مقاله پژوهشی
چند نوع التزام در منظومه‌های عطار

نگین مژگانی؛ علیرضا حاجیان نژاد

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 7-29

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.44417.2761

چکیده
  با وجود دسترسی به تصحیح‌ انتقادی آثار عطار، همچنان نقاط مبهم و مشکوکی در آثار او به چشم می‌خورند که حتی با داده‌های نسخه‌شناسی موجود قابل رفع نیستند. برای رفع چنین ابهام‌هایی، لازم است هر یک از جنبه‌های مختلف سبک عطار که بر پایة آثار مسلم او تعیین شده‌ است به دقت مورد واکاوی قرار گیرد تا در نهایت الگوی جامعی از سبک او به دست آید. ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
واکاوی خوانش تصویری آفتاب از گزارۀ انسان کامل در مثنوی مولانا و داستان‌های سهروردی

مریم حق شناس؛ داوود اسپرهم

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 31-57

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.55495.3196

چکیده
  مهم‌ترین مضامین آثار عرفانی، تصاویر معرفتی است که از آبشخور اسطوره و فلسفه نشأت گرفته‌اند. تصویرها به دلیل پیوند ذاتی که با مفاهیم دارند، نقش حیات معنوی عارف را ایفا می‌کنند. یکی از این تصاویر «آفتاب» است که به عنوان یک کلان استعاره در مثنوی و یک اسلوب فکری در آثار سهروردی مطرح است. در حقیقت این جستار با دو عامل سروکار خواهد ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
نقد مأخذشناسانه و سبک‌شناسانۀ قطعه‌ای منسوب به رودکی

مهدی نیک منش؛ اشرف سراج

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 59-86

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.45884.2798

چکیده
  رودکی از شاعرانی است که تاکنون دیوان او یافته نشده و مجموعه­اشعاری که امروزه از وی در دست است از تذکره­ها، فرهنگ­های لغت، کتاب­های بلاغی و کتاب­های تاریخی جمع­آوری شده است. مجموعه اشعاری که نفیسی از منابع بیان اشاره فراهم کرده، مبنای بسیاری از پژوهش­هایی قرار گرفته که بعدها دربارۀ اشعار رودکی انجام شده است. هرچند وی کوشیده ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
ساختمان واژه‌‌عطف و تشخیص آن از گروه نحوی همپایه با تکیه بر چند متن ادبی

هوشنگ مرادی؛ مصطفی گرجی؛ عباسعلی وفایی؛ فاطمه کوپا

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 87-109

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.56228.3202

چکیده
  مقالۀ حاضر با رویکرد زبانی به متون ادب فارسی و با هدف بازشناسی کلمۀ مرکب عطفی از گروه همپایگی حرف عطف و بازنمایی ساختمانِ آن سامان یافته است. در روند تحقیق واژه­های دو سوی حرف «و» بررسی شد و کلماتی که به عنوان اجزای یک واحد واژگانی از نشانه­های مرکب به­ویژه از استقلال نحوی برخوردار بودند، همراه با نمونه­هایی گردآوری شد. ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بررسی ضرباهنگ زمان داستان در روایت «سال‌های ابری» از علی‌اشرف درویشیان

مرتضی حیدری

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 111-142

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.48335.2875

چکیده
  رمان سال­های ابری از علی­اشرف درویشیان در چهار­ جلد و 1622­ صفحه نوشته ­شده و رویداد­های آن به­تقریب 33­ سال از زندگی راوی- قهرمان رمان را در­بر ­می­گیرد. در این­مقاله سرعت گذار رویداد­های داستان در روایت نویسندۀ این­رمان بر ­پایۀ آرای ژرار ژنت سنجیده­ می­شود. ژنت مقوله­های نظم و ترتیب، تداوم و بسامد را ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تصحیح چند تصحیف و تحریف در «اغراض‌السّیاسه» با تأکید بر نسخة خطی مشکوة

مختار ابراهیمی؛ نصرالله امامی؛ قدرت قاسمی پور؛ رسول کردی

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 143-168

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.43388.2726

چکیده
  «اغراض­السّیاسه فی اعراض­الریاسه» تألیف ظهیری سمرقندی به دلیل داشتن آموزه‌های سیاسی، اجتماعی، حکمی، تعلیمی، اخلاقی، آداب مملکت‌داری و شیوه­های حکمرانی در میان متون کهن نثر فارسی ممتاز و برجسته شده است. آموزه­های گوناگون وکاربردی این کتاب سبب شده است این اثر بارها به دست کاتبان نسخه‌نویسی شود و در نتیجة این امر تصحیفات ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بررسی موقعیت‌ها و سطوح روایی در قصه‌های عامیانۀ بلند با تأکید بر «ابومسلم‌نامه»

