2024-03-29T10:45:59Z
https://ltr.atu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1996
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
بررسی تطبیقی داستان «جاناتان مرغ دریایی» و داستان مرغان در منطقالطیر بر مبنای نظریۀ انتخاب گلسر
احمد
تمیم داری
شیوا
دولت آبادی
شهناز
عبادتی
تئوری انتخاب به تبیین رفتارهای انسان با تأکید بر مسئولیتپذیری در برآوردن نیازهای اساسی میپردازد. هدف مقالۀ حاضر، کاربست این رویکرد روانشناسی، در بررسی تطبیقی داستانهای رمزی است. جاناتان، مرغ دریایی، نوشتۀ ریچارد باخ (1936) و نیز منطقالطیر عطّار، بازگوکنندۀ یکی از والاترین دغدغههای بشری، یعنی «حقیقت جویی» است. مقالۀ حاضر، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی نشان میدهد که این آثار از نظر کاربرد مفاهیم نمادین، وجوه اشتراک دارند. درونمایۀ آنها بهرغم تمایز در ساختار، تعارض میان داشتهها و خواستههای آدمی را بازمینمایاند. میل به کشف گوهر وجودی در سایۀ هدایتگری راهنما بیانگر تلاش آدمی برای برآوردن نیاز به آزادی و حقّ ارزشمندی است. عطّار در وادی دوم، بهضرورت عشق در سلوک میپردازد؛ ولی ریچارد باخ، در آخرین آموزهها اهمیت این نیاز اساسی را بازگو میکند. تفاوت دیگر در میزان بازنمایی انگیزههای درونی شخصیتهاست. داستان ریچارد باخ، به دلیل بهرهگیری بیشتر از توصیف و طرح گفتوگوهای درونی قابلیت بیشتری برای خوانش گلسری دارد.
ادبیات تطبیقی
تئوری انتخاب
منطقالطیر
جاناتان مرغ دریایی
2019
09
23
7
38
https://ltr.atu.ac.ir/article_9914_3828ef420425de361c114662755173e2.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
عناصر فرهنگ عامیانه در داستان حنای سوخته و رمان چنار دالبتی
ملیحه
شریلو
عبدالحسین
فرزاد
شهین
اوجاق علیزاده
یکی از مضامین مهم ادبیات داستانی معاصر، انعکاس فرهنگ مردم است و از آن جا که انسان و زندگی و اندیشه او جزء لاینفک داستان است، بنابراین پیوستگی فرهنگ مردم با انسان هم به این قالب ادبی راه یافته است. بخشی از این فرهنگ مثل آداب و رسوم اجتماعی، مذهبی، پزشکی و خرافی است و بخشی دیگر شامل زبان محاوره و گویشهای محلی، اشعار و ترانهها، ضربالمثلها و بازیها است. شهلا پروین روح و منصوره شریف زاده نویسندگانی هستند که به فرهنگ مردم توجه خاصی داشتهاند، آثار آنها از سویی عرصه به تصویر کشیدن رابطه انسانها با این فرهنگ است که نشان میدهد استفاده بهجا یا نا بهجا از این فرهنگ در پرورش و زندگی انسانها در جامعه داستانی تا حدودی ریشه در جامعه واقعی دارد و از سوی دیگر آشکار میشود که گاهی این مضامین، نقابی است بر اندیشه و نیت پنهانی و درونی نویسنده که به او کمک میکند که شیوه هنرمندانهتر و گاهی پیچیدهتری در خلق اثر داشته باشد. البته با توجه به جنسیت و بینش نویسنده و زمان و مکان وقوع حادثه نحوه انعکاس این مضامین گاهی متفاوت و یا همانند میشود و از این منظر هم قابل بررسی است. ملاک انتخاب نویسندگان جنسیت مشترک، دوره مشترک و برگزیده شدن آثار انتخابی آنها در جشنوارههای متعدد ادبی است.
اصطلاحات و امثال
باورها و آداب و رسوم
پروین روح
شریف زاده
2019
09
23
39
68
https://ltr.atu.ac.ir/article_10685_e74f8dd10768565d5bef9332e7a1c443.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
باز تولید «کهنالگوی تقابل خیر و شر» در سه رمان نوجوان با کمک شیوۀ اسطورهسنجی ژیلبر دوران
مرجان
فولادوند
مهبود
فاضلی
مریم
حسینی
علی
عباسی
تأثیر کهنالگوها بر ناخودآگاه فردی و جمعی ما قدرتمند اما ناپیداست و میتواند شیوهی تفکر و کنش ما را شکل دهد؛ اما بعضی از کهنالگوها تأثیر عمیقتر و گستردهتری بر روان جمعی یک ملت دارند این پژوهش بر آن است تا نخست نشان دهد این کهنالگو چگونه شکل گرفته است و دوم چگونگی باز تولید آن را با کمک نظام منظومههای روزانه و شبانۀ ژیلبر دوران در چهار رمان طلسم شهر تاریکی، دلیران قلعه آخولقه و راهزنها بررسی کند و نشان دهد بازتولید این کهنالگو در داستان چگونه میتواند با سادهسازی پیچیدگیهای دنیای واقعی و مناسبات انسانی و تقسیم همه چیز به دو قطب دارای مرزبندیهای ازلی ـ ابدیِ غیرقابل تغییر، نوعی از مواجهه با جهان را به مخاطب القاء کند که میتواند متضمن قضاوتهای نادرست، افراطیگری و عدم تحمل نظرات متفاوت و در نتیجه خشونت توجیه شده باشد.
