سیمین دانشور: شهرزادی پسامدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی دانشگاه علامه

چکیده

به رغم جایگاه رفیعی که سیمین دانشور در ادبیات مدرن فارسی کسب کرده است، آثار او کمتر مورد بررسیهای نقادانۀ نظام مند قرار گرفته اند. مقالۀ حاضر کوششی است در اثبات این برنهاد که دو رمان اخیر دانشمند (جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان) مبیّن پویایی این نویسنده و توان چشمگیر او برای داستان نویسی به سبک و سیاق پسامد رنیستی است. از آنجا که "پسامد رنیسم" اصطلاحی چند معناست و نظریه های گوناگونی دربارۀ آن مطرح گردیده اند، در مقالۀ حاضر این نظریه ها- تا آنجا که به حوزۀ مطالعات ادبی و نقد ادبی مربوط می شود-  به دو گروه عمده تقسیم شده اند. گروه نخست نظریه های کسانی مانند بَری لوئیس، پیتروالن، دیویدلاج، ایهاب حسن و دووِ فوکِمارا در برمی گیرد که فهرستی از مؤلفه های سبکی متمایز کنندۀ نگارش پسامد رنیستی ارائه می کنند. در گروه دوم، شاخصترین نظریه را برایان مک هِیِِِل مطرح کرده است که برای تبیین پسامد رنیسم از مفهوم "عنصر غالب" در فرمالیسم روسی مد می گیرد و مشخصۀ پسامد رنیسم را وجود شناسی (در تباین با معرفت شناسی که عنصر غالب مدرنیسم است) می داند. در بخش بعدیِ مقالۀ حاضر، با ارئۀ قرائتی نقادانه از دو رمان یاد شده در پرتو هر دو گروه نظریه های پسامد رنیسم، استدلال می شود که این رمانها نه فقط به سبب مؤلفه های سبکی دانشور بلکه همچنین به دلیل برجسته شدن پرسش های وجود شناسانه دربارۀ هستیِ انسانِ سرگردانِ معاصر، واجد کیفیتی پسامد رنیستی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Simin Daneshvar: A Postmodern Scheherazade

نویسنده [English]

  • hosein payandeh
چکیده [English]

The purpose of this paper is to offer a critical reading of Simin Daneshvar's two recent novels, Jazireh Sargardani and Sareban Sargardan , which are in fact two volumes of a triology, in the light of the theories of postmodernism. I postulate that Daneshvar's thought-provoking experiments with postmodernist modes of writing have more often than not gone unexamined owing to a patriarchal blueprint in criticism that reduces her oeuvre to the works "written by a prominent male author's wife", thus denying her the critical recognition that she would have most certainly enjoyed had she not been a woman or had she had the tact to publish her works under a male pseudonym. Drawing on the theories of postmodernism advanced by such critics as Barry Lewis, Peter Wollen , David Lodge, Ihab Hassan and Douwe Fokkema (all of whom offer catalogues of postmodernist in fiction typically opposed to modernist poetica) as well as Brian McHale ( who borrows the Russian Formalist concept of "the dominant" to characterise postmodern ism's dominant feature as ontological); I argue that Daneshvar's recent novels could be read alongside these theories to demonstrate that her work exhibits postmodernist features.