جستاری در شگرد تمثیل و انواع آن در مقالات شمس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

تمثیل از شگردهایی است که کلام را هنری و سخن را مؤثرتر می‌کند. تمثیل علاوه بر جنبه‌های زیباشناسانه، کارکردهای مهم دیگری نیز در سخن دارد. نوشتار پیش رو با در نظر گرفتن شگرد تمثیل و کارکردهای آن، این شیوه را در مقالات شمس بررسی کرده‌است. در این راستا، انواع گوناگونی از تمثیل‌های به‌کار رفته در این اثر شناسایی و بررسی شده‌است. با در نظر گرفتن گسترة کاربرد این شیوه در مقالات و جایگاه مهم تمثیل در اقناع مخاطب و بیان آموزه‌های حکمی، نکتة مهم دیگری مورد توجه قرار گرفت و آن اینکه تمثیل در مقالات شمس فراتر از یک ابزار بلاغی صرف برای هنری‌تر کردن کلام است. می‌توان گفت تمثیل شیوه‌ای است که از رهگذر آن، آموزه‌های عرفانی و حکمی مقالات به شیوه‌ای باورپذیرتر در اختیارمخاطبان قرار داده شده‌است؛ چنا‌نکه باور‌پذیر ساختن موضوع سخن با احتجاجی هنری و پنهان از کارکردهای مهم تمثیل، علاوه بر جنبه‌های زیباشناسانة آن برشمرده شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey on Allegory and its Types in Maghalat-e Shams

نویسنده [English]

  • Leila Aghayani Chavoshi
 Ph.D. in Persian Language and Literature, Alzahra University, Tehran, IRAN;
چکیده [English]

Allegory is a literary device which makes language more artistic and effective. Besides its aesthetic aspects, allegory has some other important functions. Considering this, the paper investigates allegory in Maghalat-e Shams and identify various types of allegory in this text. Regarding the frequent use of allegory in Maghalat-e Shams and its role in convincing the audience and expression of wise teachings, it came to notice that allegory in Maghalat-e Shams is not only a rhetorical device but also an effective method for conveying mystical and wise teaching more persuasively. Along with the aesthetic aspect, implicit reasoning is another important function of allegory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allegory
  • Maghalat-e Shams
  • Fable
  • Parable
  • Proverb
  • Exemplum.R

مراجع

منابع
احمدی، بابک. (1391). ساختار و تأویل متن. چ14. تهران: نشر مرکز.
ارسطو. (1389). فن خطابه. ترجمة پرخیده ملکی. تهران: اقبال.
پورنامداریان، تقی. (1383). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. چ5. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
تقوی، محمد. (1376). حکایت‌های حیوانات در ادب فارسی. چ 1. تهران: انتشارات روزنه.
جرجانی، عبدالقاهر. (1368). دلائل‌الإعجازفی‌القرآن. ترجمة سید محمد رادمنش. تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
ــــــــــــــــــــــ . (1389). اسرارالبلاغه. ترجمة جلیل تجلیل. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
راوندی، قطب‌الدین. (بی‌تا). قصص‌الأنبیاء. تحقیق غلامرضا عرفانیان یزدی. ج 1. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
رحیمی، غلامرضا و فرشته محمدزاده. (1389). «اهداف و ابزارهای کاربرد تمثیل در دیوان خاقانی». پژوهشنامة زبان و ادبیات فارسی. س4. ش چ4. صص 93ـ112.
سبحانی، جعفر. (1378). الأمثال فی القرآن الکریم. قم: مؤسسة الصادق(ع) للطباعة والنشر.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1375). صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه.
شمس تبریزی، محمدبن علی‌بن ملک‌داد. (1377). مقالات شمس تبریزی. تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد. چ2. تهران: انتشارات خوارزمی.
شمیسا، سیروس. (1389). انواع ادبی. تهران: نشر میترا.
ــــــــــــــــــــ . (1385). بیان. ویرایش سوم. چ1. تهران: نشر میترا.
ــــــــــــــــــــ . (1379). بیان و معانی. تهران: انتشارات فردوس.
کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله. (1351). تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین. ج 2. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
مرتضایی، جواد. (1390). «تمثیل؛ تصویر یا صنعت بدیعی؟». پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. ش 4. صص 29ـ38.
مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل‌بن محمد. (بی‌تا). شرح التعرف لمذهب اهل التصوف. با مقدمه، تصحیح و تحشیة محمد روشن. تهران: انتشارات اساطیر.
میبدی، احمدبن محمد. (1371). کشف‌الأسرار و عدّة الأبرار. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. ج 1، 2و 5. تهران: امیرکبیر.
همایی، جلال‌الدین. (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: مؤسسة نشر هما.
Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. USA: Cornell University.
Aritotle. (1991). "Rhetoric". Translated by W. Rhys Roberts. The Complete Works of Aristotle. Ed. Jonathan Barnes. Princeton University Press. Pp 1354-1420.
Cuddon, J. A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. 5th Edition. Wiley: Blackwell.
Quinn, Edward. (2006). A Dictionary of Literary and Thematic Terms. New York: Facts on File, Inc.
Shipley, Joseph T. (1953). A Dictionary of World Literature. NewYork: Philosophical library.
متن پژوهی ادبی
دوره 21، شماره 73
مهر 1396
صفحه 103-127

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار