ORIGINAL_ARTICLE
چند نوع التزام در منظومههای عطار
با وجود دسترسی به تصحیح انتقادی آثار عطار، همچنان نقاط مبهم و مشکوکی در آثار او به چشم میخورند که حتی با دادههای نسخهشناسی موجود قابل رفع نیستند. برای رفع چنین ابهامهایی، لازم است هر یک از جنبههای مختلف سبک عطار که بر پایة آثار مسلم او تعیین شده است به دقت مورد واکاوی قرار گیرد تا در نهایت الگوی جامعی از سبک او به دست آید. در این پژوهش، انواعی از التزام مورد بررسی قرار میگیرند که در سراسر آثار منظوم عطار از خردترین واحد؛ یعنی بیت تا کلانترین واحد؛ یعنی منظومه تکرار شدهاند. برای طرح الگویی منظم، انواع التزام در چهار گروه اصلی شامل التزام به تکرار، تقارن، تناسب و نوعی اسلوب ویژه طبقهبندی میشوند. بررسی انواع التزام در کنار سایر دادههای سبکشناسی و نسخهشناسی میتوانند در سنجش صحت ابیات مبهم و مشکوک در آثار عطار مفید و راهگشا باشند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11766_2ce1d68eb7f437e40e3a2a18057053b9.pdf
2022-06-22
7
29
10.22054/ltr.2020.44417.2761
سبکشناسی
عطار نیشابوری
التزام
تقارن
تناسب
نگین
مژگانی
neginmozhgani@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
علیرضا
حاجیان نژاد
hajiannejd@ut.ac.ir
2
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
بقلی شیرازی، روزبهان. (1393). منطق الاسرار ببیان الانوار. تصحیح سید علی میرباقری فرد و زهره نجفی. چ 1. تهران: سخن.
2
ــــــــــــــــ. (1385). شرح شطحیات. تصحیح هانری کربن. تهران: طهوری.
3
ریتر، هلموت. (1388). دریای جان. ترجمه مهرآفاق بایبوردی و عباس زریاب خویی. ج 2. چ2. تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
4
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1385). نوشته بر دریا (از میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی). چ 2. تهران: سخن.
5
شمیسا، سیروس. (1389). آشنایی با عروض و قافیه. چ3. تهران: میترا.
6
ـــــــــــــــــــ. (1390). نگاهی تازه به بدیع. چ 4. لامک: لانا.
7
عزتی پرور، احمد. (1374). «آیا خسرونامه از عطار نیشابوری است؟». کیهان اندیشه، مهر و آبان، شماره 62، 163-172.
8
عطار نیشابوری، فریدالدین محمد. (1392). مصیبتنامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعیکدکنی. چ 6. تهران: سخن.
9
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1393). منطقالطیر. ___. چاپ چهاردهم. ___ .
10
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1394الف). اسرارنامه. ___. چاپ هفتم. ___ .
11
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1394ب). الهینامه. ___. چاپ هفتم. ___ .
12
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1358). مختارنامه. تصحیح و مقدمه و حواشی محمدرضا شفیعیکدکنی. تهران: انتشارات توس.
13
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1341). دیوان غزلیات و قصاید. تصحیح تقی تفضلی. تهران: انجمن آثار ملّی.
14
گاستالا، پییر. (1336). زیباشناسی تحلیلی. ترجمه علینقی وزیری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15
مالمیر، تیمور. (1390). بررسی سبکی خسرونامه برای تبیین صحت انتساب آن به عطار نیشابوری. بهار ادب، 4(3)، 1-20.
16
نحوی، اکبر. (1389). خسرونامه (گل و هرمز) از کیست؟. جستارهای ادبی، 43(169)، 75-96.
17
وحیدیان کامیار، تقی. (1393). بدیع از دیدگاه زیباشناسی. چ 6. تهران: سمت.
18
همایی، جلالالدین. (1394). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چ 33. تهران: سخن.
19
(؟). (1383). جوهرالذات. تصحیح تیمور برهان لیمودهی. چ1. تهران: سنایی.
20
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی خوانش تصویری آفتاب از گزارۀ انسان کامل در مثنوی مولانا و داستانهای سهروردی
مهمترین مضامین آثار عرفانی، تصاویر معرفتی است که از آبشخور اسطوره و فلسفه نشأت گرفتهاند. تصویرها به دلیل پیوند ذاتی که با مفاهیم دارند، نقش حیات معنوی عارف را ایفا میکنند. یکی از این تصاویر «آفتاب» است که به عنوان یک کلان استعاره در مثنوی و یک اسلوب فکری در آثار سهروردی مطرح است. در حقیقت این جستار با دو عامل سروکار خواهد داشت؛ ابتدا، رمزگشایی از اندیشۀ حاکمی است که پشتوانۀ آفرینش تصویر «آفتاب » برای مفهوم «انسان کامل» به شمار میرود و دیگری، بررسی چگونگی خلق تصاویر واحد برای معانی متعدد یا مفاهیم واحدی که در هیأت تصاویر گوناگون ظهور مییابند. یکی از پاسخهای احتمالی بدان، متأثر بودن «فهم» از «حالات و موقعیت»های گوناگونی است که انسان با قرار گرفتن در آنها به ادراک متفاوتی نائل میآید و در نتیجه، این فهمهای متفاوت در شکل تصاویر متنوع، ممثل میشوند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_13009_3e5fa708fe96e6a77505642fec51de14.pdf
2022-06-22
31
57
10.22054/ltr.2021.55495.3196
آفتاب
انسان کامل
تصویر
مولوی
سهروردی
مریم
حق شناس
maryam_haghshenas@atu.ac.ir
1
دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
داوود
اسپرهم
d_sparham@yahoo.com
2
استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
ابراهیمیدینانی، غلامحسین. (1379). شعاع اندیشه و شهود در فلسفۀ سهروردی. چ 5. تهران: موسسه انتشارات حکمت.
1
ابنعربی، محمدبنعلی. (1387). فتوحات مکیه.ترجمۀ محمد خواجوی. ج 1. تهران: مولی.
2
_________________. (1392). فصوصالحکم. ترجمۀ محمدعلی و صمد موحد. چ 6. تهران: کارنامه.
3
اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1375). اسطورۀ آفرینش در آیین مانی. تهران: فکرروز.
4
ایونس، ورونیکا. (1373). شناخت اساطیر هند. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر .
5
بلاکهام، هرولد جان. (1376). شش متفکر اگزیستانسیالیست. ترجمۀ محسن حکیمی. چ 3. تهران: مرکز.
6
بهار، مهرداد. (1381). پژوهشی در اساطیر ایران. چ 4. تهران: آگه .
7
پورداود، ابراهیم. (1377). یشته ا:قسمتی از کتاب مقدس اوستا. ج 2. تهران: اساطیر.
8
پورنامداریان، تقی. (1394). عقل سرخ؛ شرح و تأویل داستانهای رمزی سهروردی. چ 4. تهران: سخن.
9
حیدری، احمدعلی. (1385).جایگاه دا در «دازاین» کتاب هستی و زمان هیدگر. حکمت و فلسفه، 2(4)، 11 - 30.
10
خطاط، نسرین. (1382). نیچه از نگاه باشلار. پژوهشنامه علوم انسانی، 13(39 و 40)، 39- 58.
11
داراشکوه، محمد. (1356). اوپانیشاد. تصحیح تارا چند و محمدرضا جلالی نائینی. تهران: طهوری.
12
زرینکوب، عبدالحسین. (1362). ارزش میراث صوفیه. چ 5. تهران: امیرکبیر.
13
زمانی، کریم. (1387-1397). شرح جامع مثنوی معنوی. دفتر اول تا ششم. تهران: اطلاعات.
14
ستاری، جلال. (1386). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. تهران: مرکز.
15
سهروردی، یحییبنحبش. (1367). حکمۀالاشراق. ترجمۀ سید جعفر سجادی. تهران: دانشگاه تهران.
16
____________________. (1380 و 1388). محموعه مصنفات شیخ اشراق. ج 2 و 3. به تصحیح هانری کربن و سید حسین نصر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
17
شمیسا، سیروس. (1387). فرهنگ اشارات. ج 1 آ-ژ. تهران: میترا.
18
شوالیه، ژان و آلن، گربران. (1379-1388). فرهنگ نمادها. ج 2 و 3. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران:جیحون.
19
شهرزوری، شمسالدین محمد. (1372). شرح حکمۀ الاشراق سهروردی. تصحیح و تحقیق حسین ضیائی تربتی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
20
عطار، فریدالدین. (1385). منطقالطیر. تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی. چ 2. تهران: سخن.
21
فروزانفر، بدیعالزمان. (1371). شرح مثنوی شریف. ج 1. تهران: علمی و فرهنگی.
22
کربن، هانری. (1377). تاریخ فلسفۀ اسلامی. ترجمۀ جواد طباطبایی. تهران: کویر.
23
__________. (1387). انسان نورانی در تصوف ایرانی. ترجمۀ فرامرز جواهرینیا. چ 2. تهران: آموزگار خرد.
24
__________. (1387). ابنسینا و تمثیل عرفانی. ترجمۀ انشاءالله رحمتی. تهران: جامی.
25
لوکنر،آندرئاس. (1394). درآمدی به وجود و زمان. ترجمۀ احمدعلی حیدری. تهران: علمی.
26
نسفی، عزیزالدینبنمحمد. (1350). الانسانالکامل. به تصحیح و مقدمۀ ماریژان موله. تهران: انستیتو ایران و فرانسه.
