ORIGINAL_ARTICLE
مغلطة تأثیر عاطفی در بازنمایی تاریخ (نگرشی انتقادی بر تاریخنگاری شهابالدّین نسوی در سیرت جلالالدّین و نفثةالمصدور)
اهمیّت و اعتبار حوادث تاریخی را قوّة تشخیص مورّخ تعیین میکند و از آنجا که مورّخ تحت تأثیر امور درونی و مقتضیات زمانة خود میباشد، عینیّترین بازنماییهای تاریخی کموبیش به پیشداوریها و نگرشهای عاطفی مورّخان آلوده است. در این جستار، در پی کندوکاو شیوة تاریخگویی شهابالدّین نسوی در دو اثر تاریخی او هستیم که هر دو شرح حکومت خوارزمشاهیان و ذکر احوال حملة تاتار است. «سیرت جلالالدّین» نسبت به «نفثةالمصدور»، کمتر دستخوش احساسات و انقلابهای عاطفی مؤلّف شده است و به همین دلیل، شیوة تاریخگویی آن، علمیتر و عینیتر و به همان میزان، نثرش سادهتر و زبان روایی آن بهنجارتر است. این در حالی است که در نفثةالمصدور، نسوی بیشتر از آنکه دغدغة بیان حقایق و وقایع را داشته باشد، درگیر احساسات شاهپرستانه، مصایب عاطفی و نیز در قید عبارتپردازی و تکلّفات زبانی است. به همین سبب، بیش از آنکه گزارش دهد، توصیف میکند و تحلیل تاریخی او نقدی عاطفی مینماید. این مسئله به پرسش اصلی پژوهش منجر میگردد که به چه میزان و کمّ و کیفی، تعصّبات و تأثّرات عاطفی نسوی در بازگویی وقایع و عینیّت تاریخی مطالب آن دخالت و سرایت داشته است؟ برای این منظور، با دو شاخصة زبان و روایت به چونی و چرایی مسئله پرداختهایم.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3938_64f883c8845673be68d7478ed8cdb5b6.pdf
2016-06-05
7
35
10.22054/ltr.2016.3938
روایت
نثر تاریخی
تاریخنگاری
نقد عاطفی
نفثةالمصدور
سیرت جلالالدّین
شهابالدّین نسوی
حبیبالله
عبّاسی
habibabbasi45@yahoo.com
1
استاد دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
الهه
عظیمی یانچشمه
elahe.azimiyancheshme@gmail.com
2
دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
احمدی، بابک. (1387). رسالة تاریخ. تهران: نشر مرکز.
1
استنفورد، مایکل. (1382). درآمدی بر فلسفه تاریخ. ترجمة احمد گلمحمّدی. تهران: نشر نی.
2
ــــــــــــــــ . (1388). درآمدی بر تاریخپژوهی. ترجمة مسعود صادقی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع) و سمت.
3
بارت، رولان. (1373). «گفتار تاریخی». مجلّة ارغنون. ترجمة فضلالله پاکزاد. شمارة 4. صص 83ـ96.
4
برکلی، ادینس. «(1380). «تاریخ و فلسفة تاریخ». ترجمة نصرالله صالحی. تاریخ اسلام. شمارة 7. صص 169ـ188.
5
بینش، تقی. (1374). «روش علمی در کتاب بیهقی». یادنامة ابوالفضل بیهقی؛ مجموعة سخنرانیهای بزرگداشت ابوالفضل بیهقی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
6
ریکور، پُل. (1384). زمان و حکایت. ترجمة مهشید نونهالی. ج 1. تهران: نشر گام نو.
7
ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی؛ بوطیقای معاصر. ترجمة ابوالفضل حرّی. تهران: نشر نیلوفر.
8
زریابخویی، عبّاس. (1368). بزمآورد؛ شصت مقاله دربارة تاریخ، فرهنگ و فلسفه. تهران: انتشارات علمی.
9
زرّینکوب، عبدالحسین. (1392). تاریخ در ترازو. چاپ نوزدهم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
10
زیدری نسوی، شهابالدّین. (1381). نفثةالمصدور. تصحیح امیرحسین یزدگردی. تهران: انتشارات توس.
11
ــــــــــــــــــــــــ . (1389). سیرت جلالالدّین. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
12
سوترمایستر، پُل. (1387). «نظرگاه: تاریخ بهمثابة روایت». مجلّة کتاب ماه؛ تاریخ و جغرافیا. ترجمة حبیبالله اسماعیلی. شمارة 124. صص 4ـ7.
13
صفوی، کورش. (1383). از زبانشناسی به ادبیّات. تهران: انتشارات سورة مهر.
14
کار، هالت ادوارد. (1351). تاریخ چیست؟. ترجمة حسن کامشاد. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
15
کمری، علیرضا. (1390). با یاد خاطره؛ درآمدی بر خاطرهنویسی و خاطرهنگاشتههای پارسی در تاریخ ایران. تهران: انتشارات سورة مهر.
