بررسی متون ادبی
محمدمهدی زمانی؛ سمیه آقابابایی
چکیده
داستان جنگ فارسی یکی از جریان‌های مهم در ادبیات معاصر فارسی است. یکی از موتیف‌های موجود در این آثار اشاره به جنبه‌هایی از گفتمان ناسیونالیسم ایرانی و عربی است. در پژوهش پیش‌رو، به مطالعۀ جنبه‌های مختلفِ این موتیف پرداخته می‌شود. در این پژوهش، به بررسی جنبه‌های ایدئوژیک بازنماییِ راویانِ آثارِ داستانی جنگ ایران و عراق در ارتباط ...
بیشتر
داستان جنگ فارسی یکی از جریان‌های مهم در ادبیات معاصر فارسی است. یکی از موتیف‌های موجود در این آثار اشاره به جنبه‌هایی از گفتمان ناسیونالیسم ایرانی و عربی است. در پژوهش پیش‌رو، به مطالعۀ جنبه‌های مختلفِ این موتیف پرداخته می‌شود. در این پژوهش، به بررسی جنبه‌های ایدئوژیک بازنماییِ راویانِ آثارِ داستانی جنگ ایران و عراق در ارتباط با ناسیونالیست‌های ایرانی (شامل سو‌ژهای گفتمان پهلوی) و عرب (شامل سوژه‌های گفتمان بعث) پرداخته می‌شود. بدین‌منظور، مفصل‌بندی ناسیونالیسم یا تخطئۀ آن در پیکره‌ای شامل سی هزار صفحه از آثار داستانی جنگ (شامل آثاری که تحت‌عنوان «داستان دفاع مقدس» طبقه‌بندی می‌شوند و آثاری که رویکردی متفاوت دارند) در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی، به‌صورت کیفی، بررسی می‌شود. بررسی این آثار، پیوندِ هویتِ مشارکان گفتمان (شامل تولیدکننده و مصرف‌کننده) و شیوۀ بازنمایی و تفسیر آنان را روشن می‌کند. بررسی این آثار نشان می‌دهد که عمدتاً آثارِ نویسندگان متشرع و انقلابیْ ناسیونالیسم ایرانی و عربی را تخطئه می‌کنند؛ ایجاد تقابل اسلامی/ ایرانی و ترجیح سویۀ اسلامی، مخالفت با تجددگرایی و غرب‌گرایی در ناسیونالیسم ایرانی (و خرده‌گفتمان پهلوی) از جنبه‌های مهم تخطئۀ این گفتمان است. در بعضی دیگر از آثار که نویسندگان هویتی اسلامی ـ ایرانی دارند و تقابلی میان هویت ایرانی و اسلامی ایجاد نمی‌کنند خرده‌گفتمان پهلوی که نمایندۀ ناسیونالیسم ایرانی بیشینه است در چارچوب ناسیونالیسم میانه و کمینه تخطئه می‌شود؛ در مواردی در آثار این دسته جنبه‌هایی از ناسیونالیسم بیشینه مفصل‌بندی می‌شود.
سمیّه آقابابایی؛ نعمت‌الله ایران‌زاده؛ کورش صفوی
چکیده
ادب غنایی یکی از گسترده‌ترین انواع ادبی است که هدف آن گزارش و بیان احساسات گوینده و در کنار آن، لذّت بخشیدن به مخاطب است. گویندة ادب غنایی می‌تواند از روش‌های مختلفی برای بیان «پیام غنایی» خود استفاده کند. آنچه در مقالة حاضر مطرح می‌شود، ارائة ابزارهایی برای طبقه‌بندی و تمایز ادب غنایی از دیگر انواع ادبی است. جامعیّت این ابزارها ...
بیشتر
ادب غنایی یکی از گسترده‌ترین انواع ادبی است که هدف آن گزارش و بیان احساسات گوینده و در کنار آن، لذّت بخشیدن به مخاطب است. گویندة ادب غنایی می‌تواند از روش‌های مختلفی برای بیان «پیام غنایی» خود استفاده کند. آنچه در مقالة حاضر مطرح می‌شود، ارائة ابزارهایی برای طبقه‌بندی و تمایز ادب غنایی از دیگر انواع ادبی است. جامعیّت این ابزارها سبب کاربرد گستردة آنها شده است، به گونهای که میتوان آنها را در طبقه‌بندی دیگر انواع و گونههای ادبی نیز به کار برد. در این مقاله، با تکیه بر نظریّة یاکوبسن، دو روش برای بیان «پیام غنایی» ذکر شده است: 1ـ روش مستقیم «فرستندهمدار». 2ـ روش «غیرمستقیم فرستندهمدار». بر اساس دو روش مذکور، در روند برقراری ارتباط، از یک سو، میتوان مخاطبی را مدّ نظر قرار داد و از سوی دیگر، میتوان آن را نادیده گرفت. نتایج حاصل از پژوهش، بیانگر آن است که با استفاده از نظریّة «نقش‌های زبانی یاکوبسن» و ارائة ابزار «گویندهمدار» و «گیرندهمدار» بودن پیام و متن، میتوان آثار غنایی را سبکشناسی کرد و بر اساس وجوه اشتراک حاصل از آثار، متون غنایی را از متون حماسی و تعلیمی جدا نمود و در یک طبقه قرار داد.