27
همدانی، امید. (1388). حماسه، اسطوره و تجربۀ عرفانی؛ خوانش سهروردی از شاهنامه. نقد ادبی، 2(7)، 137- 162.
28
هیدگر، مارتین. (1388). هستی و زمان. ترجمۀ سیاوش جمادی. چ 3. تهران: شمشاد.
29
ORIGINAL_ARTICLE
نقد مأخذشناسانه و سبکشناسانۀ قطعهای منسوب به رودکی
رودکی از شاعرانی است که تاکنون دیوان او یافته نشده و مجموعهاشعاری که امروزه از وی در دست است از تذکرهها، فرهنگهای لغت، کتابهای بلاغی و کتابهای تاریخی جمعآوری شده است. مجموعه اشعاری که نفیسی از منابع بیان اشاره فراهم کرده، مبنای بسیاری از پژوهشهایی قرار گرفته که بعدها دربارۀ اشعار رودکی انجام شده است. هرچند وی کوشیده است اشعار منسوب به رودکی و دیگر شاعران را از هم جدا کند، هنوز ابیاتی در دیوان رودکی وجود دارد که از لحاظ سبکی به دورههای بعدی شعر فارسی و شعر دیگر شاعران مانندتر است. در این پژوهش با بررسی تاریخی و سبکشناسی دربارۀ رد انتساب قطعهای از رودکی با مطلع زیر بحث میشود: مرا ز منصب تحقیق انبیاست نصیب چه آب جویم از جوی خشک یونانیقطعهای که در دیوان و مجموعه شعرهای رودکی به کوشش نفیسی (1341)، دانشپژوه (1374)، احمدنژاد (1375)، قادر رستم (1391) و دهقانی (1394) جزء اشعار رودکی و در مجموعههای امامی (1387) و شعار (1389) جزء اشعار منسوب به رودکی ذکر شده است. نخجوانی (1333) آن را در «دیوان قطران» آورده و رواقی (1399) نیز شاعرآن را قطران نوشته است. براساس نتایج پژوهش، قدیمیترین منابعی که این قطعه در آنها به رودکی و قطران نسبت داده شده، مربوط به پس از قرن یازدهم است. از لحاظ سبکی استفادۀ زیاد از واژههای عربی، فراوانی واژهها و تصاویر انتزاعی، وجود عبارتهای دینی، شرعگرایی و فلسفهستیزی و تفاخر، انتساب آن را به رودکی و قطران رد میکند. این ویژگیها نشانگر سبک شعر در قرن ششم است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11837_074aa52a02fde94e4c110de44b5491e1.pdf
2022-06-22
59
86
10.22054/ltr.2020.45884.2798
رودکی
قطران تبریزی
متنشناسی انتقادی
سبکشناسی لایهای
مهدی
نیک منش
m.nikmanesh@alzahra.ac.ir
1
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
اشرف
سراج
a.seraj@alzahra.ac.ir
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
AUTHOR
آزادیان، شهرام. (1387). نفیسی و رودکی. رودکی سرآمد شاعران فارسی (مجموعه مقالات). به کوشش منوچهر اکبری. تهران: خانۀ کتاب.
1
آذر بیگدلی، لطفعلی بیک. (1378). آتشکدۀ آذر. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
2
ابراهیمتبار بورا، ابراهیم. (1389). تشبیه در اشعار رودکی. پژوهشنامۀ زبان و ادبیات فارسی، 2(5)، 77 - 102.
3
احمدنژاد، کامل. (1375). رودکی، نقد و پژوهش با نمونهای اشعار. تهران: انتشارات آتیه.
4
امامی، نصرالله. (1387). دیوان اشعار رودکی. تهران: انتشارات مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
5
___________. (1377). مبانی و روشهای نقد ادبی. تهران: جامی.
6
اوحدی بلیانی. (1389). عرفاتالعاشقین و عرصاتالعارفین. تصحیح ذبیحالله صاحبکاری و آمنه فخر احمد. با نظارت علمی محمد قهرمانی. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب و کتابخانه مجلس.
7
انصافپور، غلامرضا. (1359). روند نهضتهای ملی و اسلامی در ایران. تهران: دفتر انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
8
باسورث، کلیفورد ادموند. (1372). تاریخ غزنویان. ترجمۀ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
9
جان اف، عبدالرحمان طاهر. (1386). رودکی، روزگار و آثار او. ترجمۀ دکتر میرزا ملا احمد. تهران: امیرکبیر.
10
جعفریجزه، مسعود. (1394). قطران تبریزی. در دانشنامۀ ادب فارسی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
11
جعفریجزه، مسعود، شهره معرفت و تهمینه عطایی کچویی. (1393). اشعار قطران تبریزی در تذکرۀ عرفاتالعاشقین در سنجش با دو تصحیح موجود از این تذکره. ضمیمۀ آینۀ میراث، (35)، 51-74.
12
حاجیاننژاد، علیرضا. (1387). تأملی در رباعیات منسوب به رودکی. رودکی سرآمد شاعران فارسی (مجموعه مقالات). به کوشش منوچهر اکبری، تهران: خانۀ کتاب.
13
خاقانی، بدیل بن علی. (1374). دیوان خاقانی شروانی. تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار.
14
خطیب رهبر، خلیل. (1368). گزینۀ سخن پارسی2. رودکی. چ 25. تهران: انتشارات صفی علی شاه.
15
دبیرسیاقی، محمد. (1374). پیشاهنگان شعر فارسی. تهران: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
16
دانشپژوه، منوچهر. (1374). دیوان رودکی- مجموعه اشعار بهجا مانده از ابوعبدالله جعفربن محمد رودکی. تهران: انتشارات توس.
17
دهخدا، علی اکبر. (1345). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران. سازمان لغتنامه.
18
دهقانی، محمد. (1394). رودکی پدر شعر فارسی. تهران: نشر نی.
19
دیوان قطران. (1336ق). شمارۀ 65027 کتابخانۀ مجلس (نسخۀ خطی، کاتب: محمدعلی بن عبدالخالق المصاحب النایینی).
20
رحمدل، غلامرضا. (1387). تشبیه و استعاره در شعر رودکی. رودکی سرآمد شاعران فارسی (مجموعه مقالات). به کوشش منوچهر اکبری. تهران: خانۀ کتاب.
21
رواقی، علی. (1399). سرودههای رودکی. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
22
زرینکوب، عبدالحسین. (1373). با کاروان حله. تهران: انتشارات علمی.
23
__________________. (1363). سیری در شعر فارسی. تهران. انتشارات نوین.
24
سنایی، مجدودبن آدم. (1354). دیوان اشعار. تصحیح مدرس رضوی. تهران: انتشارات کتابخانۀ سنایی.
25
شافعی، خسرو. (1380). زندگی و شعر صد شاعر از رودکی تا امروز. تهران: کتاب خورشید.
26
شریفی صحی، محسن. (1395). تکلمهای بر دیوان قطران تبریزی. آینه میراث، (58)، 289-316.
27
شعار، جعفر. (1389). دیوان شعر رودکی- پژوهش، تصحیح و شرح. تهران: نشر قطره.
28
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1383). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
29
شمیسا، سیروس. (1393). سبکشناسی شعر. تهران. نشر میترا.
30
____________. (1372). کلیات سبکشناسی. تهران: انتشارات فردوس.
31
صادقی، مریم و سعید بزرگی بیگدلی. (1388). پیوند زبان و اندیشه در شعر رودکی. پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، 1(2)، 53- 66.
32
صفا، ذبیحالله. (1372). تاریخ ادبیات ایران. ج 1، 2 و 3. تهران: انتشارات فردوس.
33
طالبیان، یحیی. (1382). استعاره در شعر رودکی. فرهنگ، (46 و 47)، 179- 189.
34
___________. (1378). گذری بر شعر قطران. مجلۀ پژوهشی دانشگاه اصفهان، 10، 12-1.
35
فتوحی، محمود. (1390). سبکشناسی، نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
36
فروزانفر، بدیعالزمان. (1369). سخن و سخنوران. تهران: خوارزمی.
37
قادر رستم. (1391). دیوان رودکی. برگردان شاه منصور شاه میرزا. تهران: مؤسسۀ فرهنگی اکو.
38
قطران تبریزی. (1362). دیوان قطران تبریزی. تصحیح محمد نخجوانی. تهران: انتشارات ققنوس.
39
قلندراف، حاکم. (1396). رودکی و اسماعیلیه. ترجمۀ کیوان پهلوان. تهران: نشر روزآمد.
40
کرامتیمقدم، سید علی. (1394). تشبیه مهمترین عنصر خیال و تصویرآفرینی در شعر رودکی. مطالعات زبانی- بلاغی، 12 (6)، 137-160.
41
گرین، ویلفرد، لی مورگان، ارل لیبر، جان ویلینگم. (1376). مبانی نقد ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
42
لؤلؤیی، کیوان. (1378). آل سامان: نخستین فرمانروایان مسلمان ماوراءالنهر: گفتاری در باب دیانت، اوضاع و سیاست مذهبی سامانیان. خراسانپژوهی، 1 (2)، 33-44.
43
محجوب، محمدجعفر. (1362). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: انتشارات فردوس
44
مدبری، محمود. (1387). ضرورت تجدید نظر در اشعار منسوب به رودکی. پاژ (ویژهنامۀ رودکی)، 2، 199-210.
45
مدرسی، فاطمه. (1387). طبیعتگرایی رودکی. رودکی سرآمد شاعران فارسی (مجموعه مقالات). به کوشش منوچهر اکبری. تهران: خانۀ کتاب.