16
لیتل، دانیل. (1389). «فلسفة تاریخ چیست؟». مجلّة اطّلاعات حکمت و معرفت. ترجمه حمید گودرزی. سال پنجم. شمارة 4. صص 4ـ10.
17
مارتین، والاس. (1391). نظریّههای روایت. ترجمة محمّد شهبا. تهران: انتشارات هرمس.
18
یوسفی، غلامحسین. (1386). دیدار با اهل قلم. تهران: انتشارات علمی.
19
Barthes, Roland. (1981). “the Discourse of History’’. Comparative Criticism: A Yearbook. Vol.3. Pp. 3-28.
20
White. Hyden. (1978). Tropics of discourse: Essays in ultural criticism. Baltimore and London: John Hopkins University Press.
21
__________ . (1973). Metahistory; the Historical Imagination in Nineteenth Century Europe. Baltimore and London: The John Hopkins University Press.
22
ORIGINAL_ARTICLE
دو واژة محلّ نظر در شاهنامه
مقالة پیش رو تلاش دارد تا با در نظر گرفتن اصل ِ«ضبط دشوارتر، برتر است» (lectiodifficlilior)1 و نیز با در نظر گرفتن «ضبط اقدم نسخ» و بررسی «اختلاف نسخهها» به توضیح و تشریح واژة «مری» که از واژگان مهجور شاهنامه است، بپردازد. به همین منظور، به بررسی ضبطهای گوناگون بیتی که این واژه در آن به کار رفته است، پرداختهایم، سپس از بین صورتهای مختلف آن، با توجّه به مسائل نسخهشناسی و رویکردهای تحلیلی، واژة «مری» را برگزیده و نظرهای مطرح دربارة آن را در بوتة نقد قرار دادهایم. در پایان نیز معنای این واژه مورد بررسی و تشریح قرار گرفته است. از دیگر سو، واژة «بجای» که در ساختار برخی تشبیهات شاهنامه، استعمال شده، مورد بررسی قرار گرفته است. برای این کار، ابتدا ابیاتی که این واژه در آنها به کار رفته، استخراج شده است و پس از آن، نظرات گوناگون دربارة این واژه، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و در پایان، معنای آن تشریح شده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3951_a2cf5b4e0acc89b8174f68714fd930c3.pdf
2016-06-06
37
49
10.22054/ltr.2016.3951
شاهنامه
تصحیح
واژهشناسی
مری
بجای
عباسعلی
وفایی
a_a_vafaei@yahoo.com
1
استاد دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
یاسر
دالوند
70dalvand@gmail.com
2
دانشجوی دکتری دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
آیدنلو، سجّاد. (1390). دفتر خسروان. چاپ اوّل. تهران: سخن.
2
اسدی طوسی، علیّبن احمد. (1390). لغت فرس. تصحیح و تحشیة عبّاس اقبال آشتیانی. چاپ اوّل. تهران: اساطیر.
3
البنداری، ابوالفتح بن علی. (1970م.). الشّاهنامه. تصحیح و تعلیق عبدالوهّاب عزّام. قاهره: دارالکُتب المصریّة.
4
بهار، محمّدتقی. (1369). سبکشناسی. چاپ پنجم. تهران: چاپخانة سپهر.
5
خالقی مطلق، جلال. (1391). یادداشتهای شاهنامه. چاپ دوم. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
6
ــــــــــــــــــــ . (1381). سخنهای دیرینه (سی گفتار دربارة فردوسی و شاهنامه). به کوشش علی دهباشی. چاپ اوّل. تهران: نشر افکار.
7
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
8
شمیسا، سیروس. (1393). آشنایی با عروض و قافیه. چاپ چهارم. تهران: میترا.
9
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. چاپ اوّل. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
10
ـــــــــــــــــــ . (1390). شاهنامه. چاپ مسکو. به کوشش سعید حمیدیان. چاپ هجدهم. تهران: قطره.
11
ـــــــــــــــــــ . (1375). الف. شاهنامة فردوسی. چاپ ژول مول. به کوشش پرویز اتابکی. چاپ اوّل. تهران: علمی و فرهنگی.
12
ـــــــــــــــــــ . (1375). ب. شاهنامه. به قلم عزیزالله جوینی. چاپ اوّل. تهران: دانشگاه تهران.
13
ـــــــــــــــــــ . (1375). پ. شاهنامه فردوسی. به کوشش سعید حمیدیان. 4 جلد. چاپ سوم. تهران: قطره.
14
ـــــــــــــــــــ . (1380). شاهنامة فردوسی. شرح و توضیح مهری بهفر. چاپ اوّل. تهران: هیرمند.
15
ــــــــــــــــــــ (1387). شاهنامة فردوسی. ویرایش فریدون جنیدی. چاپ اوّل. تهران: نشر بلخ.
16
ــــــــــــــــــــ (1388). شاهنامه. تصحیح و توضیح کاظم برگنیسی. چاپ چهارم. تهران: فکر روز.
17
ــــــــــــــــــــ (1393). شاهنامه. به کوشش سیّد محمّد دبیرسیاقی. چاپ سوم. تهران: قطره.
