چندآوایی و چندزبانی باختینی و جلوه‌های آن در رمان سنگ صبور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و لدبیات فارسی دانشگاه مازندران

2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

یکی از آموزه‌های نقد مدرن در تحلیل متون ادبی، به‌ویژه رمان و داستان، مفهوم چندآوایی و چندزبانی باختین است. چندآوایی و چندزبانی به عنوان ظرفیت بالقوة متن، این امکان را در اختیار خواننده قرار می‌دهد تا رمان و داستان را از نظر ویژگی‌های چندآوایی و چندزبانی واکاوی کند. در نوشتار حاضر، همت نگارندگان بر آن است تا یکی از رمان‌های مطرح معاصر، یعنی سنگ صبور صادق چوبک را از نظر ویژگی‌های چندآوایی و چندزبانی باختینی نقد و بررسی نمایند. برای نیل بدین منظور، چندآوایی و چندزبانی باختینی و جلوه‌های مختلف آن، اعم ازنقیضه‌پردازی، بینامتنیت، هم‌آوایی اشخاص تاریخی‌ـ ادبی و... را همراه با مصادیق و نمونه‌هایی از رمان سنگ صبور تبیین می‌کنیم و توضیح می‌دةم تا به این پرسش بنیادین پاسخ داده باشیم که با تکیه بر چه شواهد و مصادیقی از رمان سنگ صبور می‌توان این رمان را واجد خصلت چندآوایی و چندزبانی و نیز جلوه‌های مختلف آن دانست؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Bakhtinian Polyphony and Heteroglossia and Their Presentation in the Novel Sangesabor

نویسندگان [English]

  • farzad baloo 1
  • Maryam khaje 2
1
2
چکیده [English]

Bakhtin's concepts of Polyphony and heteroglossia are two of the main principles of modern criticism, especially in the analysis of literary texts such as novels and stories. Polyphony and heteroglossia as potential capacities of a text let the readers analyze novels and stories based on polyphonic and heteroglossic features. This study aims at investigating one of the leading contemporary novels, namely, Sangesaboor by Sadegh Ckubak, based on the principles of Polyphony and heteroglossia. To do so, polyphony and heteroglossia Bakhtin and its various manifestations including parody, intertextuality, literary and historical figures are explained using examples of the novel. In fact, the study aimed at finding if Chubak’s novel has cases of polyphony and heteroglossia in their different manifestations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chubak
  • sange sabr
  • Bakhtin
  • Polyphony
  • heteroglossia

مراجع

آلن، گراهام. (1385). بینامتنیت. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
احمدی، بابک. (1370). حقیقت و زیبایی. تهران: نشر مرکز.
اخوان ثالث، مهدی. (1374). نقیضه و نقیضه‌سازان. تهران: انتشارات زمستان.
باختین، میخاییل. (1387). تخیل مکالمه‌ای: جستارهایی دربارة رمان. ترجمة رؤیا پورآذر. تهران: نشر نی.
پاینده، حسین. (1393). گشودن رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
تسلیمی، علی. (1383). گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران. تهران: اختران.
تودوروف، تزوتان. (1377). منطق گفتگویی. ترجمة داریوش کریمی. تهران: نشر مرکز.
چوبک، صادق. (1352). سنگ صبور. چ 2. تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
ساسانی، فرهاد. (1384). «تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن».  فصلنامه زبان و زبان‌شناسی. ش 2. صص 56ـ39.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). قلندریه در تاریخ: تهران: نشر سخن.
قبادی، حسینعلی و دیگران. (1389). «چندآوایی و منطق گفتگویی در نگاه مولوی به مسئلة جهد و توکل با تکیه بر داستان شیر و نخجیران». جستارهای ادبی. ش 170. صص 71ـ94.
کاستانیو، پل. (1387). راهبردهای نمایشنامه‌نویسی جدید: رویکردی زبان‌بنیاد به نمایشنامه‌نویسی. ترجمة مهدی نصرا... زاده. تهران: سمت.
کلیگز، مری. (1388). درسنامة نظریة ادبی. ترجمة جلال سخنور، الهه دهنوی و سعید سبزیان. تهران: اختران.
محمودی، حسن. (1381). نقد و تحلیل و گزیدة داستان‌های صادق چوبک. تهران: روزگار.
مقدادی، بهرام. (1393). دانش‌نامة نقد ادبی از افلاطون تا به امروز. تهران: نشر چشمه.
مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانش‌نامة نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
مک‌هیل، برایان. (1392). داستان پست‌مدرنیستی. ترجمة علی معصومی. تهران: ققنوس.
نامور مطلق، بهمن و منیژه کنگرانی. (1388). «از تحلیل بینامتنی تا تحلیل بیناگفتمانی». پژوهشنامه فرهنگستان هنر. ش 12. صص73ـ94.
نامور مطلق، بهمن. (1387). «باختین، گفتگومندی و چندصدایی مطالعة پیشابینامتنیتباختینی». پژوهشنامة علوم انسانی. ش 57. صص 397ـ 414.
Audi, R. )1999(. the Cambridge Dictionary of Philosophy. 2thedit. Campridge: Campridge University Press.
Bakhtin, Mikhail M. (1984). Problems of Dostoevsky’s Poetics. Eds. And Trans. Caryl Emerson. Manchester: Manchester University Press.
Morris, P (Ed). (1994). the Bakhtin Reader Selected Writings of Bakhtin, Medvedev & Voloshinov. Oxford: Oxford University Press.
متن پژوهی ادبی
دوره 21، شماره 74
بهمن 1396
صفحه 31-52

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار