ORIGINAL_ARTICLE
قبض و بسط حقّانیّت و نجات در کلام عرفانی مولانا
در باب حقّانیّت و نجات بخشی پیروان ادیان، پیوسته سه رویکرد کلی کانون توجه بوده است: انحصارگرایی، کثرتگرایی و شمولگرایی. کثرتگرایی دینی به عنوان یک دیدگاه در قرن بیستم متولد شد، اما ریشههای آن را میتوان در برخی سخنان پیشینیان از جمله عرفای مسلمان پیدا کرد. یکی از این افراد، جلالالدین محمدمولوی است که مواضع مبهمی به او نسبت داده میشود. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی با محوریّت سخنان مولانا و بهرهگیری از دیدگاههای مولویپژوهان به داوری پرداخته و به این نتیجه رسیده است که با وجود قرائن متعدد بر انحصارگرایی، شمولگرایی و کثرتگرایی در کلام ایشان، حکم کلی و مطلق به انحصارگرا یا کثرتگرا بودن وی در نجاتبخشی پیروان ادیان ناموجّه است. وی حقیقت را یکی میداند چون از زوایای گوناگون نگریسته شود، متفاوت مینماید. محجوب بودن چهره واقعی حقیقت، محدودیتهای قوای ادراکی از جمله علل بروز اختلاف دیدگاهها است. مولانا دیانات الهی را نوری واحد میداند که از چراغهای مختلف پرتوافشانی میکنند و فرق واقعی ندارند و همه نجاتبخش هستند، اما در مقام حقّانیّت، اسلام را واجد حقّانیّت برتر و در مواردی حقمطلق میبیند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9277_9b3d26575b7de6a9eebe326633bc5aed.pdf
2020-09-22
7
36
10.22054/ltr.2017.17486.1691
مولوی
مثنوی
حقّانیّت
نجات
انحصارگرایی
شمولگرایی و کثرتگرایی دینی
منصور
نیک پناه
mansour.nikpanah@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران
LEAD_AUTHOR
ابراهیم
نوری
enoori@theo.usb.ac.ir
2
دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
AUTHOR
ابراهیمیدینانی، غلامحسین. (1376). ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام. تهران: طرح نو.
1
تدین، عطاءالله. (1372). مولانا و طوفان شمس. چ 1. تهران: انتشارات تهران.
2
رشاد، علیاکبر. (1391). مباحثه با جان هیک. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
3
جعفریتبریزی، محمدتقی. (1388). مولوی و جهانبینیها. چ 7. تهران: مؤسسه تدوین و نشر علّامه جعفری.
4
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1361). تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی. چ 8. تهران: انتشارات اسلامی.
5
حقیقت، عبدالرفیع. (1372). تاریخ عرفان و عارفان ایرانی. چ 2. تهران: کومش.
6
رازی، فخرالدین. (1401/1981). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). ط 1. بیروت: دارالفکر.
7
زرینکوب، عبدالحسین. (1384). پله پله تا ملاقات خدا. تهران: انتشارات علمی.
8
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1367). بحر در کوزه. چ 2. تهران: انتشارات علمی.
9
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1368). سرّ نی. تهران: انتشارات علمی.
10
زمانی، کریم. (1389). میناگر عشق (شرح موضوعی مثنوی معنوی). چ 8. تهران: نشر نی.
11
سبزواری، ملاهادی. (1375). شرح مثنوی. به کوشش مصطفی بروجردی. تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
12
سروش، عبدالکریم. (1373). قصۀ ارباب معرفت. تهران: موسسه فرهنگی صراط.
13
ـــــــــــــــــــــــ . (1381). قمار عاشقانه. چ 5. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
14
ـــــــــــــــــــــــ . (1378). صراطهای مستقیم. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
15
شهریار، سید محمدحسین. (1373). دیوان شهریار. چ 4. تهران: انتشارات نگاه و زرّین.
16
قانعی خوزائی، مهناز. (1390). اخلاق در نگاه مولانا، هستی و چیستی. تهران: نگاه معاصر.
17
قدردان ملکی، محمدحسن. (1384). «نقد مدعیات قرآنی پلورالیسم دینی». قبسات. د 10. ش 37. صص 158-137.
18
قرآن کریم
19
کانت، ایمانوئل. (1362). سنجش خرد ناب. ترجمۀ میرشمسالدین ادیبسلطانی. تهران: امیرکبیر.
20
کلینیرازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب. (1365). الاصول من الکافی. تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری. چ 4. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
21
مولویرومی، جلالالدین محمد. (1388). فیه ما فیه. تصحیح بدیعالزمان فروزانفر. چ 2. تهران: انتشارات پل با همکاری اخلاق.
22
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1381). کلیات شمس تبریزی. مقدمۀ بدیعالزمان فروزانفر. تهران: انتشارات امیرکبیر.
23
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1383). مثنوی معنوی. تصحیح و پیشگفتار عبدالکریم سروش. چ 7. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
24
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (1387). مکتوبات و مجالس سبعه. مقدمۀ جواد سلماسیزاده. چ 4. تهران: انتشارات اقبال.
25
Dennis L.okholmand Timothy R.philip. (1996). Four views on salvation in pluralistic world, zondervan publishing House. Grand Rapids, Michigan.
26
Michael Peterson , William Hasker , Bruce Reichenbach and David Basinger. (1991). Reason and Religious belief an introduction to the Philosophy of Religion New York. Oxford. Oxford university press.
27
ORIGINAL_ARTICLE
از شیوههای بیانی- بدیعی به مناسبات اجتماعی و انسانی با تکیه بر اسرارالتوحید ابوسعید ابوالخیر
مناسبات اجتماعی و انسانی و تأمل در چگونگیِ کاربست این مناسبات، خواه در نمودِ هوشمندانۀ آن -آثار علمی- و خواه در نمود نه چندان آشکار آن -توصیههای اخلاقی- همواره و در طول زمان، مقولاتی قابل تأمل و در خور پژوهش بودهاند. این مناسبات -به ویژه در جهان معاصر- با توجه به ویژگیهای خاص این زمان (فردگرایی، خودبسندگی فردی، کمرنگ شدن روابط میان خانوادگی و...) از اهمیتی افزونتر برخوردار شدهاند؛ برجستگی و اهمیت این مقوله از آن رو است که اگر در روزگار کنونی، فرد انسانی نسبت بدین مناسبات و چگونگی کاربستِ آنها از داناییِ لازم برخوردار نباشد با دشواریهای بنیادی و اساسی در زندگی جمعی مواجه خواهد شد. از این رو، هر پژوهش در این حوزه- و بهویژه پژوهشهای میانرشتهای- پژوهشی ارزشمند تلقی میشود و اهمیتی افزونتر مییابد؛ این در حالی است که متون ادبی- و در اینجا متن صوفیانة اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید ابیالخیر- به ویژه با توجه به مبتنی بودن آن بر حکایتی واقعی از جمله نمودگاههای همین مناسبات اجتماعی و انسانی است. پژوهش پیش رو، مبتنی بر رویکرد میانرشتهای در پی تبیین همین مناسبات از منظر کاربرد اجتماعی شگردهای بیانی- بدیعی است و بر آن است بازنماید که چگونه یک صوفی هوشمند -ابوسعید- ازشیوهها و شگردهای بیانی و بدیعی در راستای ایجاد مناسباتی هر چه بهتر و انسانیتر بهره میبرد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9145_328f49aec7015f654185008cabae992c.pdf
2020-09-22
37
68
10.22054/ltr.2018.26100.2032
جامعه
زیباشناسی
کاربردشناسی سخن
مناسبات انسانی
اسرارالتوحید
ابوالقاسم
رحیمی
ag.rahimi@hsu.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
LEAD_AUTHOR
ریحانه
صادقی
roohafza90@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
AUTHOR
علی بن ابیطالب (ع). (1392). نهجالبلاغه.گردآورنده: محمدبن حسین شریفالرضی و سیدجعفر شهیدی. چ 32. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
1
بارت، رولان. (1370). عناصر نشانهشناسی. ترجمة مجید محمدی. چ 1. تهران: الهدی.
2
حافظ، شمسالدین. (1362). دیوان حافظ، غزلیات. به تصحیح و توضیح پرویز ناتل خانلری. 2 ج. چ 2. تهران: خوارزمی.
3
الحکیم، سعاد. (1391). ابن عربی و زبان تازۀ عرفان. ترجمة مسعود جعفری. تهران: جامی.
4
دامادی، سیدمحمد. (1376). ابوسعیدنامه (در بیان شرح احوال و عقاید وافکار و روش زندگانی ابوسعید ابوالخیر). چ 2. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5
راستگو، سیدمحمد. (1379). ایهام در شعر فارسی. چ 1. تهران: سروش.
