بررسی متون ادبی
سعید حمیدیان؛ فرهاد طهماسبی؛ زهره دست پاک
چکیده
چکیده پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از آرا و عقاید باختین، به‌طور خاص نظریه گفتگومندی، گفتمان موجود در رمان دختر رعیت اثر به‌آذین ، نویسنده صاحب سبک معاصر را واکاوی انتقادی کند و به بازتاب چندصدایی در این رمان بپردازد . در این پژوهش به این پرسش‌ها پاسخ داده شده است: 1- چگونه زنان رمان موردپژوهش در بروز چندصدایی، پویامند بوده‌اند؟ ...
بیشتر
چکیده پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از آرا و عقاید باختین، به‌طور خاص نظریه گفتگومندی، گفتمان موجود در رمان دختر رعیت اثر به‌آذین ، نویسنده صاحب سبک معاصر را واکاوی انتقادی کند و به بازتاب چندصدایی در این رمان بپردازد . در این پژوهش به این پرسش‌ها پاسخ داده شده است: 1- چگونه زنان رمان موردپژوهش در بروز چندصدایی، پویامند بوده‌اند؟ 2- چگونه مدرنیته و سنت در بروز چندصدایی در رمان مورد پژوهش به تقابل باهم برخاسته‌اند؟ 3- چگونه روشنفکران و طبقه ی نخبه در بروز چندصدایی در رمان دختر رعیت مؤثر بوده‌اند؟ نتایج به‌دست‌آمده حاکی از این مهم بود که زنان در بازنمود چندصدایی نقش منفعل را داشته‌اند و صرفاً بستر داستانی را برای بازنمود گفتمان غالب معرفی‌شده توسط قهرمان داستان فراهم آورده‌اند. از سوی دیگر، اقشار نخبه داستان که تحت تأثیر جریانات چپ و ملی‌گرایی هستند به دلایلی در به وجود آمدن چندصدایی در داستان یاری رسانیده‌اند؛ البته تقابل سنت و مدرنیته هم در به وجود آمدن این خیزش بی‌تأثیر نبوده است چون زندگی روستایی سنت‌محور در خدمت نهادینه‌سازی پایه‌های قدرت طبقه توانگر جامعه بوده است. البته آنچه به‌عنوان نتیجه‌گیری این تتبع باید متذکر شد این است که بافت اجتماعی و جنسیت دو موضوع برجسته در تاروپود داستانی دختر رعیت است که با استفاده از آن نویسنده تلاش کرده ریشه‌های فکری و اخلاقی یک جامعه سنتی را به چالش بکشد و سعی کند یک چندصدایی میان اجزای قدرت و اجزای مقهور جامعه برقرار سازد.
شکوفه آروین؛ ابوالقاسم دادور؛ مریم حسینی
چکیده
«دیگری» در زمرة دغدغه‌های اصلی باختین و آثار اوست. در این پژوهش، با هدف ارتقای کیفی آثار، ضمن واکاوی تلقی فلسفی باختین از دیگربودگی، به جستجوی حضور یا عدم حضور «دیگری» در رمان‌های جنگ پرداخته‌ایم و این آثار را به روش توصیفی‌ـ تحلیلی مطالعه کرده‌ایم. یافته‌ها نشان می‌دهد که رمان‌های جنگ را از این منظر می‌توان به سه ...
بیشتر
«دیگری» در زمرة دغدغه‌های اصلی باختین و آثار اوست. در این پژوهش، با هدف ارتقای کیفی آثار، ضمن واکاوی تلقی فلسفی باختین از دیگربودگی، به جستجوی حضور یا عدم حضور «دیگری» در رمان‌های جنگ پرداخته‌ایم و این آثار را به روش توصیفی‌ـ تحلیلی مطالعه کرده‌ایم. یافته‌ها نشان می‌دهد که رمان‌های جنگ را از این منظر می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: 1ـ آثاری که «دیگری» به طور کمرنگ و غیرمستقیم مطرح شدهاست. 2ـ آثاری که «دیگری» نمونههای متعددی در میان شخصیتها دارد، اما سرانجام، تحت تأثیر صدای مؤلف قرار گرفتهاست و با قضاوت او محکوم شدهاست. 3ـ آثاری که «دیگری» علاوه بر حضور متنوع در قالب شخصیتها، جایگاهی برابر با مؤلف یافته، اثر را به سوی چندصدایی سوق دادهاست. در مقالۀ حاضر، سه اثر سفر به گرای 270 درجه، زمستان 62 و شطرنج با ماشین قیامت به عنوان مصادیق هر دسته تحلیل شدهاست.
فاطمه زمانی؛ علی تسلیمی
چکیده
در یک تعریف کلی، بینامتنیت اصطلاحی است که به روابط بین متون اطلاق می‌شود. لیکن بینامتنیت در آثار پست‌مدرن صرفاً به معنی تأثیر و تأثر متون از یکدیگر نیست، بلکه با دیگر ویژگی‌های این گونه متون مانند عدم قطعیت، نسبی‌گرایی، تشکیک واقعیت، زمان‌پریشی، پارانویا و انتقاد از گذشته و غیره پیوندی ناگسستنی دارد. این جستار با هدف بازنمایی ...
