نقد جامعه‌شناختی رمان هزارخانه خواب و اختناق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نقد جامعه‌شناختی یکی از شیوه‌های کارآمد در نقد متون ادبی، به‌خصوص رمان است. در این شیوه، ارتباط ساختار و محتوای رمان با وضعیت و دگرگونی‌های جامعه و محیطی که در آن متولد شده است، کندوکاو می‌شود و چگونگی انعکاس و بازنمایی هنرمندانه‌ی اجتماع در جهان تخیلی اثر ادبی، نقد و تحلیل می‌گردد. سابقه‌ی این‌گونه از پژوهش و به‌کارگیری این شیوه در نقد رمان فارسی ایران، کارآیی نقد جامعه‌شناختی در نقد و بررسی رمان فارسی را ثابت کرده است. این مقاله می‌کوشد یکی از آثار برتر ادبیات داستانی فارسی افغانستان - رمان هزارخانه خواب و اختناق - نوشته‌ی عتیق رحیمی را به این شیوه، نقد و تحلیل کند. عتیق رحیمی، نویسنده‌ای واقع‌گراست که در آثار خود، به سرنوشت پُررنج مردم افغانستان در چند دهه‌ی اخیر پرداخته است. رمان اجتماعی- سیاسی وی، هزارخانه‌ی خواب و اختناق، علاوه بر انعکاس واقعیت‌های وضع خفقان‌آور زندگی انسان در شهر کابل، بعد از کودتای کمونیست‌ها در اواخر دهه‌ی پنجاه شمسی، پیامدهای آن اوضاع را نیز بازنموده است. روش تحقیق، تحلیلی- توصیفی و برپایه‌ی چهارچوب نظری نقد جامعه‌شناختی استوار است. این تجربه نشان داد که رمان فارسی افغانستان، می‌تواند منظری برای شناخت ساختارهای جامعه افغانستان و مشکلات و گرفتاری‌های آن بگشاید و مطالعات جامعه‌شناختی ادبیات فارسی را غنا بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological Criticism of A Thousand Rooms of Dream and Suppression

نویسنده [English]

  • gholamhosein gholamhoseinzadeh
چکیده [English]

Sociological criticism is a useful technique in criticism of literary texts, especially novels. In this technique, the relation between structure and content of novel and developments and conditions of the society in which the novel is written. The artistic way of reflection and representation of society in the imaginative world of the literary work is also analyzed. The researches in which this technique of criticism is used for novels in Iran have proven the efficiency of sociological criticism of Persian novels. This paper attempts to analyze and review a prominent Persian Afghan novel called A Thousand Rooms of Dream and Fear by AtiqRahimi. AtiqRahimi is a realist author whose works deal with painful life of Afghan people in recent decades. His sociopolitical novel both reflects the truths about the stifling life in Kabul and the outcomes of the communist coup d’état in 1970’s. This analytic-descriptive method is based on the framework of sociological criticism. The results show that the Persian Afghan novel can be a source for knowing the structures of Afghan society and its problems and that sociological studies can enrich Persian literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sociological criticism
  • Persian Afghan novel
  • A Thousand Rooms of Dream and Suppression
  • AtiqRahimi