6
ـــــــــــــــــــــــ . (1382). هنر سخنآرایی (فن بدیع). چ 1. تهران: سمت.
7
سارتر، ژان پل. (1354). ادبیات چیست؟. ترجمة ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. چ 4. تهران: زمان.
8
سپهری، سهراب. (1387). هشت کتاب. چ 22. تهران: طهوری.
9
ستوده، هدایتالله. (1387). آسیبشناسی اجتماعی (جامعهشناسی انحرافات). چ 19. تهران: آوای نور.
10
شریفیان، مهدی. (1385). «جامعهشناسی ادبیات صوفیه». مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. د 2. ش 47. صص 137- 117.
11
شفق، اسماعیل، فاطمه مدرسی و امید یاسینی. (1392). «بررسی کانون روایت در اسرارالتوحید». نقد ادبی و بلاغت. س 2. ش 1. صص 20-1.
12
شمیسا، سیروس.(1394). بیان. چ 4. تهران: میترا.
13
طاهری، قدرتالله. (1382). «بازیهای طنزآمیز زبانی ابوسعید در اسرارالتوحید». پژوهشهای ادبی. د 1. ش 2. صص 122-107.
14
عینالقضات همدانى، محمد بن حسن. (1370). تمهیدات. مقدمه، تصحیح، تعلیق و تحشیه: عفیف عسیران. چ 3. تهران: منوچهری.
15
فطورهچی، مینو. (1384). «طنز در اسرارالتوحید». فرهنگ مردم. ش 16. صص 78-968.
16
قربانپور آرانی، حسین و ناهید حیدریرامشه. (1392). «مکانیسم زبان و عناصر روایی در بیان کرامات عرفانی». مطالعات عرفانی. ش 18. صص
17
180-147.
18
کزازی، میرجلالالدین. (1381). بیان (زیباشناسی سخن پارسی1). چ 6. تهران: مرکز.
19
کوئن، بروس. (1372). مبانی جامعهشناسی. ترجمه و اقتباس: غلام عباس توسلی و رضا فاضل. تهران: سمت.
20
گنجکریم، الهام و محمدکاظم کهدویی. (1386). «شیوههای سخنوری در مجالس صوفیه»، نامة پارسی. س 12. ش 44 و 45. صص 106-81.
21
محمدبنمنور. (1381). اسرارالتوحید فی مقامات الشّیخ ابوسعید میهنی. دورهی دو جلدی؛ بخش اول، مقدمه و تصحیح و تعلیق، محمدرضا شفیعیکدکنی. چ 5. تهران: آگاه.
22
مشیدی، جلیل و یوسف اصغری بایقوت. (1391). «امر به معروف و نهی از منکر از منظر عرفانی (با تکیه بر اسرارالتوحید)». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. س 8. ش 29. صص 83-69.
23
مولوی، جلالالدین محمد. (1361). مثنوی معنوی. به اهتمام رینولد الین نیکلسون، چ 8. تهران: سپهر.
24
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل هیجان مثبت «عشق عرفانی» در مثنویمعنوی با رویکرد مثبتگرا
عشق عرفانی به عنوان بزرگترین موضوع در عرفان و تصوف، بخش بزرگی از ادب عرفانی را به خود اختصاص داده است. یکی از ظرفیتهای مغفول «عشق عرفانی» هیجانهای مثبتی است که در این آموزۀ عرفانی پنهان است. بسیاری از این هیجانات مثبت در آموزههای عرفان و آداب تصوف و سیر و سلوک عارفانه موجود است. در پژوهش پیش رو که تحقیقی میان رشتهای است سعی برآن است کارکردهای روان درمانیِ «عشق» عرفانی مندرج در مثنویمعنوی با رویکرد مثبتنگر، تحلیل تا درنهایت مشخص شود که مفاهیم و آموزههای عرفانی، حائز ظرفیتهای روانشناختی بسیاری هستند. در پایان این پژوهش مشخص خواهد شد که «عشق» عرفانی با ویژگیهای منحصربهفردش از جمله اتحاد عشق و عاشق و معشوق و بالا بردن تابآوری از طریق تحمل سختیهای راه عشق، میتواند استقامت و توانمندیهای درونی سالک را شکوفا کند و او را در مسیر قرب الی الله یاری کند این «عشق» در مراتب پایینتر با قابلیت «هم نوعدوستی و دوست داشتن» به عنوان یکی از قابلیتهای فضیلت انسانیت روانشناسی مثبتگرا، قابل مقایسه است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9579_32917154240575bfab010b61c29f33f9.pdf
2020-09-22
69
112
10.22054/ltr.2019.28810.2150
مثبتنگری
عشق
مولوی
غرقگی
تابآوری
عباس
تابان فرد
ataban4@gmail.com
1
دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
سکینه
رسمی
rasmi1378@yahoo.com
2
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
AUTHOR
آیزنک، مایکل. (1375). روانشناسی شادی. ترجمۀ مهرداد فیروزبخت و خشایار بیگی. تهران: بدر.
1
استعلامی، محمد. (1387). متن و شرح مثنوی مولانا. چ 8. تهران: سخن.
2
استیس، والترت. (1388). عرفان و فلسفه. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. چ 7. تهران: انتشارات سروش.
3
استرنبرگ، رابرتجی. (1382). قصۀ عشق؛ نگاهی تازه به به روابط مرد و زن. ترجمۀ علیاصغر بهرامی. (1382). چ 1. تهران: جوانۀ رشد.
4
اشو، راجنیش. (1382). عشقبازی و عرفان. ترجمۀ مرجان فرجی. تهران: انتشارات فردوسی.
5
براتی سده، فریده. (1391). فنون روانشناسی مثبتگرا. چ 1. تهران: انتشارات رشد.
6
پرویزی، فرنگیس. (1374). «هفت شهر عشق: تجلی عشق در غزلیات عطار». فرهنگ. ش 16. صص 91-81.
7
پورنامداریان، تقی. (1383). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
8
پیرانی، منصور. (1392). «نگاهی به شعر حافظ با رویکرد روانشناسی مثبتنگر». هفتمین همایش پژوهشهای زبان و ادب فارسی. صص 338-357.
9
جعفری، محمد تقی. (1379). مولوی و جهانبینیها. تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
10
رحیمی، س-برجعلی ا-سهرابی، ف. (1394). «اثربخشی مداخلات روانشناسی مثبتگرا بر تابآوری بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس». پژوهشنامۀ روانشناسی مثبت. س 1. ش2. صص 10-1.
11
رکنییزدی، محمدمهدی. (1377). جبر و اختیار در مثنوی. تهران: اساطیر.
12
ری، ورونیکا. (1379). زنده باد شادی. ترجمۀ ویدا پروین. تهران: دایره.
13
سجادی، سید ضیاءالدین. (1392). مقدمهای بر مبانی عرفان و تصوف. چ 1. تهران: انتشارات سمت.
14
سلیگمن، مارتین. (1388). خوشبینی آموخته شده. ترجمۀ رامین کریمی و الهامسادات افزار. تهران: انتشارات بهار سبز.
15
ـــــــــــــــــــ . (1379). کودک مثبتگرا. ترجمۀ ناهید ایراننژاد. تهران: دایره.
16
شهیدی، سید جعفر. (1380). شرح مثنوی شریف. تهران: علمی- فرهنگی.
17
طیب، سید عبدالحسین. (1378ق). اطیب البیان. تهران: انتشارات اسلامی.
18
عرفانیان قونسولی، لیلا. (1389). «بررسی عرفان و معنا در حکایت امیر خفته از مثنوی». ادیان و عرفان. س 43. ش 2. صص 107-82.
19
فروغی.ع. (1390). اثر بخشی آموزش گروهی مبتنی بر روان درمانی مثبتنگر بر تابآوری، شاد کامی و سلامت عمومی زنان دارای همسر وابسته به مواد مخدر شهرستان قدس. پژوهشنامۀ روان شناسی مثبت. د 2. ش 5. صص46-31.
20
فروم، اریک. (1366). هنر عشق ورزیدن. ترجمۀ پوری سلطانی. تهران: انتشارات مروارید.
21
قاسمی، نظام الدین و مرضیه قریشیان. (1388). «روانشناسی مثبت، رویکرد نوین روانشناسی به طبیعت انسان، تازههای روان درمانی». ش 51 و 52. صص 114-98.
22
کار، آلن. (1385). روانشناسی مثبت علم شادمانی و نیروی انسانی. ترجمۀ حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. تهران: سخن.
23
کاشانی، عبدالرزاق. (1379). شرح منازل السائرین. ج 1. تهران: الزهرا.