کبری بهمنی؛ ذوالفقار علامی

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 169-194

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.47534.2851

چکیده
  نقالی در گذشته فرهنگی ایران به معنای گسترده، خواندن و بازگفتن هرگونه داستان است. قصه‌پژوهی، حضور عامل انسانی نقال در انتقال قصه را موردتوجه قرار می‌دهد، اما نشانه‌های حضور، میزان تصرف یا پایبندی وی به منابع را به شکلی روش‌مند و دقیق بررسی نمی‌کند. آشفتگی و اختلاط نقال با راوی و نویسنده نشان می‌دهد قصه‌پژوهان با وجود اذعان به اینکه ...  بیشتر

مقاله پژوهشی بررسی متون ادبی
مطالعة مؤلفه‌های مدرنیسم داستانی در سه رمان عباس معروفی «سمفونی مردگان، سال بلوا، تماماً مخصوص»

حسین پارسی فر؛ فرشته میلادی؛ ندا اسنقی

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 195-222

https://doi.org/10.22054/ltr.2021.60511.3366

چکیده
  عباس معروفی در هر یک از آثار خود با در نظر داشتن یکی از طبقات اجتماعی به ترسیم شرایط اجتماعی، سیاسی و تاریخی جامعه پرداخته و از این طریق با دیدگاهی انتقادی توأم با طنز و تعریض، اوضاع حاکم بر اجتماع را به چالش کشیده است. طبقة «روشنفکران»، «زنان قربانی و تسلیم» و «افراد تبعیدی» از جمله گروه­هایی هستند که در سه رمان «سمفونی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
معانی ثانوی جمله‌های پرسشی در اشعار پروین اعتصامی

جهاندوست سبزعلیپور؛ هنگامه واعظی

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 223-252

https://doi.org/10.22054/ltr.2019.44260.2746

چکیده
  جمله‌ از­ نظر صورت به شکل­های خبری، پرسشی و امری به­کارمی­رود؛ اما از­ نظر معنا، می‌توان برای هر­یک از این جمله­ها، معنایی خاص و متفاوت در­نظر­گرفت. بحث معانی ثانوی و یا معانی چندگانة یک جمله از قدیم مورد نظر علمای بلاغت به­ویژه در حوزة علم­ معانی بوده‌است. در قرون اولیة ­­اسلامی روی معانی ثانوی جملات سه‌‌گانة ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تحلیل استعارۀ مفهومی ساختاری «هستی» در غزل‌های بیدل‌دهلوی

حمید خصلتی؛ مهیار علوی مقدم؛ محمود فیروزی مقدم

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 253-283

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.40858.2633

چکیده
  شعر بیدل‌دهلوی، دیریاب و رمزآلود است و اندیشه‌های ژرف فلسفی و عرفانی و نگاه ویژه‌اش به جهان از عوامل پیچیدگی‌های معنایی شعراوست.یکی از واژه‌های پربسامد و کلیدی در شعر بیدل، مفهوم انتزاعی «هستی» است. دراین مقاله، ابتدا به تبیین استعاره‌های شناختی به عنوان یکی از رویکردهای جدید در حوزۀ تحلیل آثار ادبی پرداخته و سپس مفهوم «هستی» ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
نقد جایگاه اجتماعی- ‌فرهنگی زن در رمان کلیدر

مرضیه السادات فاطمی؛ محمدرضا نصراصفهانی؛ غلامحسین شریفی ولدانی

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 285-312

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.48228.2869

چکیده
  رمان، طرحی از زندگی است که دوره‌ای از زمان و فرهنگ اجتماع را در قالب روایت می‌ریزد و با موقعیت بخشیدن به شخصیت‌ها و حوادث گذر زندگی را از پیچ و خم امواج زندگی وصف می‌کند. این وصف اما، خالی از ارائة طرح و برنام زندگی نیست. زنان به منزلة بخشی از پیکرة اجتماع، زندگی و فرهنگ همواره قسمتی از بار جلو رفتن روایت را بر دوش داشته‌اند و نمایشی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بررسی بازنمایی استعاره های مفهومی در داستان «سیاوش» شاهنامه فردوسی: براساس رویکرد شناختی

سید فرید خلیفه لو؛ ستاره مجاهدی رضائیان

دوره 26، شماره 92 ، تیر 1401، صفحه 313-337

https://doi.org/10.22054/ltr.2020.47252.2835

چکیده
  چکیدهاستعاره یکی از ابزارها و عناصری است که در شاهنامه فردوسی به عنوان اثری فاخر، اسطوره ای و حماسی برای انتقال و عینی سازی مفاهیم والای انسانی مورد استفاده قرار گرفته است. برهمین اساس، ماهیت ساختاری داستان های شاهنامه فردوسی به صورت روایتی استعاری بازنمایی شده است. در شاهنامه شخصیت های گوناگونی حضور دارند که هر کدام نمادی از خصایص ...  بیشتر