46
منصوری، مجید. (1390). دربارۀ برخی ابیات منتسب به رودکی سمرقندی. مجلۀ بوستان ادب، 3 (3- پ9)، 159-172.
47
نفیسی، سعید. (1382). محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی. تهران: نشر اهورا.
48
نیکمنش، مهدی. (1387). نقد متنشناختی مرثیهای از رودکی. رودکی سرآمد شاعران فارسی (مجموعه مقالات). بهکوشش منوچهر اکبری. تهران: خانۀ کتاب.
49
هاشمی، سید مرتضی. (1387). رمز جاودانگی رودکی. رودکی سرآمد شاعران فارسی (مجموعه مقالات). به کوشش منوچهر اکبری. تهران: خانه کتاب.
50
هدایت، رضاقلیخان. (1382). مجمع الفصحا. بهکوشش مظاهر مصفا. تهران: امیرکبیر.
51
یاحقی، محمدجعفر. (1380). رودکی، دانشنامۀ ادب فارسی. زیرنظر اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
52
یوسفی، صفر. (1388). علل رکود عقلی در عهد سلجوقیان. فصلنامۀ تخصصی فقه و تاریخ تمدن، 20 (5)، 173-200.
53
https://ganjoor.net
54
ORIGINAL_ARTICLE
ساختمان واژهعطف و تشخیص آن از گروه نحوی همپایه با تکیه بر چند متن ادبی
مقالۀ حاضر با رویکرد زبانی به متون ادب فارسی و با هدف بازشناسی کلمۀ مرکب عطفی از گروه همپایگی حرف عطف و بازنمایی ساختمانِ آن سامان یافته است. در روند تحقیق واژههای دو سوی حرف «و» بررسی شد و کلماتی که به عنوان اجزای یک واحد واژگانی از نشانههای مرکب بهویژه از استقلال نحوی برخوردار بودند، همراه با نمونههایی گردآوری شد. سپس با بررسی ساختمان دادهها، ساختار واژگانیِ مرکب عطفی، مرکب اتباعی و نامآوای مرکب، زیرعنوان واژهعطف ترسیم شد و نمونههایی از دشوارترین شواهدی که در آنها واژهعطف، آوا و صورتی همسان با ساخت نحویاش داشت، ارائه شد تا نشان داده شود که از نشانههای چندگانۀ مرکب، «استقلال نحوی» در شناسایی مرکب عطفی از گروه نحوی بهویژه در صورتهای همسان، کاراتر است؛ واژهعطف در متن ادبی بهتمامی از قاعدۀ بازگشتناپذیری مرکب پیروی نمیکند و نسبت به زبان معیار از تنوع ساختاری بیشتری بهرهمند است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_12994_35adbcf75c6b801fcab19b9714bdf251.pdf
2022-06-22
87
109
10.22054/ltr.2021.56228.3202
دستور زبان فارسی
مرکب عطفی
گروه همپایه
ساختمان
هوشنگ
مرادی
hooshangmoshkan@pnu.ac.ir
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مصطفی
گرجی
gorjim111@yahoo.com
2
استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
AUTHOR
عباسعلی
وفایی
a_a_vafaie@yahoo.com
3
استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
فاطمه
کوپا
f.kouppa@yahoo.com
4
استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
AUTHOR
اخوان ثالث، مهدی. (1384). آخر شاهنامه. چ 18. تهران: زمستان و مروارید.
1
_______________. (1382). از این اوستا. چ 12. تهران: مروارید و زمستان.
2
_______________. (1383). سه کتاب: در حیاط کوچک...، زندگی.... چ 10. تهران: زمستان.
3
امینپور، قیصر. (1397). مجموعه کامل اشعار. چ 16. تهران: مروارید.
4
بهمنی، محمد علی. (1395). مجموعه اشعار. چ 3. تهران: نگاه.
5
بیهقی، ابوالفضل. (1380). تاریخ بیهقی. به کوشش منوچهر دانشپژوه. ج1 . چ 2. تهران: هیرمند.
6
جم، بشیر. (1391). چگونگی تشکیل ترکیبهای عطفی و تمایز آن از گروه نحوی. پژوهشهای زبانشناسی، 4 (2)، 50- 33.
7
خطیب رهبر، خلیل. (1381). دستور زبان فارسی. چ 1. تهران: مهتاب.
8
ذاکری، مصطفی. (1381). اتباع و مهملات در زبان فارسی. چ 1. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9
سلمانی، محمد. (1379). غزل زمان. چ 1. بندرعباس: چی چی کا.
10
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1385). کلیات سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی. چ 3. تهران: زوار.
11
شعار، جعفر. (1342). بحثی دربارۀ اتباع. یغما، 16 (182)، 282- 278.
12
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1390). گزینۀ اشعار. چ 7. تهران: مروارید.
13
____________________. (1376). موسیقی شعر. چ 5. تهران: آگاه.
14
____________________. (1389). شاعر آینهها؛ بررسی شعر بیدل. چ 9. تهران: آگاه.
15
شقاقی، ویدا. (1393). مبانی صرف. چ 7. تهران: سمت.
16
شهریار، محمدحسین. (1387). سرود آبشار/ منتخب اشعار. چ 2. تهران: سخن و نگاه.
17
صادقی، علی اشرف و ارژنگ، غلامرضا. (1358). دستور چهارم متوسطه. تهران: آموزش و پرورش.
18
صفوی، کورش. (1390). از زبانشناسی به ادبیات. ج 1. چ 2. تهران: سورۀ مهر.
19
طباطبایی، علاءالدین. (1382). اسم و صفت مرکب در زبان فارسی. ویراستۀ امید طبیبزاده. چ 1. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
20
_______________. (1395الف). ترکیب در زبان فارسی. چ 2. تهران: کتاب بهار.
21
_______________. (1395ب). فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی. چ 1. تهران: فرهنگ معاصر.
22
طبیبزاده، امید. (1393). دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروهای خودگردان. چ 2. تهران: مرکز.
23
فرشیدورد، خسرو. (1394). دستور مختصر امروز. چ 2. تهران: سخن.
24
فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه. تصحیح خالقی مطلق. د 1، 4 و 7. چ 5. تهران: مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
25
محمودی بختیاری، بهروز و راحله کلانتری درونکلا. (1398). ترکیبات عطفی و ملاک تقسیمبندی آنها در زبان فارسی، نامۀ فرهنگستان، ویژهنامۀ دستور، 15، 37- 3.
26
مشکوهالدینی، مهدی. (1396). دستور زبان فارسی واژگان و پیوندهای ساختی. چ 9. تهران: سمت.
27
منزوی، حسین. (1395). مجموعه اشعار. چ 4. تهران: نگاه.
28
منشی، نصرالله. (1379). ترجمۀ کلیلهودمنه. تصحیح مجتبی مینوی. چ 19. تهران: امیرکبیر.
29
مولانا، جلال الدین. (1376). مثنوی معنوی. بر اساس نسخه رینولد نیکلسون. تهران: ققنوس.
30
_______________. (1375). دیوان شمس. تصحیح بدیعالزمان فروزانفر. چ 1. تهران: نگاه.
31
نظامی، الیاس. (1383). اقبالنامه. تصحیح حسن وحید دستگردی. ویراستاری سعید حمیدیان. چ 5. تهران: قطره.
32
__________. (1380). لیلی و مجنون. تصحیح حسن وحید دستگردی. ویراستاری سعید حمیدیان. چ 4 تهران: قطره.
33
ناتل خانلری، پرویز. (1365). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: نشر نو.
34
وفایی، عباسعلی. (1391). دستور تطبیقی (فارسی ـ عربی). چ 1. تهران: سخن.
35
____________. (1392). دستور توصیفی بر اساس واحدهای زبان. چ 1. تهران: سخن.
36
____________. (1390). دستور کاربردی متن ادبی. چ 1. تهران: سخن.
37
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ضرباهنگ زمان داستان در روایت «سالهای ابری» از علیاشرف درویشیان
رمان سالهای ابری از علیاشرف درویشیان در چهار جلد و 1622 صفحه نوشته شده و رویدادهای آن بهتقریب 33 سال از زندگی راوی- قهرمان رمان را دربر میگیرد. در اینمقاله سرعت گذار رویدادهای داستان در روایت نویسندۀ اینرمان بر پایۀ آرای ژرار ژنت سنجیده میشود. ژنت مقولههای نظم و ترتیب، تداوم و بسامد را برای سنجش شتاب یک روایت بهکار میگیرد. مطالعه و بررسی نمونههای موجود در کل رمان نشان میدهد که چینش رویدادهای داستان در روایت، بیشتر خطی است؛ گرچه گذشتهنگریها و آیندهنگریهایی نیز در روایت دیده میشود. همچنین ارزیابی تداوم داستان و روایت، گویای آن است که میانگین 42/7 روز از داستان در هر صفحه از رمان بهنمایش درآمده است. مقایسۀ تداوم میانگین هر یک از جلدهای چهارگانۀ رمان با تداوم میانگین کل رمان نوسان منفی، مثبت، مثبت و منفی را بهترتیب در شتاب روایی هر جلد اثبات میکند. آمارهای بهدست آمده از چگونگی تکرار شدن رویدادهای داستانی نیز شمارگان بیشتر بسامدهای مفرد را تأیید میکند که نسبت معناداری با گذار بیشتر خطی روایت دارد. یافتهها و نتیجهگیری این پژوهش، ن. ک:تههای تازهای را در چهارچوب نظری آن بهدست میدهد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11294_25b3b3b018398c0f91345876b9c8ad89.pdf
2022-06-22
111
142
10.22054/ltr.2020.48335.2875
روایتشناسی
ژرار ژنت
زمان داستان
علیاشرف درویشیان
سالهای ابری
مرتضی
حیدری
mortezaheydari58@gmail.com
1
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آسابرگر، آرتور. (۱۳۸۰). روایت در فرهنگ عامه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمۀ محمدرضا لیراوی. تهران: سروش.
