منطق‌الطیر عطار و منطق گفتگویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه گیلان

چکیده

منطق گفتگویی از جمله نظریه‌هایی است که در آن به زبان و سخن به‌عنوان پدیده‌هایی اجتماعی نگریسته می‌شود. این نظریه که تأثیر چشمگیری بر منتقدان و نظریه‌پردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزارة اصلی چندصدایی و تک‌صدایی، ظرفیت و افق تازه‌ای برای خوانش متون گوناگون به‌دست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطق‌الطیر عطار براساس منطق گفتگویی میخاییل باختین، میزان همخوانی این تئوری را با روایت عطار از سیر پرندگان به‌سوی سیمرغ، بررسی و تحلیل نماید. این بررسی نشان می‌دهد که عناصری همچون حقیقت‌مداری، وحدت‌گرایی و رابطة مرید و مرادی، از منطق‌الطیر متنی تک‌صدایی می‌سازد، اما مواردی وجود دارد که این متن را چندصدا کرده است؛ از جملة این موارد، پیشبرد روایت با تکیه بر گفتگوست که موجب می‌شود صدای شخصیت‌های دیگر نیز در کنار صدای نویسنده شنیده شود. افزون بر این، تأکید هدهد بر حرکت جمعی و پیدایش دیگربودگی که سرانجام، به فروپاشی شخصیت استعلایی هدهد می‌انجامد و همچنین، وجود فضایی کارناوالی و نشانه‌هایی از نقیضه و سبک‌بخشی، خاصیتی چندآوایی به منطق‌الطیر داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Attar’s Mantegh-al-teir and Dialogism

نویسنده [English]

  • ahmad razi
چکیده [English]

Dialogism is one if those theories in which the language and speech are seen as a social phenomenon. This theory which has had a significant impact on later critics and theorists has opened up new horizons for reading different texts through two main forms of polyphony and monophony. This study intends to analyze the degree of correspondence of this theory with Attar's narrative of “Revolution of Birds toward Phoenix” based on the dialogism of Mikhail Bakhtin. Further, it represents the elements like the truth, unity, and the relationship between the disciple and tutor makes a monophonic text from Mantegh-al-teir (language of the birds); however, there are some cases which have made the text polyphony. One of these cases is advancing the narrative by dialogue which causes the voice of other characters to be heard besides the writer's voice. Moreover, Hoopoe’s emphasis on the mass movement and emergence of otherness which leads to the collapse of the transcendental personality in Hoopoe, has also given a polyphony feature to Mantegh-al-teir by carnival of atmosphere and some signs of parody and stylization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mantegh-al-teir
  • dialogism
  • Polyphony
  • Intertextuality
  • narrative
  • Bakhtin