در روایت‌های داستانی معاصر، اسطوره سازوکاری ایدئولوژیک گرفته است. اسطوره بنا به کیفیّت تبیینی خود، در پی توضیح و کشف حقایق ناشناخته و ابتدایی، به‌ویژه امر لایتناهی و مقدّس است. از این رو، به ناچار خاصیّتی متناقض و مبهم به خود می‌گیرد، امّا روایت بنا به داشتن پیرنگ، انسجام و کلّیّت، تلاشی برای ساختاربندی و پیکرسازی حوادث پراکنده است. پس وقتی اسطوره وارد روایت (به‌ویژه روایت‌های ایدئولوژیک) می‌شود، ناچار برای شفّافیّت معنای روایت، تبدیل به اشاراتی زبانی و تصویری می‌شود. غزاله علیزاده از جمله زنان داستان‌نویس است که اسطوره را در داستان‌های خود از طریق زبان و نماد به تصویر کشیده است. از این رو، در آثار وی، اسطوره بیشتر کارکردی هدفدار، فمینیستی و گاه تزیینی و آرایشی دارد. اینگونه نیست که اسطوره به پیرنگ داستان‌های وی خاصیّتی اسطوره‌ای داده باشد، بلکه اسطوره، حکم کاتالیزوری (واسطه‌ای) را دارد که از آن برای ایضاح، تتمیم و تکمیل مضمون روایت بهره گرفته است. در این مقاله تلاش شده است تا نوع پردازش، کارکرد و اهداف اسطوره در سه سطح زبانی، مضمونی و روایی در آثار علیزاده با تأکید بر کهن‌الگوی زن بررسی شود.
Myth has had an Ideological mechanism in contemporary narrative. Due to its explanatory capacity, it mainly seeks to explain and demonstrate unknown and primitive issues, especially the infinite and holy ones; as a consequence, it takes a vague and paradoxical property. However, it has other properties such as plot, coherence, and totality which could be applied to configure dispersed events. When myth is used in narrative (especially ideological narrative), it changes into a set of verbal and visual allusions to clarify its meaning. Ghazzaleh Alizadeh is one of the female writers who has tried to demonstrate myth through language and symbol. As a result, myth has targeted, feminist and sometimes aesthetic functions in her works. Myth has not been applied to give a mythical property to the plots of her stories. Contrarily, myth mainly functions as a catalyst in her works to explain and complete the narrative content. This paper was an attempt to explore Alizadeh’s works for mythical processing, functions, and purposes with a focus on the archetype of woman. Her works were investigated in the thematic, narrative and linguistic levels.
کلیدواژه‌ها [English]
myth, Alizadeh, Archetype, woman, Plant body
مراجع
اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره، بیان نمادین. تهران: سروش
افلاطون. (1385). ضیافت (سخن در خصوص عشق). ترجمة محمّد‌علی فروغی. تهران: انتشارات جامی.
باقری، نرگس. (1387). زنان در داستان. تهران: انتشارات مروارید.
برن، لوسیلا و دیگران. (1387). جهان اسطوره‌ها. ترجمة عبّاس مخبر. ج 1. چ 2. تهران: نشر مرکز.
توسّل پناهی، فاطمه. (1391). توتم و تابو در شاهنامه. تهران: ثالث.
ابتدای صفحه