18
کزّازی، میرجلالالدّین. (1392). نامة باستان. ج 1. چاپ هشتم. تهران: سمت.
19
نوشین، عبدالحسین. (1389). واژهنامک. چاپ سوم. تهران: معین.
20
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ساخت اطّلاع جملات پرسشی در فارسی نو با تأکید بر متن
جملات پرسشی از جمله ابزارهای زبانی هستند که با ساخت اطّلاع جمله در ارتباط هستند و یا مستقیماً علامت و سازوکاری برای تشخیص نوع اطّلاع در جمله محسوب میشوند. جملات پرسشی از لحاظ ساختار و نوع و حرکت پرسشواژهها تاکنون مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتهاند. پژوهش حاضر به مطالعۀ تطبیقی تحوّل جملات پرسشی و نقش آنها در دورۀ فارسی نو پرداخته است. برای این منظور، متون نثر متعلّق به قرن 4 تا معاصر مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج حاصله عبارتند از اینکه جملات پرسشی در فارسی نو از نوع پرسشواژۀ ابقایی هستند و در عین حال، ترتیب واژگانی آزاد دارند و این ویژگی موجب میشود تا علاوه بر کانونیسازی اطّلاعی، پرسشواژهها از طریق حرکت، نوعی کانون تقابلی در متن بهوجود بیاورند و در صورت وجود هر عنصر جاذب کانون، به جایگاه گروه منظوری حرکت نمایند و تنها بار پرسشی را به جمله القاء نمایند. لذا طبق بررسی انجامشدة پیوستاری از نشانداری سیر تطوّری پرسشهای دورۀ فارسی نو بر اساس حرکت و نوع ساخت اطّلاع پرسشها به دست داده شده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3940_45398b512fe5994f5cd91af8888bbcb2.pdf
2016-06-05
51
83
10.22054/ltr.2016.3940
ساخت اطّلاع
ساختهای پرسشی
کانون
اطّلاع تقابلی
پرسشهای ابقایی
محمّد
دبیرمقدّم
mdabirrmoghaddam@gmail.com
1
استاد، گروه زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
راحله
کلانتری
kalantari311@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ارجانی، فرامرزبن خداداد. (1347). سمک عیّار. مقدّمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری. ج 1. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
1
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی. (1368). دستور زبان فارسی. چاپ دوم. انتشارت فاطمی.
2
باطنی، محمّدرضا. (1370). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
3
بیهقی، ابوالفضل محمّدبن حسین. (1388). تاریخ بیهقی. مقدّمه و تصحیح دکتر محمّدجعفر یاحقّی و مهدی سیّدی. تهران: انتشارات سخن.
4
ترکمان فراهی، برخورداربن محمود. (1344). محبوب القلوب یا شمسه و قهقهه. تهران: انتشارات بارانی.
5
دانشور، سیمین. (1380). ساربان سرگردان. تهران: انتشارات خوارزمی.
6
دبیرمقدّم، محمّد. (1383). زبانشناسی نظری؛ پیدایش و تکوین دستور زایشی. ویراست دوم. تهران: انتشارات سمت.
7
ـــــــــــــــــ . (1390). «معرّفی و نقد کتاب مطالعهای در ساخت گفتمانی زبان فارسی». مجلّۀ دستور؛ ویژهنامۀ فرهنگستان. ج 7. صص 223ـ293.
8
ـــــــــــــــــ . (1392). ردهشناسی زبانهای ایرانی. ج 1. تهران: انتشارات سمت.
9
شمیسا، سیروس. (1377). سبکشناسی نثر. تهران: نشر میترا.
10
ـــــــــــــــــ . (1386). سبکشناسی نثر. چاپ سوم. تهران: نشر میترا.
11
طبری، محمّدبن جریر. (1375). تاریخ طبری. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. چاپ پنجم. تهران: انتشارات اساطیر.
12
طرسوسی، ابوطاهر محمّدبن حسن. (1374). دارابنامة طرسوسی. ۲ جلد. به کوشش و مقدمة ذبیحالله صفا. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
13
غلامعلیزاده، خسرو. (1372). فرایندهای حرکتی در زبان فارسی. رسالة دکتری گروه زبانشناسی. تهران: دانشگاه تهران.
14
مراغهای، زینالعابدین. (1384). سیاحت نامه ابراهیم بیگ. چاپ دوم. بیجا: آگاه.
15
مشکور، محمّدجواد. (1350). دستورنامه: در صرف و نحو زبان فارسی. تهران: انتشارات شرق.
16
میرزایی، آزاده. (1392). «ساخت اطّلاع در بندهای متمّمی زبان فارسی». دستور؛ ویژهنامة فرهنگستان. ش 9. صص 93ـ141.
17
واعظی، هنگامه. (1389). بررسی صوری، نقشی و شناختی ساختهای پرسشی در زبان فارسی. رسالة دکتری گروه زبانشناسی. تهران: دانشگاه علاّمه طباطبائی.
18
Adli, A. (2010). "Constraint cumulatively and Gradient: Wh- Scrambling in Persian''. lingua. Pp.120, 2259-2294.