1
آلوت، میریام فاریس. (1368). رمان به روایت رماننویسان. ترجمة علیمحمد حقشناس. تهران: مرکز.
2
احمدی، بابک. (۱۳۷۰). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
3
اخوت، احمد. (۱۳۷۱). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
4
اسکولز، رابرت. (۱۳93). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ فرزانه طاهری. چ 3. تهران: نشر آگاه.
5
اشمیتس، توماس. (۱۳۸۹). درآمدی بر نظریۀ ادبی جدید و ادبیات کلاسیک. ترجمۀ حسن صبوری و صمد علیون. تبریز: دانشگاه تبریز.
6
اشمید، وولف. (1394). درآمدی بر روایتشناسی. ترجمۀ دکتر تقی پورنامداریان و نیره پاکمهر. تهران: سیاهرود.
7
بارت، رولان. (1394). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایتها. در درآمدی به روایتشناسی. ترجمۀ هوشنگ رهنما. تهران: هرمس.
8
برتنس، هانس. (۱۳۸۷). مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. چ 2. تهران: ماهی.
9
بنت، اندرو و رویل، نیکولاس. (۱۳۸۸). مقدمهای بر ادبیات، نقد و نظریه. ترجمۀ احمد تمیمداری. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
10
بیشاب، لئونارد. (1383). درسهایی درباره داستاننویسی. ترجمۀ محسن سلیمانی. چ 3. تهران: انتشارات سورهمهر.
11
پرینس، جرالد. (۱۳۹۱). روایتشناسی: شکل و کارکرد. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: مینوی خرد.
12
_________. (1394). «روایتشناسی». در درآمدی به روایتشناسی. ترجمۀ هوشنگ رهنما. تهران: هرمس.
13
تایسن، لُیس. (۱۳۸۷)، نظریۀ نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسینزاده و فاطمه حسینی. تهران: انتشارات نگاه ام روز، حکایت قلم نوین.
14
تودوروف، تزوتان. (۱۳۷۹). بوطیقای ساختارگرا. ترجمۀ محمد نبوی. تهران: آگاه.
15
تولان، مایکل جی. (۱۳۸۳). درآمدی نقادی - زبان شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
16
درویشیان، علیاشرف. (1387). سالهای ابری. چ 7. تهران: چشمه.
17
ریکور، پل. (۱۳۸۳). زمان و حکایت: کتاب اول، پیرنگ و حکایت تاریخی. ترجمۀ مهشید نونهالی. تهران: گام نو.
18
ریمون. ک:نان، شلومیت. (۱۳۸۷). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
19
سلدن، رامان. (۱۳۷2). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: طرح نو.
20
فورستر، ادوارد مورگان. (1369). جنبههای رمان. ترجمۀ ابراهیم یونسی. چ 4. تهران: نگاه.
21
کالر، جاناتان. (۱۳۸۵). نظریۀ ادبی (معرفی بسیار مختصر). ترجمۀ فرزانه طاهری. چ 2. تهران: مرکز.
22
لوته، یاکوب. (۱۳۸8). مقدمهای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمۀ امید نیکفرجام. تهران: مینوی خرد.
23
لینتولت، ژپ. (۱۳90). ر سالهای در باب گونهشناسی نقطۀ دید. ترجمۀ علی عباسی و نصرت حجازی. تهران: علمی و فرهنگی.
24
مارتین، والاس. (۱۳۸۶). نظریههای روایت. ترجمۀ محمد شهبا. چ 2. تهران: هرمس.
25
مکاریک، ایرنا ریما. (۱۳۸۵). دانشنامۀ ادبی معاصر. ترجمۀ محمد نبوی و مهران مهاجر. چ 2. تهران: آگه.
26
میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت. (۱۳۷۷). واژهنامۀ هنر داستاننویسی. تهران: کتاب مهناز.
27
هارلند، ریچارد. (۱۳۸8). درآمدی تاریخی بر نظریۀ ادبی از افلاتون تا بارت. ترجمۀ علی معصومی، شاپور جورکش و دیگران. چ 3. تهران: چشمه.
28
هرمن، دیوید. (1393). عناصر بنیادین در نظریههای روایت. ترجمۀ حسین صافی. تهران: نی.
29
ORIGINAL_ARTICLE
تصحیح چند تصحیف و تحریف در «اغراضالسّیاسه» با تأکید بر نسخة خطی مشکوة
«اغراضالسّیاسه فی اعراضالریاسه» تألیف ظهیری سمرقندی به دلیل داشتن آموزههای سیاسی، اجتماعی، حکمی، تعلیمی، اخلاقی، آداب مملکتداری و شیوههای حکمرانی در میان متون کهن نثر فارسی ممتاز و برجسته شده است. آموزههای گوناگون وکاربردی این کتاب سبب شده است این اثر بارها به دست کاتبان نسخهنویسی شود و در نتیجة این امر تصحیفات و تحریفات بسیاری به متن آن راه پیدا کرده است. جعفرشعار با در اختیار داشتن چهار نسخة خطی از «اغراضالسّیاسه»، اما بدون استفاده از همة آنها (بهویژه نسخة خطی مشکوة) به تصحیح و چاپ آن اقدام و در بسیاری از موارد اختلاف نسخهها را نیز ذکر کرده و مسامحه در امانتداری نسبت به نسخههای خطی بهویژه نسخة اساس، شتابزدگی در تصحیح و چاپ این اثر و همچنین ضعف و سهلانگاری در حروفچینی، تصحیفات، تحریفات و لغزشهای دیگری را به متن این کتاب وارد کرده است. نگارندگان در این مقاله از طریق مقابلة متن چاپ شدة اغراضالسّیاسه با نسخة اساس و نسخة مشکوة و به مدد مقایسة جملات و عباراتی از آن با آثار دیگر ظهیری سمرقندی (سندبادنامه و بهویژه اثر ناشناختة غرةالالفاظ و نزهةالالحاظ) وهنجارهای سبکشناختی نویسنده به بررسی و تصحیح چند تصحیف، تحریف و لغزش در متن چاپ شدة اغراضالسّیاسه میپردازند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11293_7037a94e3bd6e8eb7f3676efdb288bea.pdf
2022-06-22
143
168
10.22054/ltr.2020.43388.2726
ظهیری سمرقندی
اغراضالسّیاسه
نسخههای خطی
تصحیف و تحریف
ویژگیهای سبکی و تصحیح
مختار
ابراهیمی
m.ebrahimi@scu.ac.ir
1
استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
LEAD_AUTHOR
نصرالله
امامی
nasemami@yahoo.com
2
استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
AUTHOR
قدرت
قاسمی پور
gh.ghasemipour@yahoo.com
3
دانشیار،گروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
AUTHOR
رسول
کردی
r.kordy1234@gmail.com
4
دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
AUTHOR
بینش، تقی. (1354). روش تصحیح متون فارسی.نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، 7 (116)، 612-561.
1
جهانبخش، جویا. (1390). راهنمای تصحیح متون. چ3. تهران: میراث مکتوب.
2
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغتنامه. چ2 (از دورة جدید). تهران: دانشگاه تهران.
3
رازی، شمسالدین محمد بن قیس. (1373). المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش سیروس شمیسا. چ1. تهران: فردوس و اندیشه.
4
شمیسا، سیروس. (1374). کلیات سبکشناسی. چ 3. تهران: فردوس.
5
ظهیری سمرقندی، محمد بن علی. (1392الف). اغراضالسّیاسه فی اعراضالریاسه. به تصحیح و اهتمام جعفرشعار. چ2. تهران: دانشگاه تهران.
6
__________________________. (1392 ب). سندبادنامه. مقدمه و تصحیح سیدمحمدباقر کمالالدینی. چ2. تهران: میراث مکتوب.
7
__________________________. (1397). غرةالالفاظ و نزهةالالحاظ. با مقدمه و تصحیح محسن ذاکرالحسینی «پرند». چ1. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
8
__________________________. (بیتا). نسخة خطی اغراضالسّیاسه به شمارة 1072 (از کتابخانة سیدمحمد مشکوة اهدایی به دانشگاه تهران). موجود در کتابخانة مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
9
__________________________. (بیتا). نسخة عکسی اغراضالسّیاسه به شمارة 3844 متعلق به کتابخانة ایاصوفیا (ترکیه). موجود در کتابخانة مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
10
کمیلی، مختار. (1390). درآمدی بر سبکشناسی آثار ظهیری سمرقندی. فنون ادبی دانشگاه اصفهان، 3 (1-پ 4). 75-92.
11
____________. (1391). بازنگری اغراضالسّیاسه.متنشناسی ادبی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 4 (3-پ 15)، 55-76.
12
مایل هروی، نجیب. (1369). نقد و تصحیح متون. چ1. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی قدس رضوی.
13
مجرد، مجتبی. (1396). سنت تصحیح متن در ایران پس از اسلام. چ1. تهران: هرمس.
14
معین، محمد. (1380). فرهنگ فارسی. (دورة 6جلدی). چ18. تهران: امیرکبیر.
15
منشی، ابوالمعاصی نصرالله (1384). ترجمة کلیله و دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی. چ28. تهران: امیرکبیر.