بیشتر
در یک تعریف کلی، بینامتنیت اصطلاحی است که به روابط بین متون اطلاق می‌شود. لیکن بینامتنیت در آثار پست‌مدرن صرفاً به معنی تأثیر و تأثر متون از یکدیگر نیست، بلکه با دیگر ویژگی‌های این گونه متون مانند عدم قطعیت، نسبی‌گرایی، تشکیک واقعیت، زمان‌پریشی، پارانویا و انتقاد از گذشته و غیره پیوندی ناگسستنی دارد. این جستار با هدف بازنمایی نقش بینامتنها در ساختار روایی آثار پست‌مدرن، ارتباط آن را با سایر ویژگی‌های این نوع متون در رمان سوگ مغان اثر محمدعلی علومی تحلیل کردهاست. بررسی حاضر نشان می‌دهد که سیالیّت خودآگاه و ناخودآگاه ذهن راوی رمان در بینامتنهای تاریخی، اسطورهای و شفاهی روایتی پسامدرن از دنیای وحشتزایی میآفریند که در آن زندگی میکند. بنابراین، بینامتنهای موجود در این رمان، منجر به شکستن و فروریختن کلانروایتهایی همچون شاهنامه، چندصدایی شدن متن، عدم شناخت هستی، عدم بازنمایی واقعیت و غیره شدهاست.
احمد غنی پور ملکشاه؛ مرتضی محسنی؛ مرضیه حقیقی
دوره 19، شماره 64 ، شهریور 1394، ، صفحه 165-188
چکیده
نظریّة منطق گفتگویی باختین به بررسی زمینه‌های ایجاد گفتگو و چندصدایی در متون می‌پردازد. مطابق دیدگاه باختین، از آنجا که گفتگومندی در ذات یک اثر هنری نهفته است، در این مقاله، فضای گفتگویی حاکم بر مجموعة اشعار قیصر امین‌پور به عنوان یک شاعر برجستة معاصر مورد توجّه قرار گرفته است. حیات شعری قیصر امین‌پور به سال‌های 1386ـ1357 برمی‌گردد ...
بیشتر
نظریّة منطق گفتگویی باختین به بررسی زمینه‌های ایجاد گفتگو و چندصدایی در متون می‌پردازد. مطابق دیدگاه باختین، از آنجا که گفتگومندی در ذات یک اثر هنری نهفته است، در این مقاله، فضای گفتگویی حاکم بر مجموعة اشعار قیصر امین‌پور به عنوان یک شاعر برجستة معاصر مورد توجّه قرار گرفته است. حیات شعری قیصر امین‌پور به سال‌های 1386ـ1357 برمی‌گردد و اندیشة حاکم بر اشعار او، سه دورة مختلف آرمانگرایی، سرخوردگی و درونگرایی را در بر می‌گیرد که در هر دوره، بنا بر مفاهیم و مضامین به کار رفته در اشعار وی، زبان و بیان ویژه‌ای به کار گرفته شده است. در این مقاله، اشعار دوره‌های مختلف حیات شعری قیصر امین‌پور با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی ویژه به نظریّة منطق گفتگویی میخائیل باختین مورد تحلیل قرار گرفته است تا دگردیسی‌های ایجاد شده در حوزة زبان و گفتار بررسی شود. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که قیصر امین‌پور شاعری گفتگوگراست و برای ایجاد فضایی گفتگویی در اشعار خود از تمهیدات و شگردهای مربوط به منطق گفتگویی، از جمله دیگرصدایی، گفتار دوسویه، بینامتنیّت، گزاره‌های خطابی و کرونوتوپ بهره برده است. روش به کارگیری تمهیدات گفتگویی در شعر امین‌پور نیز تابع دگرگونی‌هایی است که در دوره‌های مختلف حیات شعری او، بر زبان و اندیشة وی حاکم بوده است.
احمد رضی
چکیده
منطق گفتگویی از جمله نظریه‌هایی است که در آن به زبان و سخن به‌عنوان پدیده‌هایی اجتماعی نگریسته می‌شود. این نظریه که تأثیر چشمگیری بر منتقدان و نظریه‌پردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزارة اصلی چندصدایی و تک‌صدایی، ظرفیت و افق تازه‌ای برای خوانش متون گوناگون به‌دست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطق‌الطیر عطار براساس ...
بیشتر
منطق گفتگویی از جمله نظریه‌هایی است که در آن به زبان و سخن به‌عنوان پدیده‌هایی اجتماعی نگریسته می‌شود. این نظریه که تأثیر چشمگیری بر منتقدان و نظریه‌پردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزارة اصلی چندصدایی و تک‌صدایی، ظرفیت و افق تازه‌ای برای خوانش متون گوناگون به‌دست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطق‌الطیر عطار براساس منطق گفتگویی میخاییل باختین، میزان همخوانی این تئوری را با روایت عطار از سیر پرندگان بهسوی سیمرغ، بررسی و تحلیل نماید. این بررسی نشان می‌دهد که عناصری همچون حقیقتمداری، وحدتگرایی و رابطة مرید و مرادی، از منطق‌الطیر متنی تک‌صدایی میسازد، اما مواردی وجود دارد که این متن را چندصدا کرده است؛ از جملة این موارد، پیشبرد روایت با تکیه بر گفتگوست که موجب می‌شود صدای شخصیتهای دیگر نیز در کنار صدای نویسنده شنیده شود. افزون بر این، تأکید هدهد بر حرکت جمعی و پیدایش دیگربودگی که سرانجام، به فروپاشی شخصیت استعلایی هدهد میانجامد و همچنین، وجود فضایی کارناوالی و نشانههایی از نقیضه و سبکبخشی، خاصیتی چندآوایی به منطق‌الطیر داده است.