19
Givon, T. (1983). Topic Continuity in Discourse; Quantitive Cross-Language Studies. Tsl # 3 Amsterdam :John Benjamin's.
20
_______. (1984). Syntax; A Functional Typological Introduction. Vol. I & II Amsterdam & Philadelphia :John Benjamin's.
21
_______. (2001). Syntax. Volume 2, Amsterdam, John Benjamin's.
22
Halliday, M.A.K. (1967) "Notes on Transitivity and Theme in English: part2". Journal of linguistics. Vol.3. Pp. 199-244.
23
Halliday, M.A.K. & Christian Matthiessen. (2004). An Introduction to Functional Grammar. First Published. Edward Arnold.
24
Kahnamuyipour, A. (2001)."On Wh- Questions in Persian". Canadian Journal of linguistics. 46 (1-2). Pp. 41-61.
25
Lambrecht, K. (1996). Information Structure and Sentence Form: Topic, Focus and the Mental Representations of Discourse Referents. Cambridge University Press.
26
__________ . (2001). "A framework of the Analysis of Cleft Constructions". Linguistics. 39 (3). Pp. 463-516.
27
Nikolaeva, Irina. (2001). "Secondary Topic as a relation in information structures". Linguistics. Pp.1-39.
28
Prince, E. (1981). "Toward A Taxonomy of Given-N Information". In P. Cole (Ed.). Radical Pragmatics. New York: Academic Press. Pp. 223-255.
29
Radford, Andrew. (2009). Analyzing English Sentences: A Minimalist Approach. Cambrigde University Press.
30
Raghibdust, Shahla. (1994)."Wh-in- situ in the Frame Work of The Minimalist Program". Natural Language Semantics. 6. Pp. 29-56.
31
Rizzi, L. (1997). "The Fine Structure of the Left Pripheryof the Clause". Elements of Grammar. Haegeman. L. (Ed). Pp. 281-337.
32
Van Valin, Robert D. Jr. (1998). "the acquisition of WH-questions and the mechanisms of language acquisition". In Michael Tomsello (Ed.). The New psychology of language: Cognitive and Functional Approaches to Language Structure. Mahwah, NJ: LEA. Pp. 221-49.
33
ORIGINAL_ARTICLE
عقدة برتری یا عقدة حقارت؟ واکاوی اشعار خاقانی بر اساس روانشناسی فردنگر
پس از اینکه عبدالحسین زرّینکوب به موضوع عقدة حقارت خاقانی اشاره کرد، عدّهای با این دیدگاه، مخالف و برخی با آن موافق بودهاند. یکی از روانشناسانی که نگاهی علمی نسبت به عقدة حقارت داشته، آلفرد آدلر است. او در «روانشناسی فردنگر» خود با بررسی سبک زندگی، به تحلیل ویژگیهای روانی افراد میپرداخته است. در روانشناسی فردنگر معیار اصلی سنجش سلامت روانی افراد، علاقة اجتماعی است. تلاش برای برتری، دیگر ویژگی مهم روانشناسی فردنگر است. بر این اساس، افرادی که از سلامت روانی برخوردارند، برای موفّقیّتهای جمعی تلاش میکنند و افرادی که از سلامت روانی برخوردار نیستند، برای برتریهای شخصی. روانشناسی فردنگر بهترین دیدگاه برای تحلیل روانشناختی اشعار خاقانی و روشن شدن موضوع عقدة حقارت اوست. جمعآوری دادهها در این مقاله به شیوة کتابخانهای صورت گرفته است و در آن با روش پژوهش تحلیلیـ توصیفی به تحلیل روانشناختی مؤلّف (شاعر) پرداخته شده است. هرچند برخی از نشانههای عقدة حقارت در اشعار خاقانی وجود دارد، امّا این شواهد به اندازهای نیست که بتوان دربارة آن با قطعیّت سخن گفت و با توجّه به ضعف علاقة اجتماعی در برخی از اشعار خاقانی و علاقة فردی مبالغهآمیز او و نیز میل به برتریجویی شخصی وی، میتوان نتیجه گرفت که این شاعر برجسته تا اندازهای گرفتار عقدة برتری بوده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3941_e78c4e9b1fba517f6bbc4c373ae436cb.pdf
2016-06-05
85
106
10.22054/ltr.2016.3941
احساسهای حقارت
برداشتهای ذهنی
علاقة اجتماعی
برتریجویی
سبک زندگی
محمّدحسن
حسنزاده نیری
mhhniri@gmail.com
1
استادیار دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
AUTHOR
رضا
جمشیدی
rezajamshidi88@gmail.com
2
دانشآموختة کارشناسی ارشد ادبیّات تطبیقی دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
LEAD_AUTHOR
روحالدّین
حیدری
roh1356@yahoo.com
3
دانشآموختة کارشناسیارشد روانشناسی شخصیّت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ابرست، اورسولا. ای و آلن ای. استوارت. (1389). رواندرمانی آدلری. ترجمة نیلوفر قادری. تهران: ارجمند.
2
امامی، نصرالله. (1385). ارمغان صبح. تهران: جامی.
