تاویل پذیری عرفانی دیوان حافظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی دانشگاه گیلان

چکیده

از میان دیوان های شعر  فارسی، دیوان حافظ در ایجاد ارتباط با خوانندگان مختلف، با امحتقادات متفاوت وعواطف گوناگون، جایگاه ممتازی دارد. این که عوام وخواص،کم سواد و پرسواد، با اندیشه های متنو ع وگاه متضاد، غزل های حافظ رامی خوانند وهرکدام از آنان، به فراخورفهم وعواطف خود، از آن بهره می برند؟ نشانه آن است که اشعار حافظ استعداد تاویل پذیری و قابلیت انطباق با افکار ومحقاید مختلف را دارد ودیوان اورا می توان اززوایای گوناگون مورد مطالعه قرارداد و از دیدگاه اندیشه های ظریف عرفانی، یا تاملات عمییق فلسفی، یا احساسات تغزلی یا مسائل اجتمامحی یا مدح های رجال سیاسی یا از دیدگاه اخلاقیات و حکمت عملی تفسیر و تاویل کرد. در این میان، تاملات و اندیشه های محرفانی در دیوان حافظ جایگاه خاصی دارند و طبقات مختلف عارفان، درگذشته گرایش ویژه ای به اشعار حافظ داشته اند و آنها را براساس اندیشه های خود تغیر و تاویل کرده اند. موضوع این مقاله بررسی دیدگاه های مختلف در مورد عرفان حافظ و نسبت عرفان او با سایر جنبه های شخصیتی اش و همچنین بررسی امکان یا عدم امکان تفسیر و تاویل عرفانی دیوان حافظ ونشان دادن میزان تاویل پذیری غزل های حافظ از بعد عرفانی است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Possibility of mystic interpretation of the poetry of Hafiz

نویسنده [English]

  • ahmad razi
چکیده [English]

The form and content of the poetry of Hafiz is such that it is understood by every addressee, whether educated or layman based on their world views. This characteristic make different interpretations possible. These varied interpretations can be mystical, philosophical, social, and so on. It is the objective of this paper to describe the different mystical approaches Hafiz had in his poetry; the paper will also attempt to compare these approaches with his other personal dimensions. Attempts will also be made to determine whether or not it is possible to interpret his poetry from the viewpoint of mysticism.