشته آمده است که عناوین آن ها چنین است: 1- معنی عرفات و تفاوت آن با تصوف 20 بیان این نکته ...  بیشتر