اسطورۀ غالب
بازتولید کهنالگو
تقابل خیر و شر
رمان نوجوان
2019
09
23
69
100
https://ltr.atu.ac.ir/article_9903_2a0320be23048a41485e728931168354.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
بازخوانی وقایع تراژیک تاریخ بیهقی بر اساس ویژگیهای تئاتر ارسطویی و برشتی
محمدعلی
خزانه دارلو
محمد
اصغرزاده
متون کلاسیک ادب پارسی برخوردار از غنای داستانی فراوانی است. در آثار بعضی از نگارندگانِ این متونِ نظم و نثر، فراتر از داستانگویی صرف، نوعی روایت دراماتیک به چشم میخورد. با این حال با توجه به نبود نمایش در سدههای آغازینِ شعرِ پارسی در ایران، این آثار ظاهر نمایشی ندارند و صرفاً برای خواندن نوشته شدهاند. بعد از ورود نمایش از غرب به ایران در قرون متأخر، باز هم کمتر نمایشنامهنویسان به سراغ گنجینۀ غنی ادب گذشته رفتهاند. این امر در حالی است که خوانش این آثار از منظر نمایشی نمایانگر ظرفیتهای آنها برای اقتباسهای تئاتری است. از میان آثار شعرا شاهنامة فردوسی و منظومههای میانی نظامی و از میان کتبِ منثور تاریخ بیهقی از بهترین نمونهها برای ارزیابی غنای دراماتیک متون مذکورند. در این پژوهش میکوشیم بعد از شرح عناصر تئاتر دراماتیک (ارسطویی) و تئاتر برشتی به تطبیق سنجههای آنها با داستانهای دراماتیک تاریخ بیهقی پرداخته و از این رهگذر ظرفیتهای نمایشی این اثر را به نمایش گذاریم.
تاریخ بیهقی
تئاتر
درام
ارسطو
برشت
2019
09
23
101
134
https://ltr.atu.ac.ir/article_9532_bfd7cd08ff8d237de0be3399395722ed.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
تقابل و تعامل شعر تعلیمی ناصرخسرو با سنتهای نوافلاطونی و حکمت نبوی
رقیه
صدرایی
دین و شعر در سنت یونانی واجد تنش خاصی هستند که سنت تمدن اسلامی هماگرچه در پایةنظری از آن بهرهگرفته، اما کوشش داشته تا در تمامی قلمروها سبک و سیاق خود را دنبال کند. در این میان، میتوان ناصرخسرو را نمونة عالی تعامل با یونانیان دانست، در عین حال که تمایزات جدی با دیگر میراثداران فلسفه یونان دارد. بدین معنا که او توانسته اعتقادات خود را با بنیادهای فلسفی و کلامی مستحکم مستدل کند؛ با آموزههای حدیث و قرآنی درآمیزد؛ و درست برخلاف یونانیها، بهویژه ارسطو، شعر را در مسیر گسترش باورهای دینی خود سوقدهد. ناصرخسرو از طلایهداران تعهد ادبی است که تأکید بر دینمداری و ترویج اندیشههای دینی اسلامی داشته است. او بهعنوان متکلمی باطنی که خداشناسی خود را با تأویل آیات و احادیث در جهت اشاعه مذهب اسماعیلی مورد بهرهبرداری قرار داده، دین را محور طبقهبندی علوم میداند و عقل و علم را هم ذیل دین سامانمیدهد که تمایز اساسی او با یونانیگری و سنت فیلسوفان یونانیمآب ایرانی است. از این منظر، این پژوهش بر آن است که نشاندهد ناصرخسرو اندیشة خود را بر مبنای «حکمت نبوی» استوار ساخته که نمیتوان با فلسفه نوافلاطونی این همان یافت؛ موضوعی که در تفاسیر اهل ادب از شعر تعلیمی ناصرخسرو مغفولمانده و این پژوهش با تکیه بر کار فلسفی هانریکربن میکوشد تا آن را مورد بررسی دقیقتر قرار دهد.