24
کاویانی، محمد و علی احمد پناهی. (1393). مفاهیم روانشناختی در قرآن. چ 1. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
25
کریمی، عبدالعظیم. (1383). رواندرمانی عارفانه. تهران: انتشارات دانژه.
26
میرباقریفرد، سید علیاصغر و اشرف خسروی. (1390). «تحلیل مقام توبه از حسنه تا سیئه در داستان «پیر چنگی» از مثنوی مولانا». متن پژوهی ادبی. د 15. ش 93. صص
27
میرشاه جعفری، ابراهیم، محمدرضا عابدی و هدایتالله دریکوندی. (1381). «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن». تازههای علوم شناختی. ش 3. صص 58-50.
28
ناتانیل، براندن. (1388). روانشناسی حرمت نفس. ترجمۀ جمال هاشمی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
29
نیکلسون، رینولد. (1375). مثنویمعنوی با مقدمۀ بدیع الزمان فروزانفر. تهران: انتشارات میلاد.
30
هدفیلد، ژ.آ. (1372). اخلاق و روان. ترجمۀ علی پریور. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
31
هاشمی، جمال. (1379). مکتب روانشناسی مولانا و روانشناسی نوین. چ 1. تهران: شرکت سهامی انتشار.
32
یوسفپور، محمدکاظم و نسرین کریمپور. (1393). «معانی خوف و رجا در قرآن و تأویل آن در مثنوی». پژوهشهای ادبی-قرآنی. س 2. ش 2. صص
33
Aron, A. & Aron, E. n. (1986). Love and The expansion of self: Understanding attraction and satisfaction. New York: Hemisphere Publish Corporation.
34
Donlson, S, I, Dollwet, M. a. (2015). “Happiness, excellence and optimal human functioning revisited: Examining the peer-reviewed literature linked to positive psychology”. The Journal of positive psychology, 10. (3). pp.185-195.
35
Sternberg, R. j. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review. 93:119-135, oxford university press.
36
Hatfield, E., & Walster, G. w. (1978). A new Look at live. Reading, MA: Addison-Wesely.
37
Heffron Kate and liana Barnwell,. (2011), Positive psychology theory. research and Applications. 1st Edition.jornal of Research in personality. Vol.36.pp:42-85
38
Lawrence, R. (1997). “Measuring the image of god: the God image inventory and the God scales”. Journal of Psychology and Theology. 25. (2), pp. 214-226.
39
Lee, g. A. (1973). The color of love and exploration of the ways of loving. Don Mils. Ontario New Press.
40
maddi, S. R, khoshaba, D. M, persico, M, l. u, j. Harvey, R, & Bleelker, F. (2002). “The personality constrct hardiness 11. Relatixshipe with comprehensive test of personality and psychopathology”. Jornal of Research in Personality. Vol. 36. pp: 72-850.
41
Rashid, T. (2012). “Positive psychology interventions: Deeper, Nuanced clinical Application”. Paper presented at the First Canadian positive psychology conference. torento.
42
ORIGINAL_ARTICLE
زوال شخصیت عیّار در داستان حسین کرد شبستری
داستانهای مربوط به پهلوانان و عیّاران، محبوبترین داستانهای شفاهی عامه هستند که اغلب مدّتها پس از روایت بهصورت مکتوب درآمدهاند. ابومسلمنامه، حمزهنامه و سمک عیّار از قدیمترین این داستانها هستند و حسین کرد شبستری از جمله داستانهای عیّاری نسبتاً متأخر و از داستانهایی است که در دورۀ صفویه روایت شده است و آن را ادامۀ سنّت عیّاری و نقل شفاهی داستانها دانستهاند. با وجود این، بررسی داستان حسین کرد، نشان میدهد که شخصیت عیّار این داستان با عیّار داستانهای پیش از آن، تفاوتهای ظاهری و رفتاری معناداری دارد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این تفاوتها پرداخته است و نتایج این بررسی نشان میدهد که حسین کرد، پهلوانی عامی، تکرو و فاقد ظرافتهای رفتاری عیّارانی مثل سمک است و برخلاف عیّاران پیش از خود که بازیگرانی هنرمند و نمونۀ کامل پهلوانان آگاه، دانشآموخته، زبانآور و زیرکاند، فاقد زیرکی و دوراندیشی، تواناییها و ظرافتهای زبانی و مهارتهای سخنوری است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9154_df97be531821bb57924985cb00dd53f8.pdf
2020-09-22
113
138
10.22054/ltr.2018.28048.2119
داستانهای پهلوانی عامه
حسین کرد شبستری
آیین عیّاری
شخصیت عیّار
نجمه
حسینی سروری
n.hosseini@uk.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
LEAD_AUTHOR
آتشسودا، محمّدعلی. (1386). «بررسی ساخت داستان عامیانۀ حسین کرد شبستری». زبان و ادبیّات فارسی. س 3. ش 8. صص 48-9.
1
آقاعباسی، یدالله. (1389). دانشنامۀ نمایش ایرانی. تهران: قطره.
2
افشاری، مهران. (1394). فتوتنامهها و رسائل خاکساریه (سی رساله). مقدمه، تصحیح و توضیح مهران افشاری. تهران: چشمه.
3
افشاری، مهران و مهدی مدائنی. (1388). فتوت و اصناف. چ 3. تهران: نیلوفر.
4
ابن بطوطه. (1376). سفرنامۀ ابن بطوطه. ترجمۀ محمّدعلی موحد. چ 6. تهران: سپهر نقش.
5
بختیارنامه. (1367). تصحیح محمّد روشن. چ 2. تهران: گستره.
6
بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران. چ 3. تهران: فکر روز.
7
بیضایی، بهرام. (1387). نمایش در ایران. چ 6. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
8
تاریخ سیستان. (1381). تصحیح ملکالشعرای بهار. تهران: معین.
9
تاورنیه، ژان باتیست. (1389) سفرنامۀ تاورنیه. ترجمۀ سعید ارباب شیرانی. تهران: نیلوفر.
10
تیشنر، فرانتس. (1335). «گروه فتوت کشورهای اسلامی و نوع ظهور گوناگون آنها مخصوصاً در ایران و کشورهای همجوارآن». مجلۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران. س 4. ش 2. صص 94-76.
11
حسین کرد شبستری. (1384). تهران: ققنوس.
12
حمزهنامه. (1362). تصحیح جعفر شعار. چ 2. تهران: کتاب فرزان.
13
خیراندیش، عبدالرسول و ابراهیمی، آمنه. (1391). «اهمیت ادبیّات فولکلوریک در بازنمایی تاریخ اجتماعی». تحقیقات تاریخ اجتماعی. س 2. ش 2. صص 54-41.
14
ذکاوتی قرهگوزلو، علیرضا. (1387). قصّههای عامیانۀ ایرانی. تهران: سخن.
15
ذوالفقاری، حسن. (1394). زبان و ادبیّات عامۀ ایران. تهران: سمت.
16
روزبهان خنجی، فضلالله. (1382) تاریخ عالمآرای امینی. تصحیح محمّداکبر عشیق. تهران: میراث مکتوب.
17
زرّینکوب، عبدالحسین. (1367). جستوجو در تصوف ایران. چ 3. تهران: امیرکبیر.
18
سانسون. (بیتا). سفرنامۀ سانسون. ترجمۀ دکتر تقی تفضلی. تهران: ابن سینا.
19
سرشار، هما. (1381). شعبان جعفری. چ 2. لسآنجلس: ناب.
20
شفیعیکدکنی، محمّدرضا. (1387). قلندریه در تاریخ. چ 3. تهران: سخن.
21
شکّی، منصور. (1372). «درستدینان». معارف. د 10. ش 1. صص 53-28.
22
صفا، ذبیحالله. (1363الف). تاریخ ادبیّات در ایران. ج 1 و 5. چ 2. تهران: فردوسی.
23
ــــــــــــــــــ . (1363ب). گنجینۀ سخن. ج 1. چ 4. تهران: امیرکبیر.
24
طرسوسی، ابوطاهر. (1380). ابومسلمنامه. به کوشش حسن اسماعیلی. تهران: معین.
25
عبدالله مستوفی. (1388). شرح زندگانی من. ج 1. چ 6. تهران: زوار.
26
قصۀ حسین کرد شبستری براساس روایت ناشناخته موسوم به حسیننامه.(1386). به کوشش ایرج افشار و مهران افشاری. چ 2. تهران: چشمه.
27
کاتب ارجانی، فرامرز بن خداداد بن عبدالله. (1369). سمک عیّار. مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری. چ 7. تهران:آگاه.
28
کربن، هانری. (1383). آیین جوانمردی. ترجمۀ احسان نراقی. تهران: سخن.
29
کیا، خجسته. (1375). قهرمانان بادپا در قصّهها و نمایشهای ایرانی. تهران: نشر مرکز.
