مقاله پژوهشی
بررسی تطبیقی تفکرات عرفانی خواجه احمد کاسانی در سلسله نقشبندیه

محمد ابراهیم مالمیر؛ فاطمه شریفی

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 7-32

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.26654.2057

چکیده
  خواجه احمد کاسانی (خواجگی کاسانی) یکی از اقطاب تأثیر­گذار در سلسلة نقشبندیه است که در دو حوزة عرفان نظری و عملی از این سلسله و بزرگان آن تأثیر پذیرفته است و به سهم خود با تبیین مبانی سلسلة خواجگان با نظرات تبیینی و تشریحی و گاه انتقادی خود تأثیر گذاشته و با آثار خود به غنای آن افزوده است. این پژوش با هدف تحلیل تطابقی اصول طریقت نقشبندیة ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تحلیل داستان «آرش کمان‌گیر» سیاوش کسرایی با تکیه بر تخیل «ترس از زمان» از منظر ژیلبر دوران

مجید فرحانی زاده؛ علی تسنیمی

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 33-60

https://doi.org/10.22054/ltr.2019.41997.2679

چکیده
  پژوهش حاضر به بررسی درون‌مایۀ زمان در تصاویر موجود در منظومۀ حماسی آرش کمان‌گیر اثر سیاوش کسرایی، می‌پردازد. این پژوهش، بر بنیان نظریۀ ژیلبر دوران استوار است. دوران با طبقه‌بندی تصاویر، آن‌ها را به منظومه‌های روزانه و شبانه بخش می‌کند. بخشی از این تصاویر و نمادها ترس از گذر زمان و مرگ را نشان می‌دهند و بخشی دیگر تلاش برای غلبه ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
جایگاه و نقش گرگ در شاهنامۀ فردوسی

یوسف محمدنژاد عالی زمینی؛ فرانک جهانگرد؛ رحمان نقی زاده گرمی

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 61-87

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.46123.2808

چکیده
  در تحلیل متون حماسی به نقش آفرینی ویژۀ برخی حیوانات در پرورش حماسه برمی‌خوریم؛ این نقش آفرینی گاه مثبت و توتمیک است و گاه منفی و شریرانه. مانند گرگ که در برخی اساطیر و حماسه‌های جهان خویشکاری‌های مثبتی دارد، اما در برخی دیگر چنین نیست. در شاهنامه نیز نقش‌آفرینی گرگ غالباً منفی است. در این مقاله با روش تحلیل متن کوشیدیم دلایل نگاه ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
پژوهشی نو دربارۀ شمار بیت های شاهنامه (پاسخی دیگر به چرایی اختلاف میان رقم مشهور و کمیت واقعی شاهنامه)

محمدحسین رمضانی فوکلائی؛ محمد امیر جلالی

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 89-123

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.44850.2766

چکیده
  از دیرباز تا به امروز با استناد به روایاتی رایج و سه بیت منتسب به فردوسی، شاهنامه به داشتن شصت‌هزار یا قریب به شصت‌هزار بیت مشهور بوده است؛ حال‌آن‌که شمار ابیات در کهن‌ترین دستنویس‌ها و نیز متون چاپیِ معتبر از پنجاه‌هزار بیت درنمی‌گذرد. پژوهش حاضر در پی پاسخی تازه به این پرسش‌هاست که این رقم از کجا، کی و توسط چه کسانی رواج یافته، ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
پُر‌سازی ذات، تحقیقی در پدیده آنتاگونیسم و گفتمان غیریت‌سازی فرهنگی در پژوهش‌های تطبیقی عربی میان ادبیات فارسی و عربی

علی گنجیان خناری؛ مجید بیاتی

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 125-152

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.56167.3199

چکیده
  برجسته‌سازی و یا پُرسازی ذات و خودمرکزبینی که در زبان عربی با اصطلاح تضخیم الأنا نامیده می‌شود با مفهوم خودبرتربینی و شیفتگی ارتباط تناتنگی دارد؛ زیرا پرسازی ذات در بالاترین مراحل منجر به خودشیفتگی خواهد شد. این مقاله می‌خواهد به بررسی و تحلیل این مسأله و نیز محوریت‌گریزی و ستیهندگی فرهنگی از یک سو و از سوی دیگر به محوریت‌گرایی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بازنگری در مختصات سبکی متون کهن فارسی بر پایة متون پهلوی

یاسر دالوند

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 153-178

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.48548.2885

چکیده
  در کتب سبک‌شناسی (و برخی مقالات و حواشی متون) معمولاً در بخشی مجزّا به مختصات زبانی متون کهن فارسی پرداخته شده است. در این بخش، پژوهشگران سعی کرده‌اند که ویژگی‌های برجستة صرفی، نحوی و آوایی متون را تشریح کنند، اما در برخی از موارد از آنجا که به متون پهلوی (که متون فارسی دنبالة منطقی آن‌ها محسوب می‌شوند) بی‌توجه بوده‌اند در تشریح ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بررسی اصالت بخش‌های مختلف برزونامه کهن و نسبت متنی اثر با شاهنامه فردوسی؛ بر مبنای نقد متن‌شناختی نسخ منظومه