16
وطواط، رشیدالدین، (1339)، دیوان رشیدالدین وطواط (با کتاب حدایق السحر فی دقایقالشعر). با مقدمه و مقابله و تصحیح سعید نفیسی. تهران: کتابخانة بارانی.
17
وفایی، عباسعلی و حسینیمیرمحمدی، سیدمهدی. (1396). تأثیر بهکارگیری حوزة معنایی و واژگانی در تصحیح متن تعلیمی.پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، 9 (36)، 20-1.
18
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی موقعیتها و سطوح روایی در قصههای عامیانۀ بلند با تأکید بر «ابومسلمنامه»
نقالی در گذشته فرهنگی ایران به معنای گسترده، خواندن و بازگفتن هرگونه داستان است. قصهپژوهی، حضور عامل انسانی نقال در انتقال قصه را موردتوجه قرار میدهد، اما نشانههای حضور، میزان تصرف یا پایبندی وی به منابع را به شکلی روشمند و دقیق بررسی نمیکند. آشفتگی و اختلاط نقال با راوی و نویسنده نشان میدهد قصهپژوهان با وجود اذعان به اینکه قصه، نویسنده عینی ندارد، راوی جهان داستانی را گاه با نویسنده و گاه با نقال یکی دانستهاند. همچنین دخالت مصححِ قصه به صورت کاربرد علائم سجاوندی، پررنگ کردن و یا در میان خط تیره قرار دادن برخی جملات به منظور تمایز نقال از راوی بدون آنکه مبنای دقیق و سنجیدهای داشته باشد بر آشفتگیهای موجود افزوده است. روایتشناسی، موقعیتها و سطوح روایی را براساس تقابلِ راوی، کنشگر و مخاطب در اثر بررسی میکند. رویکرد روایتشناسی در شناخت قصههای عامیانه بلند که از طریق سنت نقالی و داستانگزاری بازسازی و ثبت شدهاند، اهمیت بسزایی دارد؛ زیرا از طریق قائل شدن به تمایز در سطوح روایی، جایگاه نقال و گفتمان وی مشخص میشود. آیا برای نقال سطح روایی جدا از راوی، نویسنده ملموس و انتزاعی قابل دریافت است؟ نتایج این پژوهش با دیدگاه قصهپژوهان راجع به نقال، راوی و نویسنده مقایسه میشود.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11286_c65b4d128d2a051dd8b13439a42889f4.pdf
2022-06-22
169
194
10.22054/ltr.2020.47534.2851
ابومسلمنامه
روایتشناسی
نقال
راوی
لینت ولت
کبری
بهمنی
k.bahmani@alzahra.ac.ir
1
پژوهشگر پسادکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ذوالفقار
علامی
zalami@alzahra.ac.ir
2
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
AUTHOR
آیدنلو، سجاد. (1388). مقدمهای بر نقالی در ایران. پژوهشنامه زبان و ادب فارسی، 3 (4-پ12)، 35-64.
1
اشمید، و لف. (1394). درآمدی برروایتشناسی. ترجمۀ دکترتقی پورنامداریان و نیره پاکمهر. تهران: سیاهرود.
2
لینتولت، ژپ. (1390). رسالهای درباب گونهشناسی روایت. ترجمۀ علی عباسی و حجازی. تهران: علمی فرهنگی
3
لاهیجیمحمودی، سیدعلی و محمدفشارکی و محبوبه خراسانی. (1395). گزارنده، راوی، شاعر: کلیدی برای حل مسئلۀ منابع شاهنامه. کاوشنامه، 17 (33)، 63-95.
4
ژرار، ژنت. (1392). تخیل و بیان. ترجمۀ اسدالله شکرالهی. تهران: سخن.
5
رمون-کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
6
شعیری، حمیدرضا. (1391). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.
7
ذوالفقاری، حسن. (1395). آموزش و یراستاری و درستنویسی. تهران: علم.
8
صفا، ذبیح الله. (1378). حماسهسرایی در ایران. تهران: فردوس.
9
__________. (1365). ماجرای تحریم ابومسلمنامهها. ایراننامه، 18، 233-249.
10
__________. (1382). تاریخ ادبیات در ایران. (از آغاز سدۀ دهم تا میانۀ سدۀ دوازدهم). ، تهران: فردوس.
11
طرسوسی، ابوطاهر. (1389). دارابنامه. به کوشش ذبیحالله صفا. تهران: علمی و فرهنگی.
12
______________. (1381). ابومسلمنامه. تصحیحِ حسین اسماعیلی. تهران: قطره.
13
عباسی، علی. (1393). روایتشناسی کاربردی. تهران: دانشگاه شهیدبهشتی.
14
_________. (1395). نشانه معناشناسی روایی مکتب پاریس. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
15
_________. (1385). دورنمای روایتی. پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر، 1، 75-91.
16
عباسی، علی و علی کریمی فیروزجانی. (1391). کارکردفراراوی درداستان حضرت آدم. مطالعات قرآن و حدیث، 6 (1)، 159-185.
17
حکیم، منوچهرخان. (1384). اسکندرنامه (بخش ختا). به کوشش علیرضا ذکاوتی. تهران: میراث مکتوب.
18
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعة مؤلفههای مدرنیسم داستانی در سه رمان عباس معروفی «سمفونی مردگان، سال بلوا، تماماً مخصوص»
عباس معروفی در هر یک از آثار خود با در نظر داشتن یکی از طبقات اجتماعی به ترسیم شرایط اجتماعی، سیاسی و تاریخی جامعه پرداخته و از این طریق با دیدگاهی انتقادی توأم با طنز و تعریض، اوضاع حاکم بر اجتماع را به چالش کشیده است. طبقة «روشنفکران»، «زنان قربانی و تسلیم» و «افراد تبعیدی» از جمله گروههایی هستند که در سه رمان «سمفونی مردگان»، «سال بلوا» و «تماماً مخصوص» بهعنوان شخصیتهای اصلی نقشآفرینی میکنند. «انسان» و «دغدغههایش» محور اصلی رمانهای معروفی هستند و روش اصلی وی برای پردازش شخصیتهای داستانی خود «رجوع به گذشته» و «کودکی» شخصیتها است تا از این طریق به بررسی مشکلات، تعارضات درونی و اختلالات آنها بپردازد. رمان «سمفونی مردگان» را میتوان برداشتی جدید از داستان هابیل و قابیل با فضای سورئالیستی دانست. رمان «سال بلوا» روایت خشونت و اجباری است که در تاریخ متوجة زنان شده و «نوشا» بهعنوان شخصیتی «قربانی»، تسلیم ازدواجی اجباری میشود. رمان «تماماً مخصوص» نیز روایتی از زندگی روزنامهنگاری تبعیدی است و نویسنده در این اثر ابعاد مختلفی از تجربههای زیستی خود را گنجانده است. این پژوهش به شیوة توصیفی- تحلیلی تلاش میکند به این پرسش پاسخ دهد که در رمانهای «انسانمحور» عباس معروفی، مهمترین مؤلفههای نمود مدرنیسم کداماند؟ یافتهها حاکی از آن است که «گرایش به جهان درون شخصیتها»، «جریان سیال ذهن»، «کشمکش درونی»، «رد روش روایی در رمان» و «شیوة متفاوت شخصیتپردازی» از مهمترین مؤلفههای نمود مدرنیسم در رمانهای موردبحث هستند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_13621_c439b704adb4ecac0a8c955cafdbb21b.pdf
2022-06-22
195
222
10.22054/ltr.2021.60511.3366
مدرنیسم
رمان
عباس معروفی
شخصیتپردازی
شخصیتهای داستانی
جریان سیال ذهن
حسین
پارسی فر
hparsifar@gmail.com
1
دانشآموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
فرشته
میلادی
miladifereshteh@gmail.com
2
دانشآموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ندا
اسنقی
nedaasangy@gmail.com
3
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
AUTHOR
آندرو فین برگ. (1375). رمان و جهان مدرن. ترجمة فضلالله پاکزاد. ارغنون، 11و12، 391 – 379.
1
بزرگ بیگدلی، سعید و همکاران. (1392). نقد و بررسی رمان ملکوت بر طبق مؤلفههای رمان مدرن. هفتمین همایش پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی.
2
بیات، حسین. (1387). داستاننویسی، جریان سیال ذهن. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
3
پاینده، حسین. (1389). داستان کوتاه در ایران: داستانهای مدرن. تهران: نشر نیلوفر.
4
___________. (1392). نقد و نظریة ادبی؛ درسنامهای میان رشتهای. تهران: سمت.
5
حسنزاده دستجردی، افسانه. (1393). تحلیل رمان اسفار کاتبان بر اساس شاخصههای نگارش رمان مدرنیستی و پسامدرنیستی. پژوهشنامة نقد ادبی، 2 (7)، 57 – 76.
6
داد، سیما. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: انتشارات مروارید.
7
ریکور، پل. (1375). استحالههای طرح داستان. ارغنون، 10-9، 75 – 39.
8
سحابی، مهدی.(1381). رمان نو، انسان نو. ادبیات داستانی، 59، 18 – 16.
9
شمیسا، سیروس. (1389). مبانی رمان نو. ماهنامة اطلاعات حکمت و معرفت، 1 (5)، 8 – 4.
10
طاهری، فرزانه و عظیمی، عبدالعلی. (1380). همراه با شازده احتجاب. تهران: نشر دیگر.
11
گلشیری، هوشنگ.(1380). نیمة تاریک ماه. تهران: انتشارات نیلوفر.