30
مارزلف، اولریش. (1386). «گنجینهای از گزارههای قالبی در داستان عامیانۀ حسین کرد شبستری، ضمیمۀ حسیننامه». به کوشش ایرج افشار و مهران افشاری. چ 2. تهران: چشمه.
31
محجوب، محمّدجعفر. (1383). ادبیّات عامیانۀ ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
32
ناتل خانلری، پرویز. (1348). «آیین عیّاری». مجلۀ سخن. د 19. ش 2. صص 113-122.
33
ــــــــــــــــــــــ . (1364). شهر سمک. تهران: امیرکبیر.
34
نفیسی، سعید. (1345). سرچشمۀ تصوف در ایران. چ 4. تهران: فروغی.
35
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی تحلیلی- توصیفی رنگ و نور در آرای علاءالدوله سمنانی
نور صفت ذاتی حق است که با تجلی در قالب پدیدار و یا مطلق از هیأت، بخش زیادی از مشاهدات باطنی را از آن خود کرده است. پدیدارها در دو نوع بزرگ و خرد با مصداقهای خاص خود قابل پیگیری هستند. رنگ، بارزترین خصیصۀ اشراقهای نورانی است؛ ما با نگاهی گذرا به مفهوم رنگ در روانشناسی تلاش کردهایم ارتباط رنگ و نور را در مشاهدات غیبی و بالأخص در روند گذر از لطایف سبعه تحلیل و تبیین کنیم، از این رو، این مقاله -بدون قرار گرفتن در محدودۀ علم روانشناسی- در پی دریافت و بازشناسی مطالع رنگین نور و بررسی تحلیلی جایگاه رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی است. نگارنده در تفسیر رنگهای منحصربهفرد اطوار سبعه با روش تحلیل مفهوم کاربردی رنگ، دریافتهای خاص خود را تبیین کرده است. مطابق با یافتههای این جستار، رنگهای زرد روح، آبی نفس و سرخ دل، سه رنگ اصلی در رنگشناسی عرفان سمنانی هستند. این سه رنگ همچنانکه در طبیعت رنگهای اولیه محسوب میشوند در نوع متافیزیکی نیز با توجه به پیام و تأثیر خاص خود حاصل عروج سالک در نشأت مختلف دگردیسی درون و پدیدههایی ثابت و تاحد بسیار زیادی قانونمندند. نگارنده با تحلیل و بررسی در مقولۀ بازشناسی رنگ در پی استنباط این مسأله استکه رنگها و طیفهای رنگین انوار هفتگانه در عین داشتن تأثیر و حقیقتمندی از نوعی توازن و تعادل یا بهعبارتی دقیقتر نوعی نظم و قانون در افق طیف برخوردارند؛ بنابراین آنچه در تحلیل نور و رنگ هر لطیفه عنوان میشود، پیرو منطقی است که نگارنده در رنگشناسی سمنانی دریافت و بازتولید کرده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9578_9d1900e3430fc6c62d6ff96bde9d765a.pdf
2020-09-22
139
166
10.22054/ltr.2019.26403.2045
نور
رنگ
پدیدار
علاءالدوله سمنانی
حسین
طاهری
hosseintaheri2013@gmail.com
1
دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
LEAD_AUTHOR
زرین
واردی
zt.varedi@gmail.com
2
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1381). اسماء وصفات حق. چ 3. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
1
استیس، والتر.ت. (1388). عرفان و فلسفه. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. چ 7. تهران: سروش.
2
امین رضوی، مهدی. (1377). سهروردی و مکتب اشراق. ترجمۀ مجدالدین کیوانی. تهران: مرکز.
3
امینی لاری، لیلا و سید مهدی خیراندیش. (1392). «جلوه های نمادین رنگ در ادب عرفانی». ادبیات عرفانی. س 5. ش 9. صص 42-7.
4
اولوداغ، سلیمان. (1384). ابن عربی. ترجمۀ داود وفایی. چ 1. تهران: مرکز.
5
جلالی شیخانی، جمشید. (1393). «رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سید محمد نوربخش». ادیان و عرفان. س 47. ش 2. صص 236-217.
6
زمانی، مهدی. (1393 ). « نور سیاه در ادب عرفانی». ادبیات عرفانی. س 5. ش 10. صص 239-209.
7
ستاری، جلال. (1389). مدخلی بر رمز شناسی عرفانی. چ 4. تهران: مرکز.
8
سجادی، سید جعفر. ( 1381). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چ 6. تهران: طهوری.
9
سمنانی، علاءالدوله.(1390). مصنفات فارسی. تصحیح و مقدمۀ نجیب مایل هروی. تهران: علمی و فرهنگی.
10
ــــــــــــــــــــــــ . (1362). العروه لأهل الخلوه و الجلوه. تصحیح و مقدمۀ نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
11
ــــــــــــــــــــــــ . (1366). چهل مجلس. تصحیح و توضیح نجیب مایل هروی. چ 1. تهران: ادیب.
12
شبستری، شیخ محمود. (1365). مجموعه آثار شیخ محمود شبستری. به کوشش صمد موحد. چاپ اول. تهران: طهوری.
13
طاهری، حسین و زهرا ریاحیزمین. (1390). «تأثیر اندیشه ابنعربی در باب ولایت بر شیخ محمود شبستری با تکیه بر گلشن راز». اندیشه دینی. ش 41. س . صص 186-157.
14
طاهری، حسین و زرین واردی. (1395). «مطالعه تطبیقی معراجنامه علاءالدوله سمنانی و مصیبتنامه عطار». مطالعات عرفانی. ش 23. صص202-179.
15
غزالی، احمد.(1388). سوانح. به اهتمام قاسم کشکولی. چ 1. تهران: ثالث.
16
لاهیجی، شیخ محمد. (1381). مفاتیح الإعجاز فی شرح گلشن راز. تصحیح و مقدمه علینقی محمودی بختیاری. چ 1. تهران: نشر علم.
17
لوشر، ماکس.(1381). روانشناسی رنگها. ترجمۀ ویدا ابیزاده. چ 7. تهران: درسا.
18
میسن، هربرت. (1387). اخبار حلاج. ترجمۀ مجدالدین کیوانی. چ 4. تهران: مرکز.
19
نجمالدین کبری، احمد ابن عمر.(1368). فوائح الجمال و فواتح الجلال. ترجمۀ ساعد خراسانی. تهران: تهران.
20
وفایی، عباسعلی و بهمن نزهت. (1388). «در پرتو انوار معنوی (تحلیلی از ساختار تجربۀ عرفانی عرفا در باب نماد نور)». ادبیات عرفانی. س 1. ش 1. صص 198-169.
21
یثربی، یحیی. (1384). عرفان نظری. چ 5. قم: بوستان کتاب.
22
یوسفی، محمدرضا و الهه حیدری. (1391). «نورسیاه پارادوکس زیبای عرفانی». ادیان و عرفان. س 45. ش 2. صص 191-171.
23
ORIGINAL_ARTICLE
هدیه دادن و رسوم آن نزد ایرانیان با تکیه بر شاهنامه و تاریخ بیهقی
تاریخ ایران باستان سرشار از رسومی است که در گذر تاریخ به فراموشی سپرده یا به نوعی دچار تغییراتی شده است. در فرهنگ ایرانی، هدیه دادن و هدیه گرفتن اهمیت زیادی دارد و تاکنون نیز این رسم با وجود تغییراتی، ادامه یافته است. تاریخ بیهقی به عنوان کتابی که اوضاع دربار ایران را روایت میکند و شاهنامه که روایتگر تاریخ ملی ایران است، منابعی هستند که میتوان بسیاری از رسوم گذشته ایران را در آن جست وجو کرد. رسم هدیه دادن که در ایران به دلایل مختلفی از جمله مسایل سیاسی و اقتصادی انجام میشده است، پس از اسلام نیز مورد حمایت خلفا قرار گرفت و تثبیت شد و ادامه یافت. از این رو، در دربار غزنویان نیز به شکلهای مختلفی شاهد اهدای هدایای ذیقیمت در مناسبتهای مختلفی هستیم. در این پژوهش رسم هدیه دادن در دو کتاب تاریخ بیهقی و شاهنامه فردوسی مورد بررسی قرار گرفته و مواردی چون: انواع هدیه، مناسبت هدیه دادن و اقلام هدیه مشخص شده است. براساس یافتههای پژوهش در تاریخ بیهقی، هدیه دادن بیشتر جنبۀ تشریفاتی و سیاسی دارد و در شاهنامه دلایل حماسی است که بیشتر جلب نظر میکند. در هر دو کتاب، خلعت دادن بیشترین بسامد را دارد، اما توصیف جزئیات هدایا و ذکر اقلام آن در تاریخ بیهقی بیشتر جلوه میکند و در شاهنامه کلیتر است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9155_2e4b2278d9feb6de4a66dfcbef330511.pdf
2020-09-22
167
204
10.22054/ltr.2018.10901.1399
شاهنامه
تاریخ بیهقی
رسم هدیه دادن: له
پاداش
علی محمد
پشت دار
am.poshtdar@gmail.com
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران جنوب، تهران، ایران
AUTHOR
معصومه
دهقان شیری
mdshiry@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران جنوب، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ابن شهرآشوب، ابی جعفر رشیدبن محمد. (بیتا). مناقب آل ابیطالب. ج 4. قم: علامه.
