نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا پاکزاد
• فاطمه کلاهچیان
• محمّد ایرانی

دانشگاه رازی

چکیده

در تعریفات شعر، از سه عنصر عاطفه، تخیّل و موسیقی سخن می‌رود. متون نثر فارسی، در دوره‌های گوناگون، کم و بیش از عناصر شعری بهره‌ برده‌اند.آثار صوفیانه و عارفانه، به اقتضای اهداف و مضامینشان، گرایشی بیشتر به شاخصه‌های شعری داشته‌اند؛ تا آن‌جا که گاه درک ظرایف معنایی و نمودهای زیباشناختی این متون، به تحلیل تصاویر و جلوه‌های موسیقایی آن‌ها وابسته ‌است. بر اساس این اهمّیت، هدف مقالۀ حاضر، بررسی کارکرد یکی از عناصر کلیدی شعر؛ یعنی موسیقی، در کشف‌المحجوب هجویری، به عنوان یکی از مهم‌ترین متون نثر عارفانه است تا میزان و کیفیت شعروارگی آن از این منظر مشخّص شود. یافته‌های این پژوهش توصیفی- تحلیلی نشان می‌دهند، موسیقی درونی و معنوی، کارکردی تعیین‌کننده در نثر هجویری دارند و به القای مؤثّرترِ مفاهیم و ذهنیات، مدد بارز می-رسانند. نمود موسیقی درونی که تناسب و جذّابیت لفظی- آوایی را ارتقا می‌بخشد، بیشتر از معنوی است. سجع؛ بخصوص متوازی، جناس؛ به‌ویژه زاید، تکرار واژه، واج‌آرایی و نیز تضاد، از مصادیق بارزتر موسیقی درونی و معنوی در کشف‌المحجوبند که غالباً در این مواضع نمود می‌یابند: ذکر نام اولیاء و توصیف شخصیت و احوالشان، حکایت‌ها و نقل سخنان مشایخ و ارشادهای آنان و نیز تبیین اصطلاحات عارفانه؛ اعم از مفاهیم مرتبط با توحید، معرفت نفس، مرگ، فنا و بقای عرفانی، مراتب سلوک و نیز نکوهش نفس و دنیای مذموم.

کلیدواژه‌ها

• کارکرد معنایی
• موسیقی کلام
• نثر صوفیانه
• کشف‌المحجوب هجویری

موضوعات

• بررسی متون ادبی

عنوان مقاله [English]

Semantic and Aesthetic Functions of Music in Hojviri’s Revelation of the Veiled (KashfulMahjoob)

نویسندگان [English]

• Zahra Pakzad
• Fateme Kolahchian
• Mohammad Irani

Razi University

چکیده [English]

Emotion, imagination, and music are the three elements raised in definitions of poetry. Poetic elements have been utilized more or less, over different eras of Persian prose. In the meantime, mystical and Sufi works tend to be more poetic in character, depending on their aims and themes, so much that understanding semantic subtleties and greater enjoyment of aesthetic manifestations of these texts hinges on analyzing the influence of their pictorial as well as musical elements. Accordingly, the purpose of this article is to examine the function of one of the key elements of poetry, i.e. music, in Hajviri’s Revelation of the Veiled (KashfulMahjoob), as one of the most important mystical prose, in order to determine its poetic value and quality. The findings of this descriptive-analytical study show that intrinsic and spiritual music play a crucial role in Hajviri’s prose and they are very helpful in more effective induction of concepts and mindsets. An intrinsic music which promotes rhetorical-phonetic congruency and attractiveness, has greater manifestation than spiritual music. Rhyme (parallel rhyme, in particular), pun (additive pun, in particular), repetition, alliteration, and contrast are clear examples of intrinsic and spiritual music the Revelation of the Veiledoften found manifested by bringing up the names of Auliya and describing their characters and moods, telling stories and quoting the words and guidanceof Sheikhs, and explaining mystical terms including concepts related to monotheism, self-knowledge, death, mystical inexistence and survival, hierarchies of conduct, as well as self-condemnation and the condemned world.

کلیدواژه‌ها [English]

• Semantic function
• Music of the word
• Sufi prose
• Hojviri&rsquo
• s Revelation of the Veiled (KashfulMahjoob)