12
لوران اَسون، پُل.(1386). واژگان فروید. ترجمة کرامت موللی. تهران: نشر نی.
13
معروفی، عباس. (1382). سال بلوا. تهران: انتشارات ققنوس.
14
___________ . (1386). سمفونی مردگان. تهران: انتشارات ققنوس.
15
___________ . (1391). تماماً مخصوص. برلین: انتشارات گردون.
16
مقدادی، بهرام. (1393). دانشنامة نقد ادبی. تهران: نشر چشمه.
17
میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت. (1377) . واژهنامه هنرداستاننویسی. تهران: کتاب مهناز.
18
هاجری، حسین. (1381). نمود مدرنیسم در رمان فارسی (78-1358). نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تبریز)، 45 (185)، 143 – 167.
19
هنفلینگ اُسوالد. (1389). چیستی هنر. ترجمة علی رامین. تهران: انتشارات هرمس.
20
ORIGINAL_ARTICLE
معانی ثانوی جملههای پرسشی در اشعار پروین اعتصامی
جمله از نظر صورت به شکلهای خبری، پرسشی و امری بهکارمیرود؛ اما از نظر معنا، میتوان برای هریک از این جملهها، معنایی خاص و متفاوت درنظرگرفت. بحث معانی ثانوی و یا معانی چندگانة یک جمله از قدیم مورد نظر علمای بلاغت بهویژه در حوزة علم معانی بودهاست. در قرون اولیة اسلامی روی معانی ثانوی جملات سهگانة فوق بحثهای فراوانیشدهاست. در دورة جدید نیز در کاربردشناسی به این امر بسیار پرداختهشدهاست. در این پژوهش، اشعار پروین اعتصامی از منظر معانی ثانوی جملات پرسشی بررسی شدهاند. پرسش این تحقیق آنست که جملات پرسشی دیوان پروین، چه معانی ثانویهای دارند، تا مشخص گردد ظرفیت جملات پرسشی در زبان فارسی و در بافت ادبی چه مقدار است. بررسی دادهها نشان میدهد که از مجموع 639 جملة پرسشی دیوان او، 34 جمله با پرسش واقعی و بقیه در معنای ثانوی به کار رفتهاند و جملات پرسشی با معنای ثانوی نیز، مجموعاً 29 معنی ثانوی را بیان میکنند که بیشترین به استفهام انکاری و کمترین به حسرت و شمول حکم اختصاص دارد؛ بیان چندین معنای ثانوی در یک جمله، بطور همزمان نیز در آثار وی بسیار یافت میشود. این بررسی نشان میدهد که با وجود متفاوت بودن دورة زمانی و زن بودن شاعر، متن ادبی بررسی شده، همانند متون ادبی دیگر بزرگان ادب فارسی، تمایل بیشتری به کاربرد جملههای پرسشی در معنای ثانویه دارد و بافت ادبی ظرفیت استفاده از جملة پرسشی در معانی ثانوی را تشدید میکند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_10509_da63a633289e813bf02ebd3a2a0d82bd.pdf
2022-06-22
223
252
10.22054/ltr.2019.44260.2746
پروین اعتصامی
جملههای پرسشی
کاربردشناسی
علم معانی
معانیثانوی
جهاندوست
سبزعلیپور
sabzalipor@gmail.com
1
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
LEAD_AUTHOR
هنگامه
واعظی
hengamehvaezi@yahoo.com
2
استادیار، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
AUTHOR
افضلیراد، رحیم و ماهیار، عباس. (1395). پرسش و اغراض ثانوی آن در غزلیات سعدی. دو فصلنامة زبان و ادبیات فارسی، 24 (80)، 35-63.
1
اعتصامی، پروین .(بیتا). کلیات دیوان. به کوشش محمدتقی بابایی. تهران: کتاب نمونه.
2
اکبری، حمیدرضا .(1383). منظورشناسی جملات پرسشی بوستان سعدی. پایاننامه کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان. دانشگاه شیراز.
3
آق اولی، عبدالحسین. (بیتا). دررالدب. قم: الهجره.
4
آهنگر، عباسعلی. (1385). تحلیلی کمینهگرا از اشتقاق جملههای استفهامی ساده در زبان فارسی. مجله تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، 153، 109-126.
5
باطنی، محمدرضا. (1370). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. چ 4. تهران: انتشارات امیرکبیر.
6
باقریخلیلی، علیاکبر و محمودی نوسر، مریم. (1392). منظورشناسی جملات پرسشی در غزلیات سعدی. بهار ادب، (6)1، 43-57.
7
بتولیآرانی، عباس .(1380). نقشهای معنایی منظوری جملات پرسشی در اشعار مهدی اخوان ثالث. پایاننامه کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان. دانشگاه شیراز.
8
پارسا، احمد و مهدوی، دلارام. (1390). بررسی نقشهای معنایی- منظوری جملات پرسشی در غزلیات شمس. زبان و ادبیات فارسی، 19(70)، 29- 58.
9
جرجانی، عبدالقاهر .(1363). هنجار گفتار. اصفهان: فرهنگسرای اصفهان.
10
خرمشاهی، بهاالدین. (1380) حافظنامه. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
11
دبیر مقدم، محمد. (1395). زبانشناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. و 3. چ 1. تهران: انتشارات سمت.
12
دشتیآهنگر، مصطفی. (1395). پرسش بلاغی تشریکی در ادبیات معاصر فارسی. فنون ادبی، 16، 136-119.
13
راسخمهند، محمد. (1379). جملات پرسشی در زبانفارسی. مجموعه مقالههای پنجمین کنفرانس زبان شناسی. دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی.
14
رحیمیان، جلال و شکری احمدآبادی، کاظم. (1381). نقشهای معنایی - منظوری جملات پرسشی در غزلیات حافظ. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز؛ ویژهنامة زبان انگلیسی و زبانشناسی، (1-پ35)18، 34-17.
15
رجایی، محمد خلیل. (1353). معالمالبلاغه. شیراز: دانشگاه شیراز.
16
رضانژاد، غلامحسین. (1367). اصول علم بلاغت. تهران: الزهرا.
17
زاهدی، زینالدین (جعفر). (1346). روش گفتار علمالبلاغه. مشهد: دانشگاه فردوسی.
18
شمیسا، سیروس. (1379). معانی. تهران: میترا.
19
____________. (1381). بیان و معانی. تهران: فردوس.
20
طاهری، حمید. (1386-1387). سؤال و اغراض ثانوی آن در غزلیات حافظ. دانشگاه الازهراء، (17- 18) 68-69، 87- 118.
21
کزازی، میرجلالالدین. (1370). زیباشناسی سخن پارسی 2 (معانی). تهران: مرکز.
22
عماد افشار، حسین. (1372). دستور و ساختمان زبانفارسی. چ 2. تهران: انتشارات علامه طباطبایی.
23
غلامعلیزاده، خسرو. (1372). فرآیندهای حرکتی در زبان فارسی. رساله دکتری. گروه زبانشناسی. دانشگاه تهران.
24
قریب، عبدالعظیم؛ بهار، محمّدتقی؛ همایی، جلالالدین؛ فروزانفر، بدیعالزمان؛ یاسمی، رشید. (1369). دستور زبان فارسی (پنج استاد). چ 7. تهران: انتشارات اشراقی.
25
لازار، ژیلبر. (1384). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمۀ مهستی بحرینی. تهران: انتشارت هرمس.
26
مازندرانی، محمدبن محمدصالح. (1376). انوارالبلاغه. به کوشش محمدعلی غلامینژاد، تهران: قبله.
27
مالمیر، محمد ابراهیم و وزیله، فرشید. (1396). دولت قرآن .(تأملی نو بر معانی ثانوی استفهام با تکیه بر غزلیات حافظ و آیاتی از قرآن کریم. پژوهشهای ادبی- قرآنی، 5 .(2-پ18) ، 97-60.
28
مشکوۀالدینی، مهدی. (1374). جابهجایی سازة پرسشی در جملههای فارسی و برخی نتایج نظری آن. مجموعه مقالههای سومین کنفرانس زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
29
میرعمادی، سید علی. (1376). نحو زبان فارسی .(بر پایة حاکمیت و مرجع گزینی). چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
30
واعظی، هنگامه. (1389). بررسی صوری، نقشی و شناختی ساختهای پرسشی در زبان فارسی. رسالۀ دکتری دانشگاه علامه طباطبائی. دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، گروه آموزشی زبانشناسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان.
31
واعظی، هنگامه و مدرسی، بهرام. (1396). گذری برمبانی زبانشناسی همراه با گزیده اصطلاحات مقدماتی زبانشناسی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب.