3
باباصفری، علیاصغر و مرضیه فراحی قصرابونصر. (1389). «شکوائیّه در شعر خاقانی». فصلنامة پژوهشی تحقیقات زبان و ادب فارسی. شمارة 3. پیاپی 6. صص 17ـ40.
4
بهنامفر، محمّد و زینب طلایی. (1393). «تحلیل روانشناختی خودستاییهای خاقانی بر مبنای دیدگاه کارن هورنای». پژوهشنامة ادب غنایی. دورة 12. شمارة 22. صص 69ـ92.
5
پروچاسکا، جیمز. اُ و جان. سی نورکراس. (1385). نظریّههای رواندرمانی. ترجمة یحیی سیّدمحمّدی. تهران: رشد.
6
چهرقانی، رسول. (1382). «نارسیسم یا خودشیفتگی در شعر خاقانی». آموزش زبان فارسی. شمارة 68. صص 45ـ49.
7
خاقانی، افضلالدّین بدیل. (1378). تحفةالعراقین. به کوشش علی صفری آققلعه. تهران: میراث مکتوب.
8
ــــــــــــــــــــ . (1382). دیوان خاقانی. تصحیح ضیاءالدّین سجّادی. تهران: زوّار.
9
دهخدا، علیاکبر. (1393). لغتنامه. پایگاه اینترنتی: www.loghatnaameh.com.
10
راستگو، سیّد محمّد و سیّد محمّدفرید راستگوفر. (1392). «پارادوکس تکبّر و تواضع در شعر و شخصیّت خاقانی». پژوهشنامة ادبیّات تعلیمی. سال 5 . شمارة 18. صص 47ـ78.
11
رضایی، سمیّه، زینب رضایی و اکبر صیّادکوه. (1390). «خاقانی شخصیّت خودشیفته و کمالگرا». فصلنامة اندیشههای ادبی. سال 12 (8). صص 217ـ242.
12
زرّینکوب، عبدالحسین. (1378). دیدار با کعبة جان. تهران: سخن.
13
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1382). «خاقانی و محیط ادبی تبریز بر اساس سفینۀ تبریز». نامۀ بهارستان. شمارة 6 و 7. صص 159ـ164.
14
شمیسا، سیروس. (1385). سبکشناسی شعر. تهران: میترا.
15
فیست، جس و گریگوری جی. فیست. (1386). نظریّههای شخصیّت. ترجمة یحیی سیّدمحمّدی. تهران: نشر روان.
16
کریمی، یوسف. (1389). روانشناسی شخصیّت. تهران: مؤسّسة نشر ویرایش.
17
Ansbacher, Heinz L. & Rowena R. Ansbacher. (1956). the Individual Psychology of Alfred Adler; A Systematic Presentation in Selections from his Writings. New York: Basic Books Inc.
18
Kahn, Ada P. & Ronald M. Doctor. (2000) Facing Fears; The Sourcebook of Phobias, Fears, and Anxieties (Facts for Life). New York: Checkmark Books.
19
Ryckman, Richard M. (2008). Theories of Personality. Belmont: Thomson Wadsworth.
20
Smothers, Melissa K. (2010). Adler, Alfred’’. Encyclopedia of Psychology and Religion. New York: Springer.
21
Schultz, Duane P. & Sydney Ellen Schultz. (2004). Theories of Personality. Belmont: Thomson Wadsworth.
22
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نمود اسطورة باروری در حماسة برزونامه بر اساس نظریّة جرج فریزر
الگوی باروری یکی ازالگوهای تکرارشونده و بنیادین در اساطیر جهان است که روایتگر داستان عشق ایزدبانوی آب (عشق و باروری) به خدای گیاهی و به دنبال آن، مرگ و نوزایی خدای گیاهی است. به نظر جرج فریزر (George Frazer)، این الگوی مشترک که مظهر رویش هر سالة گیاهان در بهار، پژمردگی در خشکسالی تابستان و رستاخیز هر سالة آنها در نزد اقوام کشاورز است، به صُوَر گوناگون در متون اسطورهای و حماسی جلوه پیدا کرده است. حماسة ملّی «برزونامه» یکی از این آثار حماسی است که به نظر میرسد در زیرساخت خود روایتگر اسطورة باروری باشد، بدین گونه که بُرزوی کشاورز در این حماسه، نمایندة خدای غلاّت و گیاهان است که در کنار شهرو، خدای عشق و باروری، عهدهدار زایا کردن طبیعت و بارور کردن موجودات در ایرانزمین است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3942_eb55a3b88007e3fd4efcabe36d5417b0.pdf
2016-06-05
127
145
10.22054/ltr.2016.3942
اسطوره
باروری
فریزر
برزونامه
حماسه
محسن
محمّدی فشارکی
fesharaki311@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه اصفهان
AUTHOR
جبّار
نصیری
jabbarnasiri@gmail.com
2
دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
الیاده، میرچا. (1372). رساله در تاریخ ادیان. ترجمة جلال ستّاری. چاپ اوّل. تهران: سروش.
