نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• قاسم پورحسن

هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

متفکران، مسئلة شر را به دو گونه تبیین کردند: مسئلة منطقی شر و شر به مثابة قرینه‌ای علیه خداوند. در قسم نخست، دعوی ناسازگاری و مناقشه صدق میان شر و گزارة دینی دربارة خداوند اصلی‌ترین مسئله است؛ در حالی که در گونة دیگر، وجود شر را به حداقل به منزلة نقضی علیه اعتقاد به خدا یا خلل در باور به مدعیات دینی تلقی می‌کنند. در این نوع، مناقشه مربوط به ناسازگاری مدعیات دینی نیست، بلکه پرستش در ناپذیرفتنی بودن آنهاست. نزاع اساسی مسئلة شر در رویکرد منطقی است که دو مدعا را طرح می‌سازد، یکی فقدان عقلانیت باورهای دینی و دیگر ناسازگاری میان وجود شر و اعتقاد به خداوند قادر مطلق، عالم مطلق و خیر محض. منکران که بر رویکرد منطقی مسئله شر تأکید می‌ورزند که دو باور مزبور یعنی وجود شر و خداوند قادر خیرخواه محض نمی‌تواند همزمان صادق و سازگار باشند. مولوی در مثنوی گرچه به نظام احسن عالم و قلیل یا کثیر بودن شر می‌پردازد و نه تنها وجود شر اندک و قلیل را می‌پذیرد، بلکه آن را همانند شرور اخلاقی که مبتنی بر اراده و اختیار انسان هاست، مجاز قلمداد می‌کند و در مقابل معتقد نیست که شر در عالم، شر اکثری است اما بنیاد اندیشة او بر پاسخ به تنافر یا تناقض احتمالی دو مدعای فوق متمرکز است. مولوی با طرح دو راهکار «خیرهای برتر» و «مسئله ابتلاء و امتحان عالم و آدم» براساس «شر طبیعی» و نیز «کمال یا زیبایی شناختی» می‌کوشد تا مسئلة دشوار ناسازگاری وجود توأمان شر را پاسخ دهد. مولوی نشان می‌دهد که وجود همزمان شر و خدا به لحاظ منطقی، ممکن و سازگار است. مولوی پس از آن به دفاع مبتنی بر اختیار نیز می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

• مولوی
• سازگاری و ناسازگاری
• شر و خیر
• قدرت مطلق
• مسئلة منطقی شر

عنوان مقاله [English]

Mawlavi and Logical problem of Evil

نویسنده [English]

• ghasem purhasan

چکیده [English]

Thinkers justified the problem of evil in two kinds: 1- As logical problem of evil 2- As evidential problem of evil. In former type , the chief question is the controversy between evil and religious propositions and based on incompatiblist view , while in the latter, the existence of evil in the world is considered as contravention against the belief of God or loose and flaw in religious claimes. In the second type there is not any disclaiming on consistency or incompatible, whereas none-acceptable of religious beliefs is the main question. Mawlavi in masnavi illumines the best world and ultimate harmony theories. He displays not only the insignificant or excessive of evil but also the moral and natural evil and accepts them. Nevertheless his construing is on the basis of assesment of incompatibilist theory by "the higher good" view and "the prefect or aesthetics" view in natural evils.Mawlavi displays that there is not incompatible between God and evil.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mawlavi
• God and evil
• omnipotent
• logical problem of evil
• compatible and in compatible