نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموختۀ دکتری ادبیات حماسی دانشگاه قم، قم، ایران. استادیار دانشکده بنت الهدی، قم.
2 دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.
چکیده
اقوام هند و ایران پیش از آنکه از موطن اصلی از هم جدا شوند، مدّتی طولانی در کنار هم میزیستند و واجد یک فرهنگ، زبان، مذهب و اساطیر مشترک هندوایرانی بودند. با توجه به تأثیر فرهنگی متقابل ایران و هند بر یکدیگر، گاهی این امر امکانپذیر است که بتوان ریشۀ اسطورههای هندی را در ایران نیز جستجو کرد. با مروری بر داستان زال و رودابه در شاهنامه و جستجو در رمزگان‌هایی که در شخصیّت رودابه بهصورت بارزی جلوه‌گر شده، درمی‌یابیم که این شخصیّت، در ژرفساخت خود ممکن است به اصل و پیشینه‌ای اساطیری برسد. با بررسی ویژگی‌های این مِهینبانو و مطالعۀ کردارهای او در شاهنامه از یکسو و همچنین ردیابی ریشههای اساطیریِ همسان و تکراری در لایههای زیرین شخصیّتی وی، احتمالاً بتوان به یک بُنمایۀ کهن در جوامع مادرسالارانۀ عصر ماقبل تاریخ رسید که در آن ستایش و اقتدار الگویِ الهه - مادرِ بزرگ آب، باروری و عشق، قلمرو وسیعی را به خود اختصاص داده بود. آن الهه در هریک از سرزمینها و مناطق جغرافیایی کهن با کردارها و خویشکاریهای مشابه و با نامهای مختلفی جلوه‌گر شده است. نوشتار حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، درصدد یافتن ویژگی‌های مشترک و همسان میان خدابانوی سرسوتی در هند و رودابه در شاهنامۀ فردوسی میباشد. رودابه با داشتن ویژگی‌های مهم همچون: تبار بیگانه، خویشکاری مادرانه، نگهداری نطفه، نامیرایی، ارتباط با آب، ماه، مار، کوه، پرندگان اساطیری، گل نرگس و ... این انگاره را سامان میبخشد که به احتمال بسیار ترکیبی از بازتابهای ایزدبانوی کهن آب در هند است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The mythical sources of Rudabeh
نویسندگان [English]
- fatemeh hajirahimi 1
- salman rahimi 2
1 Graduate of Epic Literature, Qom University, Qom, Iran. Professor of Bint Al-Huda College, Qom.
2 Graduate of Persian language and literature, Mazandaran University, Mazandaran, Iran
چکیده [English]
The Indians and Iranians lived together for a long time before separating from their original homeland and had a common Indo-Iranian culture, language, religion and mythology. Given the mutual cultural influence of Iran and India on each other, it is sometimes possible to trace the roots of Indian myths in Iran as well. By reviewing the story of Zal and Rudabeh in Shahnameh and searching for the codes that are clearly manifested in Rudabeh's character, we find that this character, in its depth of construction, may reach a mythical origin and background. By examining the characteristics of this savage lady and studying her actions in the Shahnameh on the one hand, as well as tracing the identical and repetitive mythological roots in the lower layers of her personality, it is possible to reach an ancient theme in the patriarchal societies of prehistoric times. That praise and authority of the model of the goddess - the grandmother of water, fertility and love - had a vast territory. That goddess has appeared in each of the ancient lands and geographical regions with similar actions and deeds and with different names. The present article, which has been done by descriptive-analytical method, seeks to find common and identical features between the goddess Sersuti in India and Rudabeh in Ferdowsi's Shahnameh. Rudabeh, with its important characteristics such as: alien descent, maternal selfishness, sperm maintenance, immortality, contact with water, moon, snake, mountain, mythical birds,
کلیدواژه‌ها [English]
- Rudabeh
- India
- Iran
- Goddess-Mother
- Shahnameh
)