1
اصفهانی، ابوالفرج. (بیتا). الاغانی. ج 3. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
2
بدیع، محمد. (1356). نوروز در دورههای اسلام. جشن نوروز و چهارشنبه سوری و سیزده بدر. تهران: اداره کل نگارش و وزارت فرهنگ و هنر.
3
بیرونی، ابوریحان. (1878). آثار الباقیه عن القرون الخالیه. ترجمۀ علیاکبر داناسرشت. تصحیح زاخو، لایپزیک. تهران: ابن سینا.
4
بیهقی، ابوالفضل. (1381). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیبرهبر. تهران: مهتاب.
5
جاحظ، عمر بن بحر. (1914). التاج. به کوشش احمد زکیپاشا، قاهره: امیریه.
6
ـــــــــــــــــــــــ . (1996). المحاسن و الاضداد. مقدمه و شرح علی بو ملجم. بیروت: دارالمکتبه الهلال.
7
خالدین، هاشم. (1956). التحف والهدایا. تصحیح سامی الدهان. قاهره: دارالمعارف مصر.
8
رحمانزاده، سامان، عبدالله طلوعیآذر و وزیر مظفری. (1394). «برگزاری جشنهای باستانی دربار غزنه به روایت تاریخ بیهقی». هشتمین همایش پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی. 927-934.
9
صولی، ابی محمدبن یحیی. (1341ق). ادب الکتاب. تصحیح محمد بهجه الاثری و محمود شکری آلوسی. بغداد: مکتبه العربیه.
10
طبری، محدبن جریر. (1424 ق). تاریخ الامم والملوک. ج 5. بیروت: دارالمکتبه الهلال.
11
فردوسی، ابوالقاسم. (1379). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
12
محمدی ملایری، محمد. (1370). نوروز در پیچ و خم تاریخ. تهران: البرز.
13
معین، محمد. (1372). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر.
14
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل حکایت ذکر بر دار کردن حسنک با رویکرد تاریخگرایی نو
تاریخگرایی نورویکردی است در مطالعات ادبی و فرهنگی که به بازنگری رابطۀ تاریخ و ادبیات میپردازد و بر موقعیت تاریخی متن به عنوان بستر تعامل گفتمانهای مختلف و مناسبات قدرت تأکید دارد. در این مقاله، حکایت «ذکر بر دار کردن حسنک وزیر» که از جمله روایتهای مهم تاریخ بیهقی است با رویکرد تاریخگرایی نو مورد ارزیابی قرار میگیرد تا نقش گفتمان و ایدئولوژیهای مؤثر در این متن که به منظور پنهان کردن عاملیت حاکم در این ماجرا بهکار میگیرد، بهتر نمایان شود. تحلیل این حکایت در دو بخش صورت گرفته است؛ بخش اول مربوط به مسعود غزنوی است که سکّاندار ماجرا بوده و در تلاش است تا کینۀ خود از حسنک را به صورت غیرمستقیم و به مدد حکمِ قدیمیِ خلیفه تلافی کند. بخش دوم نیز مربوط به بیهقی است که راوی حکایت بوده و به تأثر از گفتمان قدرت آن دوره، سخن را مطابق با میل سلطان جهت میدهد. او در بازگویی حوادث با قهرمانسازی و حذف مسعود در فرآیند گسست روایت، ضمن کمرنگ ساختن نقش او بر عاملیّت بوسهل افزوده و اَعمال مسعود را توجیه میکند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11032_49b1016103ef6e4a7e9cfefd06fe9016.pdf
2020-09-22
205
230
10.22054/ltr.2018.21484.1848
تاریخ بیهقی
تاریخگرایی نو
قدرت
گفتمان
حسنک
علی
تسلیمی
taslimy1340@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، گیلان، ایران
AUTHOR
معین
کمالی راد
moeinkamali70@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، گیلان، ایران
LEAD_AUTHOR
احمدی، بابک. (۱۳۸٧). رسالۀ تاریخ، (جستاری در هرمنوتیک تاریخ). تهران: مرکز.
1
برنتس، هانس. (۱٣۹۱). مبانی نقد ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
2
برسلر، چارلز. (۱٣۸۹). درآمدی بر نظریهها و روشهای نقد ادبی. ترجمۀ مصطفی عابدینی. تهران: نیلوفر.
3
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین. (١٣۸۹). تاریخ بیهقی. تصحیح محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی. 2 ج. تهران: سخن.
4
تسلیمی، علی. (۱۳۹۰). نقد ادبی، (نظریههای ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی). تهران: آمه.
5
چرمگی، عمرانی. (١٣۸۹). «هنر سبکی بیهقی در توصیف داستان حسنک وزیر». بهار ادب، س 3. ش 4. صص 122-103.
6
حاتمی، سعید. (۱۳۹۰). «اندیشۀ ماکیاولی و تاریخ بیهقی». تاریخ ادبیات. س 3. دوره 1. ش٣/٦٦.
7
حجازی، بهجتالسادات. (۱۳۸٧). «روانشناسی شخصیت در تاریخ بیهقی». کاوشنامه. س 9. ش ١٦. صص 39-9.
8
حسینپناهی، فردین. (۱۳۹۰). «بررسی تقابل حقیقت و واقعیت در تاریخ بیهقی بر مبنای تحلیل گفتمان». جستارهای ادبی. ش ۱٧٣. صص 129-99.
9
رضوانیان، قدسیه. (۱٣۹۳). «تاریخگرایی نو بررسی کتاب تاریخ بیهقی در بوته نقد جدید». نقد ادبی. س 7. ش ٢٥. صص230-211.
10
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. (۱٣۹۱). راهنمای نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: طرح نو.
11
صحرائی، قاسم، علی حیدری و مریم میرزایی مقدم. (۱۳۹۰). «لحن، صحنهپردازی و فضا ابزار انتقاد و اعتراض بیهقی». پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی. س 3. ش 3. صص 93-75.
12
صهبا، فروغ. (۱۳۹۰). تاریخ بیهقی در بوتۀ نقد جدید (نگاهی به تاریخ بیهقی برمبنای نظریۀ تاریخگرایی نوین). قم: فارسالحجاز.
13
غزالی طوسی، ابوحامد محمد. (۱۳۹۰). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیوجم. تهران: علمی و فرهنگی.
14
فوکو، میشل. (۱٣۸۰). نظم گفتار. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: آگه.
15
_______ . ( ۱٣۹٣ ). اراده به دانستن. ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی.
16
کاتوزیان، محمدعلی. (1376). «ذکر بر دارکردن امیر حسنک؛ ملاحظاتی پیرامون جامعهشناسی تاریخی ایران» در کتاب: چهارده مقاله در ادبیات، اجتماع، فلسفه و اقتصاد. ترجمۀ قهرمان سلیمانی. تهران: مرکز.
17
میلانی، عباس. (۱۳۸٧). تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: اختران.
18
Greenblatt, Stephen.. (1980). Renaissance Self-Fashioning: From Moreto Shakespeare. Chicago: U of Chicago P.
19
Montrose, A.M.. (1989). Professing the Renaissance: The Poetics and Politics of Culture, in Harold Aram Veeser. (Ed.). The New Historicism. New York: Routledge. Pp. 15- 36.
