مفهوم «عدم» در آثار بیدل دهلوی و مقایسة آن با اندیشه‌های ابن‌عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه گیلان

2 دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوع‌های اصلی و به سخنی دیگر و بهتر، اساسی‌ترین موضوع در تصوّف و عرفان اسلامی بحثِ «وجود» است که با ظهور عارف اندلسی، «محیی‌الدّین ابن‌عربی» در قرن هفتم و پس از آن تاکنون در ادب فارسی جلوة آشکار و نمودی پُررنگ دارد. به تَبَعِ آن، برایِ روشن کردنِ حقیقتِ «وجود» و «موجود» و نیز منشأ موجودات، در مرتبة پس از آن، مقولة دیگری که در عرصة علم عرفان نظری از آبشخورِ مقولة «وجود» آب خورده است و مورد بحث و بررسی قرار گرفته، مقولة «عدم» است. این جُستار به بررسی مقولة «عدم» در زبان و آثار «بیدل دهلوی» می‌پردازد و در پیِ آن است تا با جستجوی مفاهیم «عدم» در کلّیّات آثار وی به این نتیجه برسد که آیا در این باره، شباهت‌ اندیشگانی میانِ بیدل دهلوی و ابن‌عربی وجود دارد یا نه؟ در این راستا، نخست به مقولة «عدم» در آثار ابن‌عربی پرداخته شده، سپس دیدگاه بیدل دهلوی واکاوی شده، با نظر ابن‌عربی مورد مقایسه قرار گرفته، در نهایت نیز نتیجة تأثیرات ابن‌عربی بر بیدل بیان شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of “Non-existence” in the Works by Bidel Dehlavi and Comparison with the Thoughts of Ibn Arabi

نویسندگان [English]

  • saeid ghasemi 1
  • MohammadHosein Bayat 2
1 Saeedghpo@yahoo.com
2 Associate Professor at Allame Tabatabai University, Tehran, Iran;
چکیده [English]

One of the main issues in Islamic Sufism and Mysticism is the concept of existence which is openly reflected by the Andalusian Sufi Mystic, MuhyiddinibnArabi in the 13th century and then in the Persian literature. Then, in order to clarify the truth of “existence” and “being” and the origin of creatures, the concept of “non-existence” is brought to the fore; a concept which originates from the concept of existence and is widely discussed in the field of theoretical mystic science. This paper studies the concept of “non-existence” in the language and works of Bidel Dehlavi. By searching for the said concept in his works, the present study seeks to find out whether or not there are similarities between the thoughts of Bidel Dehlavi and Ibn Arabi. In line with this, the concept of “non-existence” in the works y Ibn Arabi is first studied. Then, the viewpoints of Bidel Dehlavi are analyzed and compared with those of Ibn Arabi. At the end, it is discussed how Ibn Arabi has affected the works of Bidel.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bidel Dehlavi
  • Ibn Arabi
  • Mecca conquers
  • non-existence
  • comparative study