32
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل استعارۀ مفهومی ساختاری «هستی» در غزلهای بیدلدهلوی
شعر بیدلدهلوی، دیریاب و رمزآلود است و اندیشههای ژرف فلسفی و عرفانی و نگاه ویژهاش به جهان از عوامل پیچیدگیهای معنایی شعراوست.یکی از واژههای پربسامد و کلیدی در شعر بیدل، مفهوم انتزاعی «هستی» است. دراین مقاله، ابتدا به تبیین استعارههای شناختی به عنوان یکی از رویکردهای جدید در حوزۀ تحلیل آثار ادبی پرداخته و سپس مفهوم «هستی» با استفاده از استعارۀ مفهومی ساختاری،تحلیل میشود. شعر بیدل از مفاهیم پیچیده و دور از ذهنی سرشار است که با استفاده از کارکرد استعارۀ مفهومی در عینیتبخشی به حوزههای انتزاعی، قابلیت شرح، توصیف و تحلیل پیدا خواهد کرد و دسترسی مخاطب عام برای فهم معانی به ظاهر پیچیده در شعر بیدل آسانتر خواهد شد. تحلیل بنمایة «هستی» در این مقاله بر پایة استعارۀ ساختاری انجام میشود. از آنجاکه در شکلگیری انواع دیگر استعارههای شناختی، یعنی استعارههای جهتی و هستیشناختی، عمدۀ استعارهسازی براساس شباهت میان تجربیاتی است که از اشیای فیزیکی و جسممان داریم، پایههای تجربی حسیسازی و مفهومی کردن تا حدود زیادی روشن است؛ در حالی که در استعارههای ساختاری بر پایۀ تجربیات و ادراکات فرهنگی و اجتماعی دست به مفهومسازی میزنیم. از این رو، به نظر لیکاف و جانسون، استعارههای ساختاری پیچیدهترین نوع استعارۀ مفهومی هستند و به نظر میرسد تحلیل استعارههای ساختاری بنمایۀ هستی، ما را به تجربههای فرهنگی خاصی که بیدلدهلوی از آن برخوردار بوده و در شعرش منعکس شده است، رهنمون میکند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11267_00427eb31ff7b16d54496eacea53de2f.pdf
2022-06-22
253
283
10.22054/ltr.2020.40858.2633
بیدلدهلوی
هستی
استعاره مفهومی ساختاری
معناشناسیشناختی
حمید
خصلتی
omidmehrbani@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاداسلامی، تربت حیدریه، ایران
AUTHOR
مهیار
علوی مقدم
m.alavi.m@hsu.ac.ir
2
عضو مدعو دانشگاه آزاداسلامی واحد تربت حیدریه دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
LEAD_AUTHOR
محمود
فیروزی مقدم
firouzimoghaddam@gmail.com
3
استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران
AUTHOR
آرزو، عبدالغفور. (1381). خوشههایی از جهانبینی بیدل. چ 1. مشهد: ترانه.
1
________. (1387). در خانۀ آفتاب. چ 1. تهران: سوره مهر.
2
________. (1388). مقایسه انسان کامل از دیدگاه بیدل وحافظ. چ 1. تهران: سوره مهر.
3
اکرمی، محمدرضا. (1390). استعاره در غزل بیدل. چ 1. تهران: مرکز.
4
بیدلدهلوی، عبدالقادر.(1393 ).تصحیح انتقادی غزلیات بیدل. تصحیح سید مهدی طباطبایی. تهران: سوره مهر.
5
حبیب، اسدالله. (1394). انسان در نگارستان شعر بیدل. چ 1. تهران: پرنیان خیال.
6
______. (1393). واژهنامه شعر بیدل. به اهتمام دکتر سید مهدی طباطبایی. چ 1. تهران: سوره مهر.
7
حداد عادل،غلامعلی. (1380).دانشنامۀ جهان اسلام. تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
8
حسینی، حسن. (1367). بیدل، سپهری و سبک هندی. چ 1. تهران: سروش.
9
سلجوقی، صلاح الدین. (1388). نقد بیدل. چ 2. قم: عرفان.
10
طباطبایی، سید مهدی. (1393). بنمایه حباب و شبکه تصویرهای آن در غزلیات بیدل. متن پژوهی ادبی، 62 (18)، 123-81.
11
فتوحی، محمود. (1390). سبکشناسی، نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
12
کاظمی، محمدکاظم. (1387). کلید درباز. چ 1. تهران: سوره مهر.
13
گندمکار، راحله. (1396). استعارههایی که باور داریم. چ 1. تهران: علمی.
14
لیکاف، جورج. (1390). نظریۀ معاصر استعاره. ترجمه گروه مترجمان به کوشش فرهاد ساسانی. چ 2. تهران: سوره مهر.
15
هاشمی، زهره. (1389). نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. ادب پژوهی، 140، 140-119.
16
ORIGINAL_ARTICLE
نقد جایگاه اجتماعی- فرهنگی زن در رمان کلیدر
رمان، طرحی از زندگی است که دورهای از زمان و فرهنگ اجتماع را در قالب روایت میریزد و با موقعیت بخشیدن به شخصیتها و حوادث گذر زندگی را از پیچ و خم امواج زندگی وصف میکند. این وصف اما، خالی از ارائة طرح و برنام زندگی نیست. زنان به منزلة بخشی از پیکرة اجتماع، زندگی و فرهنگ همواره قسمتی از بار جلو رفتن روایت را بر دوش داشتهاند و نمایشی که از آنها ارائه شده، دیدگاه آرمانی، انتقادی و یا اصلاحی نویسنده را به نمایش گذاشته است. در رمان برجستة کلیدر چند زن نقش اساسی دارند. دولتآبادی از تئوری نمایش اجتماع در ارائة داستان سود جسته و ابعاد انتقادی، اصلاحی و دیدگاههای آرمانی کمتری را به نمایش گذاشته است. این نوشتار با طرح مباحثی مانند نقد جایگاه زنان در رمان کلیدر، بیان کاستیها و عدم توجه به آموزههای منتقدانی چون گلدمن و بارت، موقعیت الهام بخشی این رمان را با نقص جدی روبهرو دیده و کوشیده است تا پارهای از کاستیهای نگاه اجتماعی- فرهنگی نویسنده را مورد تذکار قرار دهد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11283_648cc8b6e6ac8c1b46319bb2418b3786.pdf
2022-06-22
285
312
10.22054/ltr.2020.48228.2869
رمان
کلیدر
دولتآبادی
موقعیت زنان
جامعهشناسی ادبیات
مرضیه السادات
فاطمی
m_fatemi_83@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
محمدرضا
نصراصفهانی
nasr_m12@yahoo.com
2
دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
غلامحسین
شریفی ولدانی
g.sharifi@ltr.ui.ac.ir
3
استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
اسکارپیت، روبر.(1374). جامعهشناسی ادبیات. ترجمۀ مرتضی کتبی. تهران: سمت.
1
انصافپور، غلامرضا.(1346). قدرت و مقام زن در ادوار تاریخ. تهران: کانون کتاب.
2
باقری،خسرو.(1382). مبانی فلسفی فمینیسم. تهران: سحاب.
3
پارسانسب، محمد.(1387). جامعهشناسی ادبیات فارسی. تهران: سمت.
4
پاینده، حسین.(1374). نظریۀ رمان. تهران: نظر.
5
پورنامداریان، تقی.(1375). دیدار با سیمرغ. چ 2. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
6
پوینده، محمد جعفر. (1377). درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات (مجموعه مقاله)گزیده و ترجمه. تهران: نقش جهان.
7
چهلتن، امیرحسن و فریدون، فریاد.(1373). ما نیز مردمیهستیم. تهران: چشمه.
8
حنانه، شهین.(1371). پشت دریچهها. تهران: دنیای مادر .
9
دولتآبادی، محمود.(1395). این گفت و سخنها. تهران: چشمه.
10
________________. (1371). رد، گفت و گزار سپنج. تهران: چشمه.
11
________________. (1389). کلیدر. تهران: فرهنگ معاصر.
12
________________. (1390). میم و آن دیگران. تهران: چشمه.
13
راکوویتسکا عسگری، کارولینا و عسگری حسنکلو، عسگر. (1395). صدای زمانه. تهران: اختران.
14
روشنفکر، کبری و نعمتی، معصومه.(1389). مبانی نقد اجتماعی در ادبیات. دانشنامة علوم اجتماعی (دانشگاه تربیت مدرس تهران)، 1(4)، 167- 145.
15
ریاحیزمین،زهرا و دهقانی، ناهید. (1389). جایگاه زنان در متون نثر فارسی کهن. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 8(3)، 38 - 7.
16
ستاری، جلال. (1386). سیمای زن در فرهنگ ایران. چ 4. تهران: مرکز.
17
ستوده، هدایتالله و شهبازی، مظفرالدین.(1378). جامعهشناسی در ادبیات فارسی. تهران: آوای نور.
18
شمیسا، سیروس.(1380). نقد ادبی. چ 2. تهران: فردوس.
19
شهپرراد، کتایون. (1382). رمان، درخت هزار ریشه. ترجمۀ آذین حسین زاده. تهران: معین.
20
صنعتجو، حمید. (1379). نظری و گذری بر جامعهشناسی ادبیات. تهران: مهدیس.
21
صهبا، فروغ. (1392). کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن. تهران: آگه.
22
عاملیرضایی، مریم.(1391). خاستگاه فلسفی نظریة جامعهشناسی ادبی و آسیبشناسی بهکارگیری آن در متون ادبی فارسی. پژوهشهای ادبی، 9(36 و 37)، 164- 147.
23
عسگریحسنکلو، عسگر.(1386). سیر نظریههای جامعهشناختی ادبیات. ادب پژوهی (دانشگاه گیلان)، 1(4)، 64- 44.
24
علوی، فریده و سعیدی، سهیلا. (1389). بررسی جایگاه زن در آثار واقعگرایانه جمالزاده و بالزاک. زن در فرهنگ و هنر(پژوهش زنان)، 1(3)، 58 - 39.
25
کادن، جی.ال. (1380). فرهنگ ادبیات و نقد. ترجمة کاظم فروزمند. تهران: شادگان.
26
لاهیجی، شهلا و کار، مهرانگیز. (1377). شناخت هویت زن در گسترة تاریخ و پیش از تاریخ. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
27
وحیدا، فریدون.(1387). جامعهشناسی در ادبیات فارسی. تهران: سمت.