20
ORIGINAL_ARTICLE
اهمیت شرح محمّد بن قوام بلخی در فهم مضامین مخزنالاسرار نظامی
مخزنالاسرار نظامی یکی از منظومههایی است که به دلایل سبکشناختی و ورود غلطهای بیشمار در اثر استنساخهای متعددی که از آن صورت گرفته، همواره موردتوجه شارحان و مصححان بوده است. شرح محمد بن قوام بلخی (در قرن هشتم هجری) یکی از اولین شروحی است که حدود 1300 بیت را مورد بررسی قرار داده است. شرح قوام بلخی با وجود برخی کاستیها و نقصها، بسیاری از تلمیحات، آیات، روایات، اصطلاحات نجومی و طبّی و... را بهدقت کاویده است. از قدیمیترین شروح مخزنالاسرار (همچون شرح ابراهیم تهتهی) تا اغلب شروح معاصر، همچون وحید دستگردی و دیگر شارحان در برخی از ابیات به شرح قوام نظر داشتهاند و در مواردی بدون ذکر نام قوام بلخی، عبارات او را -بهاختصار و مضمون و یا بهعین- نقل کردهاند. قوام بلخی در شرح خود به برخی نسخ و ضبطهای دیگر ابیات اشارهکرده و معنی صورتِ دیگر بیت را نیز نقل کرده است که در موارد بسیاری قابل توجه است. در پژوهش حاضر، با توجه به شرح قوام بلخی، 10 بیت از مخزنالاسرار نظامی مورد بحث قرار گرفته و برخی از وجوه معنایی یا تلمیحات و اشاراتی که میتواند در شرح ابیات راهگشا باشد، بررسی و تحلیل شده است. معانی و تفسیر سایر شروح نیز در این 10 بیت نقد و بررسیشده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_10549_dc1b559d6aa527156a96858a61cf99cf.pdf
2020-09-22
231
260
10.22054/ltr.2020.39925.2599
مخزنالاسرار
نظامی گنجوی
قوام بلخی
شرح ابیات
محمدرضا
ترکی
mtorki@ut.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
عاطفه
خاتمیان
atefehkhatamian@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
آیتی، عبدالمحمد. (1367). مخزنالاسرار نظامی. تهران: علمی و فرهنگی.
1
امینپاشا، اجلالی. (1372). «پارهای از عوامل دشواری در شعر نظامی»: کنگرة بینالمللی بزرگداشت نهمین سدة تولد حکیم نظامی گنجوی، تبریز: دانشگاه تبریز. صص
2
117-107.
3
انزابینژاد، رضا. (1393). پردة سحر سحری. تبریز: آیدین.
4
انوری، اوحدالدین محمد بن محمد. (1382). دیوان انوری. تصحیح سعید نفیسی. تهران: پیروز.
5
پورنامداریان، تقی و مصطفی موسوی. (1389). گزیدة مخزنالاسرار نظامی گنجوی (مقدمه، تصحیح و تعلیقات). تهران: نامک.
6
تهتهی، قاضی ابراهیم. (بیتا). شرح مخزنالاسرار نظامی. نسخة خطی کتابخانة مجلس. شمارة ثبت 64880.
7
ثروتیان، بهروز. (1384). مخزنالاسرار نظامی. تهران: امیرکبیر.
8
جامی، نورالدین عبدالرحمن. (1378). دیوان جامی. ج 1. مقدمه و تصحیح اعلی خان افصحزاد. تهران: میراث مکتوب.
9
حیدری، علی. (1392). «تحلیل ارتباط «سنبله» و «اسد» در بیتی از نظامی». متنشناسی ادب فارسی. د 5. ش 3، صص 12-1.
10
خاقانی، افضلالدین بدیل. (1384). دیوان خاقانی. تصحیح و تحشیة ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار.
11
دستگردی، وحید. (1320). مخزنالاسرار نظامی. تهران: ارمغان.
12
زنجانی، برات. (1384). مخزنالاسرار نظامی. تهران: دانشگاه تهران.
13
سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم. (1386). دیوان سنایی. مقدمه و شرح احوال از بدیع الزمان فروزانفر. تهران: نگاه.
14
شانظری، علیرضا. (1397). «اعتدال بهاری در مخزنالاسرار (توضیح مصراعی از معراجنامه)». متنشناسی ادب فارسی. د 10. ش 3. صص 108- 95.
15
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1373). مظهر العجایب و مظهر الاسرار. با تصحیح و مقدمة احمد خوشنویس. تهران: کتابخانة سنایی.
16
فضیلت، محمود. (1388). «نگاهی به دو زبانگی در واژههای مرکب خاقانی». بوستان ادب. د 1. ش 1. صص 172-161.
17
قوام بلخی، محمد. (بیتا). شرح مخزنالاسرار نظامی. تصحیح و تحشیة احمد فرشبافیان صافی. رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه تهران.
18
قوجهزاده، علیرضا. (1383). «شروح مخزنالاسرار». آینة میراث. س 2. ش 2. صص 108-90.
19
لاد دهلوی، محمد. (بیتا). شرح مخزنالاسرار نظامی. نسخة خطی کتابخانة مجلس. شمارة ثبت 13688.
20
مولوی، جلالالدین محمد. (1378). دیوان شمس. تصحیح فروزانفر. تهران: امیرکبیر.
21
نظامی. (1378). خسرو و شیرین. تصحیح وحید دستگردی. تهران: قطره.
22
نیکوبخت. ناصر. (1386). مخزنالاسرار نظامی. تهران: چشمه.
23
ORIGINAL_ARTICLE
ترامتنیّت در رمان «آن مادیان سرخیال» از محمود دولتآبادی
«آن مادیان سرخیال» رمانی است که به زبان فارسی دربارة بخشی از زندگی و احوال امرؤالقیس شاعر نامدار عرب نوشته شده است. این پژوهش برمبنای روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و هدف اصلی آن، تبیین انواع روابط متون در این رمان براساس نظریة چندمتنیّت ژرار ژنت است. نتایج حاکی از آن است که رمان آن مادیان سرخیال نمونهای از متونچندمتنیّت است که خودآگاهانه با طیفهای گوناگونی از متون عربی ارتباط برقرار کرده و این ارتباط در جهت ایجاد نظام معنایی این متون، شامل روابط بینامتنیّت، بیشمتنیّت، سرمتنیّت و پیرامتنیّت در نظریة چندمتنیّت ژرار ژنت است. براساس رابطة بینامتنیّت این نتیجه به دست آمد که در این رمان، متونی تاریخی که به نوعی با زندگی امرؤالقیس در ارتباط بوده، بازنگاری شده است. گَشتارهای کمّی و کاربردی این اثر نشان میدهد که در بخشهای مختلف آن گسترش حوادث و تغییر در بخشی از وقایع و مضامین اصلی داستان نسبت به متون زِبَرمتن وجود دارد. علاوه بر این، تداخل انواع ادبی یکی از اساسیترین مشخصههای سبک نگارش رمان آن مادیان سرخیال است و این رمان از یادداشتی پایانی برخوردار است که دارای ویژگی پیرامتنی است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_11259_00382139d8a3e4d03ab18f327715db7a.pdf
2020-09-22
261
284
10.22054/ltr.2019.30510.2218
ترامتنیت
بینامتنیت
بیش متنیّت
سرمتنیّت
پیرامتنیّت
فائزه
عرب یوسف آبادی
famoarab@uoz.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل، زابل، ایران
LEAD_AUTHOR
عبدالباسط
عرب یوسف آبادی
arabighalam@uoz.ac.ir
2
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه زابل، زابل، ایران
AUTHOR
ابن قتیبة، أبومحمد. (1964). الشعر والشعراء. ط 2. بیروت: دارالثقافة.
1
ابنالأثیر، محمد بن محمد. (1987). الکامل فی التاریخ. تحقیق: أبی الفداء عبدالله القاضی. ط 2. بیروت: دارالکتب العلمیة.
2
ابنمسکویه، أبوعلی. (2003). تجارب الأمم وتعاقب الهمم. تحقیق: حسن کسروی.
3
ط 1. بیروت: دارالکتب العلمیة.
4
الأصبهانی، أبوالفرج. (1415). الأغانی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
5
امرؤالقیس. (2007). دیوان. شرح وتعلیق: محمد الإسکندرانی ونهاد رَزوق. ط 1. بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
6
الأندلسی، علی بن سعید. (1453). جمهرة الأنساب العرب. ط2. بیروت: دارالکتب العلمیة.
7
پیگولوسکایا، نینا. (1372). اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سدههای چهارم و ششم میلادی. ترجمه: عنایتالله رضا. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
8
تفضلی، احمد. (1374). «هَرزبَد در شاهنامة فردوسی یکی از مناصب ناشناختة دوران ساسانی». نامة فرهنگستان. د 1. ش 1. صص 46-38.
9
جرجور، مهى. (2008). «ما بین الأأب المقارن والتناص». أوراق جامعیة. س 15. ع 30. صص 18-1.
10
الجمحی، ابن السلام. (1968). طبقات الشعراء. ط 4. لیدن: دارالنهضة العربیة.
11
چهلتن، امیرحسین و فریدون فریاد. (1380). مانیز مردمی هستیم؛ گفتوگو با محمود دولتآبادی. چ 3. تهران: چشمه.
12
دولتآبادی، محمود. (1383). آن مادیان سرخیال. چ 1. تهران: نگاه.
