بررسی متون ادبی
ابراهیم یوسفی؛ محمد بهنام فر؛ سیدمهدی رحیمی
چکیده
هدف این مقاله، بررسی سبک‌شناسانۀ حروف اضافه در قصاید خاقانی است. حروف اضافه با توسّع معنایی گسترده‌ای که دارند به عنوان یکی از سازه‌های تأثیرگذار زبان، نقش تعیینکننده‌ای در هویت بخشیدن به سایر عناصر زبانی از جمله اسم‌ها، فعل‌ها، صفت‌ها و قیدها دارند. پرداختن به معانی گوناگون حروف اضافه در ساخت‌های مختلف که نوعی ساختارشکنی ...
بیشتر
هدف این مقاله، بررسی سبک‌شناسانۀ حروف اضافه در قصاید خاقانی است. حروف اضافه با توسّع معنایی گسترده‌ای که دارند به عنوان یکی از سازه‌های تأثیرگذار زبان، نقش تعیینکننده‌ای در هویت بخشیدن به سایر عناصر زبانی از جمله اسم‌ها، فعل‌ها، صفت‌ها و قیدها دارند. پرداختن به معانی گوناگون حروف اضافه در ساخت‌های مختلف که نوعی ساختارشکنی نحوی و ویژگی سبکی به شمار میرود نیز از اهداف این پژوهش است. بدین منظور با مطالعۀ قصاید خاقانی، مواردی که از حیث نوع کاربرد دارای اهمیت و سازگار با موضوع بحث ما بود، استخراج شد و براساس لایۀ نحوی سبک‌شناسی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که خاقانی برای حروف اضافه همچون سایر عناصر زبان اهمیت خاصی قائل است و تنوع معنایی آن‌ها را پیوسته مدنظر دارد؛ کاربرد حروف را از حوزۀ دستور زبان تا حوزۀ بلاغت و بدیع ارتقا داده و آن‌ها را از عناصری تقریباً خنثی به سازه‌هایی کلیدی و بیجایگزین تبدیل کرده است. همچنین در استفاده از حروف اضافه، آزادی عمل خاص و منحصربهفردی دارد که از جملۀ این موارد می‌توان به کاربرد «به» در معنی «از»، «در» به جای «بر» و «به» به جای کسرۀ اضافه اشاره کرد. نهایتاً نمونه‌های نادری از کاربرد حروف اضافه در دیوان خاقانی وجود دارد که امروزه تنها در گویش مناطق خاصی از ایران دیده می‌شود و در زبان معیار نشانی از آن‌ها نیست؛ مثل کاربرد «از» به جای «به».