اخلاق
عقل
باطنی گرایی
تأویل
شعر عرفانی
2019
09
23
135
164
https://ltr.atu.ac.ir/article_9157_fdb5adea66965a37c7c47ada7400effb.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
بررسیِ عوارضِ وزنِ عروضی در بلاغت و زبانِ روایتِ فردوسی
نوید
فیروزی
مهدی
فیروزیان حاجی
جستار پیشرو کوششی است برای به دست دادنِ سنجههایی علمی در شناختِ جزئیاتی که ناگزیر در پی منظوم شدنِ روایت فردوسی، به متن او افزوده شده یا در متن او دگرگون شدهاند. در این پژوهش با این پیشفرض که فردوسی جز در مواردی که وزن عروضی تغییراتی را در زبانِ روایت، الزامی میکرده، تصرّف دیگری در روایتِ منثور منبع/منابع خود نکرده است، در پی یافتن چندی و چونیِ این تصرّفات به بررسی هزار بیت از داستانِ سیاوش، پرداختهایم و در آن، ابیاتِ متأثرشده از وزنِ عروضی را مشخّص و تغییراتِ آنها (فقط در سطح جمله) را بررسی کردهایم. در بررسی ابیات، مواردِ افزودهشده یا دگرگونشده را در دو محور همنشینی و جانشینی جای دادهایم. بر پایۀ این پژوهش میتوان گفت که مهمترین و آشکارترین عارضۀ وزن عروضی در روایتِ فردوسی «گسترش زبان» در محور همنشینی و «کنایی شدنِ زبان» در نتیجۀ گزینشهای ادبی در محور جانشینی، بوده است. در برخی نمونهها برای گزارش دگرگونیهایِ روایتِ منظوم فردوسی، بخشهایی از آن را با روایتِ منثورِ ثعالبی مقایسه کردهایم.
شاهنامه
داستان سیاوش
وزن عروضی
روایتِ منظوم
ثعالبی
2019
09
23
165
196
https://ltr.atu.ac.ir/article_10260_e27b28380b2b3fd0590fc000de40853a.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
واکاوی شخصیت احمد شاملو و محمد ماغوط بر پایۀ آزمون ماکس لوشر
نجمه
حسینیانفر
مجید
صالح بک
رنگ از عناصر مهم زیباییشناسی در شعر است. در روانشناسی نوین، رنگ یکی از معیارهای سنجش شخصیت به شمار میآید. آزمون رنگ لوشر یکی از مشهورترین نظریهها در این زمینه است که بر پایۀ آن میتوان با خوانش رنگهای دلخواه افراد، به ویژگیهای شخصیتی آنان دست یافت. احمد شاملو (1304_ 1379) و محمد ماغوط (2006-1934) - از سردمداران شعر سپید و قصیده نثر- از جمله شاعرانی هستند که رنگهای بسیاری را در شعر خود بهکاربردهاند. این مقاله قصد دارد بر پایۀ آزمون رنگ لوشر به واکاوی شخصیت این دو شاعر بپردازد و از این رهگذر تصویر دقیقتری از شخصیت آنها را در اختیار خواننده قرار دهد. با اجرای آزمون لوشر و مشاهده تفسیرِ زوجهای به دست آمده از آزمون به نتایجی میرسیم که نشان میدهد این دو شاعر، شعر را پناهگاهی برای تجربههای تلخ خود قرار دادهاند و رنگها به خدمت آنها درآمدهاند تا دنیای مطلوب آنها را به تصویر بکشند.
رنگ
آزمون رنگ
ماکس لوشر
احمد شاملو
محمد ماغوط
2019
09
23
197
226
https://ltr.atu.ac.ir/article_9961_0a35e8a40dab463b9b66e60a1ddeed71.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1398
23
81
نامگزینی در رمان خواب زمستانی اثر گلی ترقی
سهیلا
فرهنگی
اشرف السادات
رشت بهشت
رمان خواب زمستانی نوشتۀ گلی ترقّی از داستانهای معاصر فارسی محسوب میشود که در آن نویسنده از نماد، اسطوره و کهنالگو بهره برده است. در خوانش هر داستانی ازجمله این داستان چرایی انتخاب نام برای شخصیتها یا علّت استفاده از صفت، ضمیر و... بهجای نامها و یا دلیل بدون نام بودن شخصیتها ذهن هر خوانندهای را درگیر میکند. هدف از این پژوهش نیز بررسی و تحلیل نام شخصیتها در داستان خواب زمستانی است. در پژوهش حاضر نخست نامها بر اساس نوع آنها ازجمله اسم خاص، اسم عام و صفت تقسیمبندی شده، سپس هر کدام از نامها از منظر معنایی، شخصیتپردازی، زاویۀ دید و ... بررسی شدهاند و در پایان بسامد نامها نشان داده شده تا آشکار شود که در این داستان چه نامهایی کاربرد بیشتری داشتهاند. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، نشان میدهد که در رمان خواب زمستانی شیوۀ گزینش نام زنان و مردان متفاوت است. همچنین نامشناسی این داستان بیانگر آن است که انتخاب نامها تصادفی و اتّفاقی نیست و در ورای گزینش هر نام دلایل متعدّدی میتواند وجود داشته باشد.
شخصیت
نام
نامگزینی
خواب زمستانی
گلی ترقی
2019
09
23
227
254
https://ltr.atu.ac.ir/article_9339_942f4b82fdf1de71f6cd1c77db883f3a.pdf