نقش علاءالدّین محمّد در زندگی مولانا و بازتاب پوشیدة آن در مثنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

علاءالدّین محمّد، فرزند بزرگ مولانا، بر خلاف برادر خود، سلطان ولد که با پدر همدلی و هم‌آوایی داشت و زیر نظر او مراحل سیر و سلوک معنوی را پیمود، از همان آغاز راهی دیگر در پیش گرفت و با قرار گرفتن در اردوی مخالفان، به‌ویژه در برخورد با شمس تبریزی تا جایی که توانست با پدر و معشوق روحانی او دشمنی ورزید. حتّی گفته می‌شود در قتل احتمالی شمس نیز از جملة سرغوغائیان بود. حقیقت در این باب هر چه باشد، یک چیز مسلّم است و آن اینکه این فرزند در زندگی مولانا نقش مثبتی ایفا نکرد و بعد از مولانا نیز فرزندان و نوادگان او یکسره از سلسلة احفاد و اولاد نَسَبی مولانا کنار گذاشته شدند. بدیهی است مخالفت‌سرایی علاءالدّین با مولوی و شمس تبریزی، بر مولانا بسیار گران آمد، به گونه‌ای که رفتار این فرزند دلهره‌ای توان‌فرسا در روح و روان مولانا ایجاد کرد و از ترس اینکه اسرار خانوادگی بیش از اندازه برملا نشود و موجب خدشه‌دار شدن شأن و اعتبار معنوی و علمی مولانا را فراهم نسازد، به احتمال فراوان بسیاری از این دلنگرانی‌ها را مولانا در خود سرکوب کرده بود. طبیعی است این عقده‌های فروخفته در روایت‌های رؤیاگون مثنوی از نهاد ناخودآگاه مولانا به صورت رمزی و پوشیده خود را نشان داده است و برعکس سلطان ولد که جای پایی از او را در روایت‌های مثنوی نمی‌بینیم، اثرات منفی رفتار و کردار علاءالدّین محمّد در بخش‌هایی از این متن بازتاب داشته است. در این پژوهش، ضمن مراجعه به اسناد تاریخی و متون منثور مولانا از جمله مکتوبات که حاوی اطّلاعات بسیار ارزشمندی است، تصویر پوشیدة علاءالدّین و نحوة نگرش مولانا به این فرزند «عاق شده» بررسی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Ala'eddin Mohammad in Rumi's Life and Its Hidden Reflection in Mathnavi

نویسنده [English]

  • ghadratolah taheri
چکیده [English]

In contrast to his brother, Sultan Valad, who was similar to his father in terms of both acts and words and passed the stages of spiritual journey under his supervision, Ala'eddin Mohammad, the eldest son of Rumi, took a different path from the very beginning. He joined the opposition camp, and encountered with Shams Tabrizi, such that he began to be the enemy of his father and his spiritual lover. It is even said that he was among the suspects of the possible murder of Shams. No matter what the truth is, one thing is certain, and that is the son did not play any positive role in the father's life, and after Rumi, his children and grandchildren were all expelled from the Ahfad dynasty and Rumi's relative descendants. It is obvious that the opposition chorus by Ala'eddin against Molavi and Shams Tabrizi cost Rumi heavily, so that the behavior of the son created such a frustrating anxiety in the mind and heart of Rumi. Fearing that too many family secrets would not be revealed, which would stain the prestige and the scientific and spiritual credit of Rumi, he very probably suppressed many of these anxieties. Naturally, these suppressed complexes are revealed in a secret and hidden form from the unconscious of Rumi in his imaginary narrations of Masnavi. While we cannot see a trace of Sultan Valad in these narrations, the negative impacts of the behavior of Ala'eddin Mohammad are reflected in some parts of the text. This study refers to the historical documents and the prose texts of Rumi, including Maktubat that has highly valuable information, and explores the hidden image of Ala'eddin and the way Rumi viewed this "disowned" son.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rumi studies
  • Ala'edin Mohammad
  • Shams Tabrizi