فرزاد قائمی

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 179-202

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.36896.2461

چکیده
  «برزونامه» از مشهورترین حماسه‌های پس از شاهنامه است که با وجود مطالعات دو سدة اخیر، هنوز در موردش ابهامات بسیاری باقی است. برزونامة کوچک یا کهن، بخش اول این حماسة دوبخشی، بیشتر به عنوان یک داستان الحاقی به شاهنامه باقی مانده است. این جستار برای نخستین بار با بررسی بیش از 50 نسخة متن و طبقه‌بندی، نقد و تحلیل داده‌های آن‌ها، رابطة ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
منشأ الهام نمادها در شعر طاهره صفارزاده

کطیور زیرک ساز؛ اسماعیل آذر؛ فرهاد طهماسبی؛ عبدالحسین فرزاد

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 203-234

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.36977.2468

چکیده
  سمبولیسم در ادب معاصر ایران با نیما آغاز شد. وی نماد را در راستای معضلات اجتماعی و سیاسی به کار برد و این جریان، بسیاری از شاعران معاصر را تحت تأثیر قرار داد. صفارزاده از زمرة شاعرانی است که شعرش آیینة زمانه بوده‌ و از آنجا که شرایط سیاسی- اجتماعی ایجاب نمی‌کرد که سخن به صراحت بیان شود از نماد بهره گرفته ‌است. در همین راستا، نوشتار حاضر ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تعالی شخصیت انسان در اشعار سیمین بهبهانی بر پایۀ نظریۀ اریک فروم

زهرا قنبرعلی باغنی؛ شهین اوجاقعلی زاده

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 235-261

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.43310.2719

چکیده
  انسان در عصر حاضر به دلیل رشد صنعت و تکنولوژی از معیارها و ارزش­های اخلاقی فاصله گرفته است،  بنابراین، برای تعالی نیاز دارد از هر آنچه می­تواند به تقویت این مهم یاری رساند،  بهره بگیرد. اریک فروم روان­شناسی را جدا از اصول اخلاقی نمی­داند؛ از این رو، منش و شخصیت انسان در زندگی را ترکیبی از جهت­گیری­های غیربارور که شامل ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
امیدی تهرانی،کهن‌گرای نوجوی (بررسی زندگی و شعر یکی از شاعران کم‌شناخته شده جریان‌ساز قرن دهم)

سعید شفیعیون

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 263-288

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.49340.2934

چکیده
  دیوان امیدی از مهم‌ترین سند ابطال این دعوی است که توجه به شعر پیشینیان از دورة بازگشت شروع شده است؛ چراکه در بسیاری از نسخه‌های خطی و حتی حافظة ادیبان سخن‌دان، بخشی از اشعار وی به سبب تتبع گویندگان قدیم با شاعران قرن ششم مثل سنایی و ظهیر خلط شده است. او ضمن حفظ اسلوب کلاسیک قصیده‌سرایی توانسته تفنن‌هایی ظریف و خلاقانه‌ای در این ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
سبک‌شناسی لایۀ نحوی در داستان سمک عیّار

علی زرینی؛ حمید طاهری

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 289-313

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.46424.2813

چکیده
  در سبک‌شناسی ویژگی‌های روساخت اهمیت زیادی دارند. روساختی که نویسنده برای بیان ژرف‌ساخت مدنظرش از بین روساخت‌های ممکن برمی‌گزیند زیرمعناها، طنین‌ها، تداعی‌های سبکی و بلاغی را به وجود می‌آورد؛ بنابراین، ساختار نحوی یک متن در شکل‌گیری سبک آن نقش مهمی برعهده دارد. داستان سمک عیّار از برجسته‌ترین داستان‌های پهلوانی– عیّاری ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
رمزگشایی کهن‌الگویی داستان‌های هفت‌پیکر نظامی با توجه به سیر بهرام برای رسیدن به «مادر مثالی»

نسرین شکیبی ممتاز

دوره 26، شماره 91 ، فروردین 1401، صفحه 315-341

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.18097.1716

چکیده
  می­توان هفت­پیکر نظامی را کتاب یگانگی قهرمان و پیوند مقدس او با آنیما دانست که در گسترۀ نمادها یا استعاره­هایی معنادار به نوعی «خویشتن­شناسی» منجر می‌شود. جلوۀ کهن­الگوهای ناخودآگاه جمعی موجود در این کتاب، آن را در هاله­ای از ابهاماتی قرار می­دهد که جز با راهکارهای روان‌شناختی اسطوره­ قابل درک و تبیین نیست. کهن­الگوی ...  بیشتر