تأمّلی تحلیل‌گرایانه به رابطة ابهام و عقلانیّت در غزل حافظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی دانشگاه ایرانشهر

چکیده

برپایة رویکرد بلاغت جدید و بهره‌گیری از نظریّة امپسن در باب ابهام، نباید ابهام در کلمه و کلام حافظ را پیش‌فرضی صرفاً هنری تلقّی‌ کرد، بلکه وقایع شگفت قرن هشتم حافظ را ناگزیر ساخته است تا از روی درایت و فهم موقعیّت، ترفند ابهام را هم در بُعد هنری و هم در بُعد عقلانی در غزل‌هایش به کار‌گیرد. اصولاً مقولة ابهام در غزل‌های حافظ مکث و سکوت معنادار و اندیشمندانه‌‌ای است که وی آگاهانه بدان دست‌ یافته و آگاهانه از آن نیز استفاده‌ کرده است. دریافت این دستگاه فکری، قاعدتاً از طریق تأمّل به قراین زبانی و روابط ارجاعی درون‌متنی و برون‌متنی میسّر خواهد بود. بدین ترتیب، این مقاله با طرح چنین فرضیه‌‌ای با استفاده از ابزار مطالعة کتابخانه‌‌ای با شیوة تحلیلی کوشیده تا این رابطة را با ذکر شواهدی به اثبات برساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analytic Reflection on the Relation between Ambiguity and Rationality in Ghazals by Hafez

نویسنده [English]

  • esmaeel narmanshiri
چکیده [English]

Using the theory of ambiguity by Empson, ambiguity in the word and poems of Hafez should not be considered as solely artistic. The truth is that the wonderful events in 14th century left Hafez with no choice but to wisely use the ambiguity technique both on an artistic and a rational level in his ghazals. Basically, the ambiguity in Hafez’ ghazals is a wise and meaningful silence he as achieved and used knowingly. Understanding this thinking style is basically possible through reflection on linguistic indications and referential intratextual and extratextual relations. Thus, the present paper attempts to prove this relation with evidence by using library research tools and an analytic methodology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ambiguity
  • Rationality
  • Analysis
  • technique
  • ghazals by Hafez