بررسی ابعاد مردم‌شناسیِ ادبی در اشعار شهریار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه بیرجند

چکیده

مردم‌شناسی به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از علم جامعه‌شناسی در دو قالب مردم‌شناسی فرهنگی و مردم‌شناسی طبیعی به بررسی گروه‌های انسانی می‌پردازد. با توجه به اینکه برخی از آثار ادبی دربردارندة ابعاد وجودی، فرهنگی و اجتماعی انسان‌ها هستند، می‌توان از این آثار به‌عنوان اسناد و مدارکی ارزشمند، برای انجام مطالعات مردم‌شناختی بهره گرفت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که محمدحسین بهجت تبریزی (متخلّص به شهریار)، در دیوان اشعار فارسی خود، با پرداختن به ابعاد مختلف جسمانی، رفتاری، اخلاقی و فرهنگی گروه‌های انسانی در سطح منطقه‌ای و جهانی، ابعادی از دو گونة مردم‌شناسی را انعکاس داده است. نگاه منطقه‌ای شهریار، مربوط به مردم‌شناسی فرهنگی و مقایسة الگوهای رفتاری، نحوة زندگی و روابط میان «انسان با انسان» و «انسان با طبیعت» در اجتماع روستایی (گمینشافت) و جامعة شهری (گزلشافت) است. از دیدگاه این شاعر معاصر، الگوهای رفتاری و فرهنگی در اجتماع روستایی، در مرتبه‌ای بالاتر از جامعة شهری قرار دارند. از سویی دیگر، نگاه جهانی شهریار مربوط به‌بیان ویژگی‌های جسمی، زیست‌محیطی و الگوهای مثبتِ فرهنگیِ مردمِ کشورهای ترکیه و شورویِ سابق است؛ این شاعر در مقایسه با مردم‌شناسی فرهنگی ایرانیان، به افول الگوهای فرهنگی و رفتاری در میان مردم جامعة خود اشاره می‌کند. شهریار سعی دارد که با آگاه‌سازی و تحریک منش ملّی ایرانیان، الگوهای فرهنگی و اجتماعیِ مردم ایران را بهبود بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Different Aspects of Literary Anthropology in Shahriar’s Poems

نویسنده [English]

  • aliakbars samkhaniani
چکیده [English]

Anthropology as a subset of the science of sociology investigates human groups in two forms of cultural and natural anthropology. Regarding this fact that some literary works contain existential, cultural, and social human dimensions, they can be used as valuable documents in anthropological studies. The findings of the present research show that Mohammad Hossein Behjat Tabrizi (nicknamed Shahriar) reflects two types of anthropology in his Persian poetry works by dealing with different aspects of physical, behavioral, moral, and cultural levels of human groups in regional and global dimensions. At the regional dimension, Shahriar deals with cultural anthropology, the comparison of behavioral patterns, life styles, and the relationship between "man with man" and "human with nature" in rural (Gemeinschaft) and urban (Gesellschaft) communities. In his view, the level of behavioral and cultural patterns in rural communities is higher than urban communities. On the other hand, Shahriar’s global dimension deals with expressing the physical and bioenvironmental attributes and the positive cultural patterns of Turkish and former Soviet countries’ people. Comparing them with Iranians, Shahriar refers to the decline of cultural and behavioral patterns among the Iranians. Shahriar has attempted to improve the social and cultural patterns of his community by stimulating the awareness and nationalistic feelings of Iranians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahriar
  • literary anthropology
  • cultural anthropology
  • natural anthropology
  • rural communities (Gemeinschaft)
  • urban communities (Gesellschaft)