28
ولک، رنه و وارن، آوستن. (1373). نظریة ادبیات. ترجمة ضیاء موحد و پرویز مهاجر تهران:
29
علمی- فرهنگی.
30
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی بازنمایی استعاره های مفهومی در داستان «سیاوش» شاهنامه فردوسی: براساس رویکرد شناختی
چکیدهاستعاره یکی از ابزارها و عناصری است که در شاهنامه فردوسی به عنوان اثری فاخر، اسطوره ای و حماسی برای انتقال و عینی سازی مفاهیم والای انسانی مورد استفاده قرار گرفته است. برهمین اساس، ماهیت ساختاری داستان های شاهنامه فردوسی به صورت روایتی استعاری بازنمایی شده است. در شاهنامه شخصیت های گوناگونی حضور دارند که هر کدام نمادی از خصایص مختلف نوع بشر را به تصویر می کشند. در میان شخصیت های تاثیرگذار در شاهنامه فردوسی، «سیاوش» به عنوان فردی «خردمند» با رویدادهایی مواجه می گردد که می تواند استعاره و نمادی از مفاهیم زندگی انسان باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی بازنمایی انواع استعاره های مفهومی یعنی 1) استعاره جهتی؛ 2) استعاره های هستی شناختی شامل (2-1) استعاره مادّی؛ (2-2) استعاره ظرف؛ (2-3) استعاره تشخیص؛ و 3) استعاره ساختاری براساس الگوی لیکاف و جانسون (1980) در «داستان سیاوش» شاهنامه فردوسی است. نتایج بررسی داده ها نشان داد استعاره هستی شناختی و، به طور خاص، نوع مادّی در «داستان سیاوش» به طور معناداری (05/0>p) بیشتر از دیگر استعاره ها مورد استفاده قرار گرفته است؛ درحالی که استعاره جهتی کمترین کاربرد را در این داستان به خود اختصاص داده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11771_388eee70e5879a3d9ec57186b758f944.pdf
2022-06-22
313
337
10.22054/ltr.2020.47252.2835
زبان شناسی شناختی
استعاره های مفهومی
شاهنامه فردوسی
سید فرید
خلیفه لو
khalifehloo@lihu.usb.ac.ir
1
استادیار، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
LEAD_AUTHOR
ستاره
مجاهدی رضائیان
setareh.mojahedi@pgs.usb.ac.ir
2
دکتری زبانشناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
AUTHOR
اسپرهم، داوود و تصدیقی، سمیه. (1397). استعاره شناختی عشق در مثنوی مولانا. متنپژوهی ادبی، 22(76)، 87- 114. doi:10.22054/ltr.2018.8834
1
افراشی، آزیتا و تورج، حسامی. (1392). تحلیل استعارههای مفهومی در یک طبقهبندی جدید با تکیه بر نمونههایی از زبان فارسی و اسپانیایی. پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، 3(5)، 141-165.
2
افراشی، آزیتا، عاصی، سید مصطفی و جولایی، کامیار. (1394). استعارههای مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکرهمدار. زبانشناخت، 6(12)، 39-61.
3
بارانی، محمد، خلیلی جهانتیغ، مریم و حکیمیفر، محمد. (1395). کاربرد استعارۀ مفهومی در قصاید ناصر خسرو. پژوهشنامه ادب غنایی، 14(27)، 41- 62. doi: 10.22111/jllr.2017.3153
4
بازگیر، نسرین. (1398). تراژدی سیاوش. رشد آموزش زبان و ادب فارسی، 32(3)، 80-84.
5
براتی، مرتضی. (1396). بررسی و ارزیابی نظریه استعارۀ مفهومی. مطالعات زبانی و بلاغی، 8(16)، 51- 84. doi: 10.22075/jlrs.2018.11867.1054
6
بهار، فاطمه و شکری، یدالله. (1397). استعاره و گفتوگومندی در رجزهای شاهنامه براساس نظریه باختین. جستارهای زبانی، 10(2)، 271- 294.
7
بهار، مهرداد. (1373). جستاری چند در فرهنگ ایران. تهران: فکر روز.
8
پورالخاص، شکرالله و آلیانی، رقیه. (1397). بررسی استعارههای جهتی در غزلیات شمس. متنپژوهشی ادبی، 22(75)، 207-228. doi: 10.22054/ltr.2018.8561
9
ترابیمقدم، مجید و خلیفهلو، سید فرید. (1396). محدودیتهای شناختی موجود در آرایه استعاره. پژوهشنامه ادب غنایی، 15(29)، 31- 48. doi: 10.22111/jllr.2017.3961
10
حسینی، سیده مطهره و قائمینیا، علیرضا. (1396). استعارۀ مفهومی رحمت الهی در قرآن کریم. ذهن، 18(69). 27- 52.
11
سراج، اشرف و محمودی بختیاری، بهروز. (1397الف). استعارههای مفهومی حوزه اخلاق در شاهنامۀ فردوسی: رویکردی شناختی. پژوهشنامه اخلاق، 11(40)، 127-142.
12
سراج، اشرف و محمودی بختیاری، بهروز. (1397ب). استعارههای هستیشناختی در شاهنامۀ فردوسی از دیدگاه زبانشناسی شناختی. نقد ادبی و بلاغت، 7(2) 75-94. doi: 10.22059/jlcr.2018.68451
13
شریفی، شهلا و حامدی شیروان، زهرا. (1389). بررسی استعاره در ادبیات کودک و نوجوان در چهارچوب زبانشناسی شناختی. تفکر و کودک، 1(2)، 39- 63.
14
شعبانپور، محمد، کلباسی اشتری، حسین، سلیمان حشمت، رضا و مناقبی، حمیدرضا. (1397). اسما و صفات الهی در قرآن کریم در پرتو استعارۀ مفهومی. پژوهشنامه قرآن و حدیث، 23. صص 147- 168.
15
دبیرمقدم، محمد. (1396). زبانشناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. ویراست سوم، تهران: سمت.
16
راسخمهند، محمد. (1397). درآمدی بر زبانشناسی شناختی: نظریهها و مفاهیم. تهران: سمت.
17
راکعی، فاطمه. (1388). نگاهی نو به استعاره (تحلیل استعاره در شعر قیصر امینپور). پژوهشهای ادبی، د 7. ش26. صص 77-99.
18
رضایی، عربعلی. (1382). واژگان توصیفی ادبیات: انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
19
رضوانیان، قدسیه، ندا غیاثی و محمد اعظمزاده. (1395). مطالعه تأثیر روایت استعاری فردوسی بر شاهنامهنگاری. ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، 13، 129-160.
20
زارعی، فخری، سیدکاظم موسوی، غلامحسین مددی. (1394). شخصیتپردازی با رویکرد روانشناختی در داستان سیاوش. کاوشنامه، 16(30)، 67-102. doi: 10.17383/S1735-9589(15)94163-X
21
صبوری، نرجسبانو و ذبیحنیاعمران، آسیه. (1397). بررسی مفهومسازیهای «چشم» در غزلیات حافظ از دیدگاه شناختی. پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، 7(2)، 115- 134. doi: 10.22059/JLCR.2018.68453
22
صفوی، کوروش. (1387). درآمدی بر معنیشناسی. تهران: انتشارات سوره مهر.
23
صفوی، کوروش. (1396). استعاره. تهران: نشر علمی.
24
علامی، ذوالفقار، اسداللهی، مائده. (1396). تحلیل روایی داستان سیاوش براساس الگوی کنشگران اجتماعی ون ولیون. زبان و ادبیات فارسی، 25(83)، 187- 208.
25
فردوسی، ابوالقاسم. (1387). شاهنامۀ فردوسی. بهکوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
26
کرد زعفرانلوکامبوزیا، عالیه و حاجیان، خدیجه. (1389). استعارههای جهتی قرآن با رویکرد شناختی. نقد ادبی، 3(9)، 115- 139.
27
کزازی، میرجلالالدین. (1382). نامه باستان، ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی (جلد سوم: داستان سیاوش). تهران: سمت.
28
گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفیراد. (1381). زبانشناسی شناختی و استعاره. تازههای علوم شناختی، 4(3)، 59- 64.
29
گندمکار، راحله (1391). نگاهی تازه به چگونگی درک استعاره در زبان فارسی. ادب پژوهی، 6(19)، 151- 167.
30
لیکاف، جورج و جانسون، مارک. (1980). استعارههایی که با آنها زندگی میکنیم. ترجمۀ هاجر آقاابراهیمی. چ 1. تهران: علم.
31
مولودی، امیرسعید، کریمیدوستان، غلامحسین و بیجنخان، محمود. (1394). کاربست رویکرد پیکره بنیاد تحلیل الگوی استعاری در زبانفارسی: مطالعه حوزه مقصد خشم. پژوهشهای زبانی، 6(1)، 99- 118. doi: 10.22059/jolr.2015.56645
32
نامور مطلق، بهمن. (1389). اسطوره متن بینانشانهای (حضور شاهنامه در هنر ایران). تهران: علمی و فرهنگی.
33
نرسیسیاس، امیلیا. (1387). انسان، نشانه، فرهنگ. تهران: نشر افکار.
34
هاشمی، زهره. (1389). نظریه استعارهمفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. ادب پژوهی، 4(12)، 119- 140.
35
هاوکس، ترنس. (1380). استعاره. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: نشر مرکز.
36
یگانه، فاطمه و افراشی، آزیتا. (1395). استعارههای جهتی در قرآن با رویکرد شناختی. جستارهای زبانی، 5(33)، 193- 216.
37