یحیی حسینائی؛ بهمن نزهت
چکیده
میرزادۀ عشقی یکی از نمایندگان برجسته و از پیشگامان جریان تجدد ادبی در دورۀ مشروطیت است که به ضرورت ایجاد تحولات اساسی در این عصر پی برده بود. صراحت لهجه، نکته‌بینی، جزئی‌نگری و تحلیل دقیق او دربارة دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی به‌خوبی مشهود است؛ اما نگرش میرزادۀ عشقی به پدیده‌های پیرامونش یکسان و منسجم نیست. بیان مضامین متنوع دربارة ...
بیشتر
میرزادۀ عشقی یکی از نمایندگان برجسته و از پیشگامان جریان تجدد ادبی در دورۀ مشروطیت است که به ضرورت ایجاد تحولات اساسی در این عصر پی برده بود. صراحت لهجه، نکته‌بینی، جزئی‌نگری و تحلیل دقیق او دربارة دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی به‌خوبی مشهود است؛ اما نگرش میرزادۀ عشقی به پدیده‌های پیرامونش یکسان و منسجم نیست. بیان مضامین متنوع دربارة تجدد، ناهماهنگی در ساختار و مفاهیم شعری، تناقض‌اندیشی و تعارضات درونی شاعر سبب شده که اندیشه‌هایش به شکل منسجم و جامعی شناسایی نشود؛ ازاین‌رو لازم است تا دیدگاه‌ها و مضامین شعری وی بر مبنای روشی علمی و به‌طور کامل استخراج و تقسیم‌بندی شود. پژوهش حاضر باهدف شناسایی مفاهیم تجددگرایی در اشعار میرزادة عشقی، می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که مؤلفه‌های تجددگرایی در دیوان اشعار میرزاده عشقی کدام است؟ این تحقیق ازجمله پژوهش‌های کیفی است که با روش «راهبرد داده بنیاد» انجام شده است. در این روش پس از گردآوری دادههای کیفی، مفاهیم مرتبط شناسایی و دسته‌بندی شده است. در پایان، با مقایسه و سنجش داده‌ها، مفاهیم و مقوله‌های تجددگرایی شامل 62 مفهوم در قالب 11 مقوله طراحی و تنظیم گردید. مقوله‌ها عبارت‌اند از: تحولات اجتماعی، امور سیاست داخلی، امور سیاست خارجی، مسائل اداری و دولتی، مسائل اقتصادی، مسائل علمی و آموزشی، مسائل نظامی و امنیتی، مسائل اعتقادی و مذهبی، تحولات زبانی و تحولات واژگانی که مقوله «امور سیاست داخلی» و «تحولات اجتماعی»، با 12 بار تکرار بیشترین بسامد را نسبت به سایر مقوله‌ها به خود اختصاص داد.