1
ــــــــــــ . (1385). متون مقدّس بنیادین از سراسر جهان. ترجمة مانی صالحی علاّمه. چاپ اوّل. تهران: فراروان.
2
بورلند، سی اِی. (1387). اسطورههای حیات و مرگ. ترجمة رقیّه بهزادی. چاپ اوّل. تهران: نشر علم.
3
بهار، مهرداد. (1388). نگاهی به تاریخ اساطیر ایران باستان. تحریر سیروس شمیسا. چاپ اوّل. تهران: علم.
4
ــــــــــــ . (1378). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
5
خجسته، فرامرز. (1389). «تحلیل داستان سیاوش بر بنیاد ژرفساخت الهة باروری و ایزدگیاهی». مجلّة تاریخ ادبیّات. شمارة 64. صص 77ـ96.
6
صدیقیان، مهیندخت. (1386). فرهنگ اساطیریـ حماسی ایران به روایت منابع بعد از اسلام. جلد 1. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
7
طاهری، صدرالدّین. (1389).«تندیسهای ایزدبانوان باروری ایران». مطالعات اجتماعی روانشناسی زنان. سال 8. شمارة 2. صص 43ـ73.
8
عطایی رازی، عطاءبن یعقوب. (1382) برزونامه. محمّد دبیرسیاقی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
9
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1384). حماسة برزونامه. به کوشش علی محمّدی. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
10
فرای، نورتروپ. (1377). تحلیل نقد. ترجمة صالح حسینی. چاپ اوّل. تهران: نیلوفر.
11
فریزر، جیمز جرج. (1383). شاخة زرّین. ترجمة کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
12
کوپ، لارنس. (1384). اسطوره. ترجمة محمّد دهقانی. چاپ اوّل. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
13
کوسج، شمسالدّین محمّد. ( 1387). برزونامه (بخش کهن). تصحیح اکبر نحوی. تهران: میراث مکتوب.
14
لیک، گوندولین. (1385). فرهنگ اساطیر شرق باستان. ترجمة رقیّه بهزادی. چاپ اوّل. تهران: انتشارات طهوری.
15
یاقوتی، منصور. (1391). برزو نامه ـ شاهنامة کردی. چاپ اوّل. تهران: ققنوس.
16
ORIGINAL_ARTICLE
مرزشکنی روایی در داستانهای ایرانی
در این مقاله به تعریف و دستهبندی مرزشکنی روایی و جایگاه آن در داستانهای فارسی پرداخته میشود. مرزشکنی روایی عبارت است از آمیختن سطوح گوناگون روایت که به موجب آن ممکن است نویسنده وارد لایۀ زیرین یا سطح داستان شود و با شخصیّتها به گفتگو بنشیند، یا اینکه خود نیز وارد ماجرای داستان شود. همچنین ممکن است شخصیّتها از سطح داستانی مربوط به خود بیرون بیایند و وارد جهان مخاطب، نویسنده و راوی شوند. این تمهید داستانی در متون روایی پسامدرنیتهای رواج دارد که موسوم به روایتهای فرادستانی هم هستند. مرزشکنی روایی انواع و اقسامی دارد که میتوان چهار گونۀ عمدۀ آن را بدین قرار برشمرد: 1ـ مرزشکنی نزولی که به موجب آن نویسنده وارد سطح «داستان» میشود و ممکن است با شخصیّتها همکنش شود. 2ـ مرزشکنی صعودی که برحسب آن شخصیّتها ممکن است از سطح داستانی خود خارج شوند و وارد سطح راوی و نویسنده شوند. 3ـ مرزشکنیِ هستیشناسی که بر مبنای آن نویسنده، راوی، روایتگیر یا شخصیّت «انگار» به گونهای «واقعی» وارد سطوح زیرین یا زبرین میشوند. 4ـ مرزشکنی بلاغی که به موجب آن نویسنده یا شخصیّت فقط نگاهی کوتاه به درون دیگر سطوح میاندازند و یا اینکه با قطع جریان روایت، اتّصال کوتاهی با سطوح متناظر ایجاد میکنند. این تمهید در برخی متون داستانی فارسی، پیش از اینکه در منابع روایتشناسی و نقد ادبیِ به زبان فارسی مطرح شود، به کار رفته است. رمان«کولی کنار آتش»، داستانهای کوتاه «آخرین شب، آخرین پلکان» و «خفّاشه» بر مبنای مرزشکنی نزولی و هستیشناختی پیش رفتهاند. در رمانِ «دل فولاد» و داستان کوتاه «دوباره از همان خیابانها» تمهید مرزشکنی صعودی و هستیشناختی به کار رفته است. در داستانهای کوتاه «مردی که برنگشت» و «انتخاب» و رمان «رود راوی» شاهد مرزشکنیِ بلاغی و اتّصال کوتاه هستیم.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3943_e76e89691c0178bd1da341d8e2087ab6.pdf
2016-06-05
127
145
10.22054/ltr.2016.3943
نقد ادبی
روایتشناسی
داستان معاصر ایرانی
انواع مرزشکنی روایی
قدرت
قاسمیپور
1
دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز
AUTHOR
پاینده، حسین. (1382). گفتمان نقد. تهران: روزنگار.
