نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش ادبیات عرفانی)، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران
2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، ایران
3 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
چکیده
مقالة حاضر به بررسی مفهوم «ولایت» در آثار فخرالدّین عراقی و عبدالغنی النابلسی، به عنوان یکی از عناصر و مؤلفه‌های مهم و مطرحِ عرفان و تصوف اسلامی می‌پردازد و هدف از تطبیق آرای آنان، بیان میزان شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌هاست. نتیجة این بررسی تطبیقی مفهوم ولایت در آثار عراقی و نابلسی که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، بیانگر این شباهت اصلی است که در اندیشة عراقی و نابلسی، «ولیّ» به دو معنای «انسان کامل» حقیقی و «پیر و شیخی» است که به مرتبة فنا، مقام عاشقی و شهود دست یافته‌است. از این نظر، می‌توان گفت که ولایت در اندیشة نابلسی و عراقی بیشتر بر مدار اندیشه‌های محیی‌الدّین ابن‌عربی می‌گردد و این اشتراک فکری آنان می‌تواند حاصل شرح آثار ابن‌عربی، به‌ویژه فصوص‌الحکم او به وسیلة آنان باشد. اما مهم‌ترین تفاوت‌های دو نامبرده و سلسلة طریقتی آنان در مفهوم مورد بحث این است که ولایت در آثار عراقی و سهروردیه، «گزینشی و وهبی» از سوی حق تعالی است، اما در نابلسی و نقشبندیه، جنبة «اکتسابی» دارد. از این نظر، عراقی و سهروردیه معتقدند که برای ولایت، باید عنایت الهی شامل حال فرد شود و نیز ولایت از منشور خاتم‌الأنبیاء و انسان کامل خواهد بود، اما در اندیشة نابلسی و نقشبندیه، اولاً هر کسی می‌تواند به مقام ولایت دست یابد و ثانیاً ولایت خاصه، حاصل تجلّی بی‌واسطة ولایت حق پس از تحقق فنای بنده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Concept of "Wilayat" in the Works of Fakhreddin Iraqi and Abdul Ghani Nablusi
نویسندگان [English]
- mansoureh barzegar 1
- Naser Mohseni nia 2
- Reza Chehraghani 3
1 PhD student in Persian language and literature
2 Professor of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
3 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]
The present article examines the concept of "Wilayat" in the works of Iraqi and al-Nabulsi, as one of the important elements of Islamic mysticism and Sufism, and the purpose of comparison their votes is to express their similarities and differences. The result of this comparative study is the concept of Wilayat in Iraqi and Nablusi works, which has been done by descriptive-analytical method, expresses this main resemblance that in Iraqi and Nablusi thought, "Wali/Vali" means two real "al-Insān al-Kāmil" and "Pir" who have attained the rank of Fana, the status of a lover and intuition. From this point of view, it can be said that in Nablusi and Iraqi thought, the Wilayat is more focused on the ideas of ibn Arabi and this intellectual commonality of theirs is, above all, the result of the description of Ibn Arabi's works, especially Fusus al-Hakam by them But the most important difference between the two mentioned, and their dynasty in the concept in question, is that in the Iraqi and Suhrawardi works, the wilayat is "Wahhabi" by God, and in Nablusi's and Naqshbandi's thought, it has an "acquired" aspect. From this perspective, Iraqis and Suhrawardis believe that for the Wilayat, divine care must be taken; also it will be from the charter of Khatam al-Anbiya. But in Nablusi's and Naqshbandiyya's thought, first of all, anyone can reach the position of Wilayat, and secondly, special Wilayat is the result of the immediate manifestation of the God's Wilayat after the realization of individual annihilation.
کلیدواژه‌ها [English]
- Suhrawardiyeh
- Naqshbandiyyah
- Iraqi
- Nablusi
- Wilayat
)