13
راشدمحصل، محمد تقی. (1384). «ارداویراز». دانشنامة ایران. ج 2. چ 1. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
14
رجبی، پرویز. (1384). «ارتشتاران سالار». دانشنامة ایران. ج 2. چ 1. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
15
الزغبی، أحمد. (1995). التناص نظریاً وتطبیقاً. الأردن: مکتبة الکتانی إربد.
16
السقاف، عبدالرحمن. (2005). إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت. ط 1. جدّة: دارالمنهاج.
17
عبدالسلام، مصطفی بیومی. (30/03/2017). «جیرار جینیت: البویطیقا والعلاقات النصیة مقاربة نظریة شارحة». موقع الإذاعة والتلفزیون المصری: http://maspero.eg
18
عمارتیمقدم، داوود. (1390). «نقش موقعیت در شکلگیری ژانر: معرّفی یک رویکرد». نقد ادبی . د 4. ش 15، صص 111- 88.
19
قنبری، رضا. (1383). «نگاهی به آن مادیان سرخیال نوشتة محمود دولتآبادی زبان شاعرانه ریسک داستانی». کلک. س 15. ش 153، صص 61-60.
20
المسعودی، علی بن الحسین. (2005). مُروج الذهب و معادن الجوهر. المراجعة: کمال حسن مرعی. ط 1. بیروت: المکتبة العصریة.
21
ناجی، محمدرضا. (1367). «استخر». دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج 8. چ 1. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
22
نامورمطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیّت، مطالعة روابط یک متن با دیگر متنها». پژوهشنامة علوم انسانی . د 3. ش 56. صص 98-83.
23
نظری منظم، هادی. (1389) .«ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینههای پژوهش». ادبیات تطبیقی. س 1. ش 2، صص 237-221.
24
ودیجی، رشید. (2014). «قراءة فی إشکالیة نظریة الأجناس الأدبیة ملاحظات أساسیة». الجزائر: حولیات الآداب واللغات. س 4. ع 4. صص 292-275.
25
Abrams, M. H.. (1993). Glossary of literary Term. Ithaca: Harcourt.
26
Allan Powell, Mark. (1990). What is Narrative Criticism?. Minneapolis: Fortress Press.
27
Frow ,John.. (2005). Genre .London and New York: Rutledge.
28
Genette, Gerard. (1997). Palimpsests: Literature in Second Degree. Trans: Channa Newman and Calude Doubinsky. Lincoln: University of Nebraska Press.
29
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل گفتمان انتقادی رمان «ماهیها در شب میخوابند» براساس آرای نورمن فرکلاف
در رمان «ماهیها در شب میخوابند»، زبان به گونهای نظام یافته است که در آن میتوان به تبیین رویکردهای سهگانه نورمن فرکلاف اعم از: توصیف، تفسیر و تبیین پرداخت. الگوی فرکلاف، ابزاری کارامد برای تحلیل چارچوب نظری این پژوهش است. این جستار با روش توصیفی-تحلیلی، ﻣﺴﺄله چگونگی شکلگیری گفتمان انتقادی را در این رمان مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در سطح توصیف، ؛ کاربرد فراوان دُشواژهها از سوی مردان، قطع کلام زنان، تقابلهای دوگانه، قرار گرفتن قهرمان در آشپزخانه و خانه، بسامد فراوان وجه اخباری در جهت قطعیّت کلام، کنشگر بودن زنان و بهکار بردن واژههای استعاری، نمودی برجسته دارد. در سطح تفسیر و از منظر بینامتنیّت، این رمان تحتﺗﺄثیر آرای ویرجینیا وولف و سیمون دوبوار در جهت اعتراض به وضعیّت زنان به رشته تحریر درآمده است. در سطح تبیین نیز میتوان به هژمونی مردسالاری و قدرتیابی مردان و سرکوب زنان دست یافت.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9553_9c98d2de75b24a4776563fa199808699.pdf
2020-09-22
285
314
10.22054/ltr.2019.30717.2226
تحلیل گفتمان انتقادی
نورمن فرکلاف
سودابه اشرفی
فمنیسم
مردسالاری
خدیجه
بهرامی رهنما
bahramirahnama@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی(ره)شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
حسین
آریان
arian.amir20@yahoo.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی،زنجان، ایران
LEAD_AUTHOR
آبوت، پاملا و کلر والاس. (1393). جامعهشناسی زنان. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. تهران: نی.
1
آقاگلزاده، فردوس. (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات». ادب پژوهی. س 1. ش 1. ص 27-17.
2
___________ . (1394). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی.
3
آلن، گراهام. (1392). بینامتنیّت. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
4
اشرفی، سودابه. (1384). ماهیها در شب میخوابند. تهران: مروارید.
5
الیاده، میرچا. (1394). رسالۀ در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
6
انوری، حسن و احمد احمدیگیوی. (1379). دستور زبان فارسی. ج 2. تهران: فاطمی.
7
برسلر، چارلز. (1393). درآمدی بر نظریهها و روشهای نقد ادبی. ترجمۀ مصطفی عابدینی فرد. تهران: نیلوفر.
8
بشیر، حسن. (1385). تحلیل گفتمان؛ دریچهای برای کشف ناگفتهها. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
9
بهرامپور، شعبانعلی. (1379). مقدمۀ تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
10
تانگ، رزمری. (1394). درآمدی جامع بر نظریههای فمنیستی. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. تهران: نی.
11
ترادگیل، پیتر. (1376). زبانشناسی اجتماعی، درآمدی بر زبان و جامعه. ترجمۀ محمد طباطبایی. تهران: آگه.
12
تسلیمی، علی. (1390). نقد ادبی، نظریههای ادبی و کاربرد آنها در ادبیات فارسی. تهران: آمه.
13
حیاتی، زهرا. (1388). «بررسی نشانهشناختی عناصر متقابل در تصویرپردازی اشعار مولانا». نقد ادبی. س 2. ش 6. ص 247.
14
دوبوار، سیمون. (1380). جنس دوم. ترجمۀ قاسم صنعوی. تهران: توس.
15
سرلو، خوان ادواردو. (1392). فرهنگ نمادها. ترجمۀ مهرانگیز اوحدی. تهران: دستان.
16
سلدون، رامان و پیتر ویدوسون. (1392). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: طرح نو.
17
سلطانی، علیاصغر. (1394). قدرت، گفتمان و زبان. تهران: نی.
18
شهری، بهمن. (1391). «پیوندهای بیان استعاره و ایدﺋﻮلوژی». نقد ادبی. س 5. ش 19. صص 150-121.
19
شکیبا، نوشین. (1381). «ﺗﺄثیرات بافت اجتماعی بر کاربرد دُشواژهها توسط زنان و مردان تهران». پایاننامه کارشناسی ارشد رشتۀ زبانشناسی. دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
20
فاولر، راجر. (1390). زبانشناسی و رمان. ترجمۀ محمد غفاری. تهران: نی.
21
فتوحی رود معجنی، محمود. (1390). سبکشناسی؛ نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
22
فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصّل امروز بر پایه زبانشناسی جدید. تهران: سخن.
23
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
24
فروید، زیگموند. (1389). توتم و تابو. ترجمۀ حمیدرضا غیوری. تهران: راستین.
25
قاسمزاده. سیّد علی و مصطفی گرجی. (1390). «تحلیل گفتمان انتقادی رمان دکتر نون. زنش را بیشتر از مصدق دوست داشت». ادب پژوهی. ش 17. صص 63-33.
26
مشیرزاده، حمیرا. (1381). از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمنیسم. تهران: پژوهش شیرازه.
27
مکاریک، ایرناریما. (1393). دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
28
میلز، سارا. (1393). گفتمان، ترجمۀ موسسه خط ممتد اندیشه. تهران: نشانه.
29
وحیدیان کامیار، تقی. (1386). دستور زبان فارسی (1). تهران: سمت.
30
وولف، ویرجینیا. (1392). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
31
هال، جیمز. (1390). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
32
یورگنسن، ماریان و لوییز فیلیپس. (1394). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نی.
33
یونسی، ابراهیم. (1355). هنر داستاننویسی. تهران: نگاه.