1
خسروی، ابوتراب. (1372). «آخرین شب، آخرین پلکان». آدینه. شمارة 5. ص 84.
2
داد، سیما. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوم. تهران: انتشارات مروارید.
3
ــــــــــــــــ . (1382). رود راوی. تهران: قصّه.
4
دانشور، سیمین. (1386). انتخاب. چاپ دوم. تهران: نشر قطره.
5
ـــــــــــــــ . (1389). داستان کوتاه در ایران. ج 2. حسین پاینده. تهران: نیلوفر.
6
روانیپور، منیرو. (1384). کولی کنار آتش. چاپ ششم. تهران: نشر مرکز.
7
ـــــــــــــــ . (1369). دل فولاد. تهران: نشر شیوا.
8
محبعلی، مهسا. (1383). عاشقیت در پاورقی. تهران: نشر چشمه.
9
مستور، مصطفی. (1391). من دانای کُل هستم. تهران: انتشارت ققنوس.
10
میرعابدینی، حسن. (1383). صد سال داستاننویسی در ایران. چاپ سوم. تهران: نشر چشمه.
11
نجدی، بیژن. (1379). دوباره از همان خیابانها. تهران: مرکز.
12
Cuddon, J.A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. 5th Ed. UK: Wiley-Blackwell, West Sussex.
13
Feyersinger, Erwin. (2010). “Metalepsis in Animation’’. Diegetic Short Circuits Animation. Austria: University of Innsbruck. Pp. 279-294.
14
Genette, Gérard. (1980). Narrative Discourse: An Essay in Method. Ithaca: Cornell UP.
15
Kukkonen, Karin. (2011). “Metalepsis in Popular Culture: An Introduction’’. Edited by Karin Kukkonen and Sonia Klimek. Metalepsis in popular culture. Berlin/New York: Walter de Gruyter.
16
Kilmer, Sonja. (2011). “Metalepsis in Fantasy Fiction’’. Edited by Karin Kukkonen and Sonja Klimek. Metalepsis in popular culture. Berlin/New York: Walter de Gruyter.
17
Lutas, Liviu. (2011). “Narrative Metalepsis in Detective Fiction’’. In Karin, Kukkonen and Sonja Klimek (eds.). Metalepsis in popular culture. Berlin/New York: Walter de Gruyter.
18
Malina, Debra. (2002). Breaking the Frame: Metalepsis and the Construction of the Subject. Columbus: Ohio State UP.
19
McHale, Brian. (1987). Postmodernist Fiction. London: Methuen.
20
Pier, John. (2005). “Metalepsis’’. In Herman, David, Jahn, Manfred and Ryan, Marie laure (Eds.). Rutledge Encyclopedia of Narrative Theory. London and New York: Rutledge.
21
_______ . (2013). “Metalepsis’’. the living handbook of narratology:http://www.lhn.uni-hamburg.de.
22
ORIGINAL_ARTICLE
نشانهشناسی نگرشهای حروفی مولانا در کلّیات شمس تبریزی
مولانا با بهرهگیری از کیفیّتهای تصویری و ترکیبی حروف الفبا در کلّیات شمس، اشعار بسیار زیبایی سروده است. بهکارگیری نظریّهای فراگیر در مطالعة این سرودهها که زمینههای فرهنگی هنر مولانا را پوشش دهد و نتیجهای فراخور یک پژوهش را در بر داشته باشد، نیازی آشکار است. در مقالة حاضر، نگارنده بر پایة آرای چارلز سندرس پیرس به نشانهشناسی نگرشهای حروفی مولانا میپردازد و همة سرودههای حروفی او را گزارش میکند. نظریّة نشانهشناسی پیرس با دانش نقد بلاغی رایج در زبان فارسی پیوند تنگاتنگی دارد، امّا از توانش تفسیری بالاتری در مقایسه با آن برخوردار است و رسیدن به نتیجهای علمیتر را میسّر میکند. در این پژوهش، سهگانههای مشهور «شمایل»، «نمایه» و «نماد» پیرس و فرایند تکامل نشانگی آنها در کلّیات شمس پژوهیده شده است. فرایندهای نشانگی متفرّد، خطّی و متداخل، سهگونة سِیر نشانگی حروف الفبا در کلّیات شمس هستند که نگارنده آنها را از یکدیگر بازشناخته است. نگارنده در پایان نتیجه میگیرد که نشانگی حروف الفبا در کلّیات شمس، بیشتر با موضوع و تفسیر خود نسبت آسان دارد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_3944_441b77493d5b423740f61b58b14586b3.pdf
2016-06-05
147
178
10.22054/ltr.2016.3944
نشانهشناسی
چارلز سندرس پیرس
کلّیات شمس تبریزی
مولوی
نگرش حروفی
مرتضی
حیدری
mortezaheydari58@gmail.com
1
استادیار دانشگاه پیام نور
AUTHOR
احمدی، بابک. (1388). از نشانههای تصویری تا متن. چاپ هشتم. تهران: نشر مرکز.
