تحلیل تطبیقی ویژگی‌های حماسی و داستانی شاهنامه و بیوولف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس، تهران

2 هیأت علمی- دانشگاه بوعلی

چکیده

بیوولف کهن‌ترین و بزرگترین اثر حماسی ادبیات انگلستان به زبان انگلیسی قدیم است که قهرمان اصلی آن، بیوولف نام دارد. در شاهنامه هم ابرقهرمان اصلی، رستم است. حماسة بیوولف و شاهنامه، خصوصاً بخش پهلوانی آن و نیز شخصیت‌های اصلی دو حماسه، شباهت‌هایی شایستة تأمل دارند که با تعمق در آن‌ها و تطبیق آن‌ها با یکدیگر، هم به تشابهات شخصیت رستم و بیوولف و هم به خصوصیات اشتراکی ژانر حماسه و روایت داستانی حماسی بین دو قوم ژرمن و ایران می‌توان پی برد. در این جستار، نگارندگان با توجه به مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی که به اشتراکات عام و جهان‌شمول آثار ادبی و تجربیات مشترک ابنای بشر را توجه می‌کند، به تحلیل این دو اثر حماسی و شخصیت‌های اصلی آن‌ها پرداخته‌اند و هیچ‌ گونه روابط تاریخی و مبتنی بر تأثیر و تأثر را در نظر نداشته‌اند. وجود قهرمان برجستة قومی، وسعت فضا، اعمال خارق‌العادة قهرمان، وجود موجودات مافوق طبیعی و نیز حضور خدا و نیروهای قدسی و... از وجوه مشترک ژانری است که این دو اثر را که متعلق به فرهنگ‌های گوناگون هستند، ذیل ژانر حماسه قرار می‌دهد. از ویژگی‌های داستانی و روایی مشترک این دو حماسه، تلفیق هنرمندانة دو دنیای پیش و پس از سرایش اثر و انعکاس آن در شخصیت و کنش‌های قهرمانان، ارائة توصیف‌ها، پند‌ها و اندرزها در آغاز و انجام داستان‌ها و حضور مسلط تقدیر در سرنوشت قهرمانان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Fiction and Epic Features in Shahnameh and Beowulf

نویسندگان [English]

  • Mohammad Alijani 1
  • Mohammad Ahi 2
1 MA in Persian Language and Literature at Tarbiat Modares University, Tehran
چکیده [English]

Beowulf is the oldest and greatest work of epic literature in England which was composed in old English language. Its major hero`s name is Beowulf. The name of the major hero of Shahnameh is Rostam. As Beowulf and Shahnameh have considerable similarities, especially in their epic parts, a comparison of the two works would shed light on the similarities of the two heroes. In addition, the similarities of epic genre and fiction epic literature in the two works can be demonstrated. With a focus on American approach to comparative analysis of literature, the author intends to explore the common global similarities of the two literary works by considering their major characters. Contrarily, the historical or any affective relationship between the two works is not within the scope of the present study. The results show that the similar epic aspects of the two works are prominent national hero, extension of the atmosphere, miraculous acts of the hero and supernatural things.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beowulf
  • Rostam
  • Shahnameh
  • Comparative Literature
  • Epic

مراجع

آموزگار، ژاله. (1386). تاریخ اساطیری ایران. چ 9. تهران: انتشارات سمت.
ـــــــــــــــ . (1390). زبان فرهنگ اسطوره، «دوگانگی نیکی‌ها و بدی‌ها و برادران دروغین نیکی‌ها در اخلاق زرتشتی». چ 3. تهران: انتشارات معین.
ابجدیان، امرالله. (1366). تاریخ ادبیات انگلیس. ج 1. چ 1. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
اسلامی ندوشن. محمدعلی. (1381). چهار سخنگوی وجدان ایرانی. چ 1. تهران: نشر قطره.
بهار، مهرداد. (1384). از اسطوره تا تاریخ. چ 4. تهران: نشر چشمه.
دلاشو، لوفلر. (1386). زبان رمزی افسانه‌ها. چ 2. تهران: انتشارات توس.
دهقانی، محمد. (1389). از شهر خدا تا شهر انسان: «داد و بیداد مرگ». چ 1. تهران: انتشارات مروارید.
ذبیح‌نیا عمران، آسیه و منوچهر اکبری. (1392). تراژدی در اساطیر ایران و جهان. چ 1. تهران: انتشارات سخن.
رزمجو، حسین. (1388). قلمرو ادبیات حماسی ایران. ج 2. چ 2. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رستگار فسایی، منصور. (1379). اژدها در اساطیر ایران. چ 1. تهران: انتشارات توس.
روزنبرگ، دونا. (1386). اساطیر جهان. ترجمة عبدالحسین شریفیان. ج 2. چ 2. تهران: انتشارات اساطیر.
صورتگر، لطفعلی. (1372). تاریخ ادبیات انگلستان. تهران: انتشارات امیرکبیر
زینی‌وند، تورج. (1392). «ادبیات تطبیقی و مقوله فرهنگ».کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی. دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه. س 3. ش 12. صص 16ـ 1.
ظهیری، عبدالله. (1374). «مقایسة مختصر شاهنامه و بیوولف، نخستین حماسه منظوم انگلیسی». نمیرم ازین پس که من زنده‌ام (مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت فردوسی). به کوشش غلامرضا ستوده. چ 1. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. صص 503 ـ507.
عبادیان، محمود. (1369). فردوسی و سنت و نوآوری در حماسه‌سرایی. چ 1. الیگودرز: انتشارات گهر.
فردوسی، ابوالقاسم. (1389).شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق. ج 1، 2 و 5. چ 3. تهران: انتشارات مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
کفافی، محمد عبدالسلام. (1382). ادبیات تطبیقی: پژوهشی در باب نظریة ادبیات و شعر روایی. ترجمة دکتر سیدحسین سیدی. چ 1. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
گویارد، ام. اف. (1374). ادبیات تطبیقی. ترجمة دکتر علی‌اکبرخان محمدی. چ 1. تهران: انتشارات پاژنگ.
مرتضوی، منوچهر. (1391). فردوسی و شاهنامه. چ 4. تهران: انتشارات توس.
ولک، رنه. (1391). «نام و ماهیت ادبیات تطبیقی». ترجمة سعید رفیعی خضری. فصلنامة ادبیات تطبیقی. س 3. ش 6. صص 14ـ 53.
یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانواره‌ها. چ 1. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
Beowulf. (2000). Trans. Seamus Heaney. New York: W. W. Norton. & Company.
Abrams. M. H. and Geoffery Galt Harpham. (2012). A Glossary of Literary Terms. 10th edition. Boston: Published by Michael Rosenberg.
Cirlot. J. E. (2001). A Dictionary of Symbols. Translated from Spanish by Jake Sage. 3th edition.London: Routledge.
North. Richard. (2006). The Origins of Beowulf from Virgil to Wiglaf. New York: Oxford University Press.
متن پژوهی ادبی
دوره 21، شماره 73
مهر 1396
صفحه 7-28

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار