نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسین سلیمی

گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه خلیج فارس.

چکیده

یکی از مؤلفه‌های آشکار و درعین‌حال، اثرگذار شعر حافظ، چندبعدی بودن ابیات و لایه‌های معناییِ تعبیه‌شده در آن‌هاست، به گونه ای‌که مخاطب، پس از چندین بار خوانش، بازهم به کشف‌هایی در حوزه شکل و معنا دست می‌یابد و همین مسئله باعث می‌شود که متن را تمام‌شده نداند و همواره به‌عنوان متنی پویا و زاینده، انگیزه مراجعه مجدد به آن را داشته باشد. درواقع، او غالباً از نشاندن کلمات پهلوی هم مفهومی پوشیده و گریزان در ذهن برمی‌انگیزد، به‌طوری‌که به‌موازات معنی صریح جمله، ایهامی می‌آفریند و مفهوم دیگری در ذهن می‌آید. در این پژوهش، کوشش شده است تا با روش اسنادی و تحلیلی، کاربردهای هنری اسامی نوعی غلامان و کنیزان در ساخت ایهام تناسب در شعر حافظ نشان داده‌شده و رابطه آن‌ها با مضامین و موضوعات اجتماعی و انسانی تحلیل شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که حافظ، آگاهانه و رندانه، اسامی نوعی غلامان و کنیزان را در بستری از ایهام تناسب به کار می‌گیرد تا هم روابط منشوری و مهندسی‌شده واژگان شعر خویش را هنری‌تر سازد و هم اندیشه‌های شخصی و اجتماعی خویش را با زبانی غیرمستقیم و چندلایه به مخاطب منتقل نماید.

کلیدواژه‌ها

• ایهام تناسب
• شعر حافظ
• غلام
• کنیز

عنوان مقاله [English]

Rhetorical and content tricks of Hafez's poem with the names of slaves and maids in creating confusion

نویسنده [English]

• hisein salimi

assistant

چکیده [English]

One of the obvious and effective features of Hafez's poetry is the multidimensionality of the verses and the semantic layers embedded in them. So that the audience, after reading several times, again makes discoveries in the field of form and meaning. This leads the audience to accept that the text is not finished and to be motivated to return to it as a dynamic and creative text. In fact, Hafez often creates a hidden and elusive concept in the mind by placing words next to each other. In such a way that along with referring to the explicit meaning of the sentence, by creating ambiguity, it brings another meaning to mind. In this article, by documentary and analytical methods, the artistic uses of the typical names of slaves and Bondwoman in creating proportional ambiguity in Hafez's poetry shown and their relationship with social themes and issues is analyzed. The results show that Hafez, consciously and cleverly, uses the typical names of slaves and Bondwoman in an atmosphere of proportional ambiguity. Hafez's intention in this work is, firstly, to present the prismatic and engineered relations of his poetic words in an artistic way, and secondly, to convey his personal and social thoughts to the audience in an indirect and multi-layered language.

کلیدواژه‌ها [English]

• Amphibology of Proportion.Hafez's Poetry
• Slave
• Maid