1
استم، رابرت. (1383). مقدّمهای بر نظریّة فیلم. ترجمة گروه مترجمان به سرپرستی احسان نوروزی. چاپ اوّل. تهران: سورة مهر.
2
اکو، امبرتو. (1389). نشانهشناسی. ترجمة پیروز ایزدی. چاپ دوم. تهران: نشر ثالث.
3
الام، کِر. (1392). نشانهشناسی تئاتر و درام. ترجمة فرزان سجودی. تهران: نشر قطره.
4
چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانهشناسی. ترجمة مهدی پارسا. چاپ سوم. تهران: انتشارات سورة مهر.
5
حاجیاننژاد، علیرضا. (1380). «نوعی تشبیه در ادب فارسی (تشبیه حروفی)». مجلّة دانشکدة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران. صص 387ـ 402.
6
حیدری، مرتضی. (1387). «تشبیهات حروفی (نگرش حروفی) در دیوان شاعران تا قرن هشتم هجری». پایاننامة کارشناسی ارشد. دانشکدة ادبیّات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علاّمه طباطبائی تهران.
7
دینهسن، آنهماری. (1389). درآمدی بر نشانهشناسی. ترجمة مظفّر قهرمان. چاپ چهارم. تهران: نشر پرسش.
8
ذوالفقاری، محسن و علیاکبر کمالینهاد. (1392). «کارکردهای هنری و تصویری حروف در شعر (با تأکید بر شعر خاقانی)». مجلّة فنون ادبی. سال 5 (2) (پیاپی 9). صص 49ـ66.
9
زمرّدی، حمیرا. (1392). نظریّة نشانهشناسی حروف در متون فارسی. چاپ اوّل. تهران: انتشارات زوّار.
10
ساسانی، فرهاد. (1389). معناکاوی؛ به سوی نشانهشناسی اجتماعی. چاپ اوّل. تهران: نشر علم.
11
سجودی، فرزان. (1388). نشانهشناسی؛ نظریّه و عمل. چاپ اوّل. تهران: انتشارات علم.
12
ــــــــــــــ . (1393). نشانهشناسی کاربردی. چاپ سوم. تهران: نشر علم.
13
شعیری، حمیدرضا و ترانه وفایی. (1388). راهی به نشانه ـ معناشناسی سیّال. چاپ اوّل. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
14
کابلی، پال و لیتزا یانتس. (1391). نشانهشناسی. ترجمة محمّد نبوی. چاپ اوّل. تهران: پردیس دانش.
15
کالر، جاناتان. (1390). در جستجوی نشانهها. ترجمة لیلا صادقی و تینا امراللّهی. چاپ دوم. تهران: نشر علم.
16
گیرو، پیر. (1387). نشانهشناسی. ترجمة محمّد نبوی. چاپ سوم. تهران: انتشارات آگه.
17
مکاریک، ایرنا ریما. (1388). دانشنامة نظریّههای ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. چاپ سوم. تهران: انتشارات آگه.
18
مولوی، جلالالدّین محمّد. (1363). کلّیّات شمس. چاپ دهم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
19
یوهانسن، یورگن دینس و سوند اریک لارسن. (1388). نشانهشناسی چیست؟ ترجمة علی میرعمادی. چاپ دوم. تهران: انتشارات ورجاوند.
20
Abrams, M.H. and Geoffrey Galt Harpham. (2009). A Glossary of Literary Terms. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
21
Brown, Keith. ed. (2004). Encyclopedia of Language and Linguistics. Amsterdam: Elsevier.
22
Bussmann, Hadumod. (2006). Routledge Dictionary of Language and Linguistics. translated and edited by Gregory Trauth and Kerstin Kazzazi. London and New York: Routledge.
23
Coyle, Martin et al. Eds. (1993). Encyclopedia of Literature and Criticism. Cardiff: University of Wales.
24
Crystal, David. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6th Edition. Singapore:Blackwell Publishing.
25
Cudden, J. A. (1999). Dictionary of Literary Terms & Literary Theory. 4th Edition. Penguin Books.
26
Carter, David. (2006). Literary Theory. Herts: Pocket Essentials,Education Limited.
27
Green, Keith and LeBihan, Jill. (1996). Critical Theory and Practice. London and New York: Routledge.
28
Jakobson, Roman. (1980). The Framework of Language. Michigan studies in the humanities.
29
Malmkjær, Kirsten, ed. (2002). The Linguistic Encyclopedia .London and New York: Routledge.
30
Peirce, C.S. (1932). Collected Papers. Cambridge: Harvard University Press.
31
Quinn, Edward. (2006). Dictionary of Literary and Thematic Terms. 2th Ed. New York: Facts on File.
32
Strazny, Philipp. ed. (2005). Encyclopedia of linguistics. Vol. 1. New York & Oxon: Fitzroy Dearborn.
33
Tyson, Lois. (2006). Critical Theory Today. 2th Ed. London & New York: Routledge.
34
Wolfreys, Julian et al. (2006). Key Concepts in Literary Theory. 2th Ed. Edinburgh University Press
35