دلایل پیکرگردانی در داستان‌های هزار و یک شب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه الزهرا

چکیده

از موتیف‌های رایج افسانه‌ها و داستان‌های کهن، پیکرگردانی (Metamorphosis) یا تغییر شکل ظاهری موجودات با استفاده از نیرویی ماوراءالطبیعی یا جادو است. بسیاری از پیکرگردانی‌ها در داستان‌ها حامل بار معنایی اسطوره‌ای-روان‌شناختی هستند و تبیین آن‌ها مستلزم گوش فرادادن به امواج «ناخودآگاهی جمعی» در ژرفای تاریک-روشنِ افسانه‌ها است. در بررسی حکایت‌های هزار و یک شب با گستره‌ی وسیعی از فرافکنی‌های روان انسان در قالب موجودات و اشیاء مواجه هستیم که تا حدودی بیانگر اضطراب و آلام روح آدمی در مسیر زندگی است. کارکردهای مشترک پیکرگردانی در داستان‌های هزار و یک شب را باید در شباهت‌های بیرونی و کارکردهای غیرمشترک آن را در حقایق متفاوتی که شخص از آن آگاه می‌شود جست‌و‌جو کرد؛ حقایقی که به صورت مکاشفه‌وار موجب غلبه بر ترس، ایجاد حس پرستش و رسیدن به آگاهی قهرمان از ماهیت زمان و اندیشه و ناخودآگاهی می‌شود. دلایل به دست آمده برای پیکرگردانی در پژوهش حاضر، یافته‌های حاصل از بررسی داستان‌های هزار و یک شب با نگاهی رمزپردازانه است که در سه سطح داستانی، روانکاوی- فردی و تأویل‌های رازآموزانه ظهور و بروز می-یابد. در این مقاله فرآیند فردیت به عنوان مهم‌ترین عامل روان‌شناختی پیکرگردانی مورد بحث قرار می‌گیرد؛ همچنین میل به جاودانگی مهم‌ترین عامل اسطوره‌ایـ دینی، و طنز، پنهان‌کاری، سرگرمی و نیرنگ نیز از دلایل دیگر شگردهای داستانی دگردیسی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reasons for Metamorphosis in One Thousand and One Nights Stories

نویسنده [English]

  • maryam hoseini
چکیده [English]

One of the common motifs of myths and ancient stories is metamorphosis or transformation of creatures using supernatural forces or magic. Many cases of metamorphosis in stories bear mythological and psychological connotations whose description necessitates listening to the waves of "collective unconscious" in the depth of myths. When investigating into anecdotes of One Thousand and One Nights, we encounter many cases of mental tensions in form of creatures and objects which to some extent indicate the anxiety and pains of man's soul and mind in life. The common functions of metamorphosis in anecdotes of One Thousand and One Nights should be sought in external similarities and the uncommon ones in different truths the individual becomes aware of; the truths which cause the individual to overpower fear, create a sense of worship and make the hero reach an awareness of the nature of time, thought, and unconscious. In this paper, the process of individualism is discussed as the most important psychological factor in metamorphosis. Also, along with humor, secrecy, entertainment, deception, tendency towards eternity is the most important mythological and religious reason for using metamorphosis in stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • metamorphosis
  • One Thousand and One Nights
  • Myths
  • unconscious
  • tendency towards eternity and unity