34
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل کاربردهای تشبیه طنز در مثنویمعنوی
شاعران و نویسندگان متون ادب فارسی همواره برای انتقال روشنتر مفاهیم موردنظر خود از شگردهای بلاغی متنوعی بهره جستهاند. یکی از رایجترین شگردهای ادبی تشبیه است تا جایی که هیچ متن ادبی را نمیتوان یافت که از ظرفیتهای هنری تشبیه برای انتقال مفاهیم بهره نبرده باشد. مولوی در کتاب مثنویمعنوی که یکی از بلیغترین متون تعلیمی- عرفانی فارسی است در کنار بهرهمندی از شگردهای مناسب ادبی، تشبیه را با ساختارهای متنوع بهکار گرفته است. در میان اقسام تشبیه در مثنویمعنوی گونهای تشبیه مشاهده میشود که درونمایه طنز دارد و مولوی برای انتقال مضامینی ویژه از آن بهره برده است؛ این گونه تشبیه را تشبیه طنز نامیدهاند. سنّت استفاده از شگردهای طنزپردازی در منظومههای عرفانی مانند بسیاری دیگر از نوآوریها با سنایی آغاز میشود. مولوی علاوه بر تأثیرپذیری احتمالی از سنایی، خلاقیتهای فراوانش را در طنزپردازی به ظهور رسانده است. یکی از گونههای طنز در مثنوی، تشبیهات معناداری است که صبغه فکاهی و طنز دارد. تبیین کارکردهای وجوه شبه طنزِ متنوعِ بهکار رفته در تشبیهاتِ طنز مثنوی از زمینههای اساسی این تحقیق است. در این مقاله کوشش شده به شیوه توصیفی- تحلیلی موارد یافت شده در مثنویمعنوی براساس ساختار بلاغیشان بررسی شود
https://ltr.atu.ac.ir/article_9158_8ec6b3f9b53df28ee7775351f2028b87.pdf
2020-09-22
315
340
10.22054/ltr.2018.28894.2155
تشبیه طنز
مولوی
مثنوی
سید علی اصغر
میرباقری فرد
a.mirbagherifard@gmail.com
1
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
سید محمد جلیل
مصطفوی روضاتی
mobtaker.rozati.esf@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
سیده مریم
روضاتیان
rozatian@yahoo.com
3
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
قرآن کریم
1
استیس، و.ت. (1367). عرفان و فلسفه. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. چ 3. تهران: سروش.
2
امینی، اسماعیل. (1385 ). خندمینتر افسانه؛ جلوههای طنز در مثنویمعنوی. تهران: سوره مهر.
3
آقاحسینی، حسین و محبوبه همتیان. (1394). نگاهی تحلیلی به علم بیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.
4
بلخی، مولانا جلالالدین محمد (مولوی). (1387). مثنویمعنوی. چ 9. به کوشش محمد استعلامی، تهران: سخن.
5
پارسانسب، محمد. (1386). «ساختارشناسی داستانهای طنزآمیز مثنوی». پژوهشهای ادبی. د 4. ش 16. صص 56-33.
6
تجلیل، جلیل. (1387 ). شرح درد اشتیاق (مجموعه مقالات با رویکرد زیباییشناسی و بلاغی). تهران: سروش.
7
جرجانی، عبدالقاهر. (1361). اسرارالبلاغه. ترجمۀ جلیل تجلیل. تهران: دانشگاه تهران.
8
جیمز، ویلیام. (1372). دین و روان. ترجمۀ مهدی قائنی. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
9
حلبی، علی اصغر. (1364 ). مقدمهای بر طنز و شوخ طبعی در ایران. تهران: پیک.
10
دهخدا، علی اکبر. (1339). لغتنامه. ج 43. تهران: دانشگاه تهران.
11
زرینکوب، عبدالحسین. (1376 ). حکایت همچنان باقی. تهران: سخن.
12
سکّاکی، یوسف بن ابیبکر. (بیتا). مفتاحالعلوم (برگزیده، شرح)، شرح المختصر سعدالدین تفتازانی. تهران: چاپخانۀ افست مصباحی.
13
سنایی غزنوی، ابوالمجدود مجدود بن آدم. (1368). حدیقۀ الحقیقه و طریقۀ الشّریعه. تصحیح و تحشیه محمدتقی مدرسرضوی. تهران: دانشگاه تهران.
14
شمیسا، سیروس. (1387 ). بیان و معانی. چ 3. و 2. تهران: میترا.
15
شیروانی، علی. (1381). مبانی نظری تجربه دینی: مطالعه تطبیقی و انتقادی آرای ابن عربی و رودلف اُتو. قم: بوستان کتاب.
16
فاضلی، قادر. (1387 ). طنز و طنازی در مثنوی (عرفان طنزی). تهران: فضیلت علم.
17
فروزانفر، محمد حسن (بدیعالزمان). شرح مثنوی شریف. چ 15. تهران: زوّار.
18
فورمن، رابرت کی. سی. (1384). عرفان، ذهن، آگاهی. ترجمۀ سید عطاء انزلی. قم: دانشگاه مفید.
19
کاسب، عزیزالله. (1366). چشمانداز تاریخی هجو. زمینههای طنز و هجا در شعر فارسی. تهران: مؤلف.
20
محمدی کلهسر، علیرضا؛ محمدکاظم یوسفپور و محمدعلی خزانهدارلو. (1390). «زمینههای گفتوگویی طنز در مثنوی». پژوهشهای ادب عرفانی. د 5. س 5. ش 3 (پ 19). صص 166-143.
21
میرباقریفرد، سید علیاصغر. (1394). تاریخ تصوف: سیر تطور عرفان اسلامی از قرن هفتم تا دهم هجری. ج 2. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
22
ORIGINAL_ARTICLE
دیگریشدگی هویت در رمان نوجوان (مطالعۀ موردی: رمان چشم اسب اثر جمیله گوین)
«هویت» پدیدهای است که در جریان مراودات اجتماعی و با ایجاد مرز میان خودی و بیگانه ساخته میشود. اهمیت این مفهوم در دوران نوجوانی ضرورت بازاندیشی آن را در عرصة ادبیات بیشتر میکند. رمان «چشم اسب» اثر جمیله گوین از جمله رمانهایی است که هویتسازی و هویتپذیری مهاجران را ترسیم میکند و با وامگیری از مفاهیم و ارزشهای غربی و ترکیب آن با شاخصهای هویتی شرق، فرهنگ بومی شرقی (هندی) را به چالش میکشد. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده میشود که چگونه عناصر هویتساز غرب، هویت فرد مهاجر را به چالش میکشد و تغییر میدهد و مؤلفههایی چون دیگری بودن، دو زبانه بودن و... به چه میزان در هویتدهی آنان نقش دارد؛ بر همین اساس، روابط شخصیتهای رمان چشم اسب به عنوان نماد و نمایندۀ شرق و غرب و نیز تعلیق و تثبیت هویت آنان در فضای سلطهگرایانۀ غربی مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد. یافتههای پژوهش نشان میدهد نویسنده در فرآیند شکلگیری هویت شخصیتهای نوجوان داستان با ایجاد فضایی میانی، نگرش مرکززدایانه و مرکزگرایانۀ شرق و غرب نسبت به یکدیگر را تلفیق کرده و با خلق سوژههای پیوندی، تمایز و برتری غرب را به عنوان اصلی ثابت توجیه کرده و تابعیت و کمرنگ شدن هویتهای بومی را راه ورود بهسوی دنیای متمدن و جهانی شدن معرفی کرده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9160_7b112666b48a8fe6401350ee35bee7a8.pdf
2020-09-22
341
368
10.22054/ltr.2018.28644.2145
دیگریسازی
رمان نوجوان
چشم اسب
بحران هویت
لیلا
حر
laila_hor@yahoo.com
1
دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، ایران
LEAD_AUTHOR
احمد
رضی
ahmadrazi9@gmail.com
2
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، ایران
AUTHOR
برتنز، یوهانس. (1387). مبانی نظریه ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
1
تایسن، لیس. (1394). نظریههای نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسینزاده و فاطمه حسنی. تهران: نگاه امروز.
2
رشیدیان، عبدالکریم. (1394). فرهنگ پسامدرن. تهران: نی.
3
ساداتی، سید شهابالدین.(1387). «رمان عطر سنبل، عطر کاج از دیدگاه پسااستعماری». نافه. س 9. ش 40. صص 49-44.
4
سعید، ادوارد. (1386). شرقشناسی.ترجمۀ لطفعلی خنجی. تهران: امیرکبیر.
5
ـــــــــــــــ . (1385). جهان، متن، منتقد.ترجمۀ اکبر افسری. تهران: توس.
6
شمشیری، بابک. (1387). درآمدی بر هویت ملی. شیراز: نوید.
7
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1388). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
8
عباسزاده، محسن. (1390). «برساختگی شرق، روایت خلق «دیگری» از رهگذر بازنمایی». رهیافتهای سیاسی و بینالمللی. ش 25. صص 237-201.
9
فانون، فرانتس. (1351). انقلاب آفریقا. ترجمۀ محمدامین کاردان. تهران: خوارزمی.
10
فلاح، غلامعلی؛ فرزان سجودی و سارا برامکی. (1395). «چالشهای عناصر هویتساز سرزمین مادری و میزبان در فضاهای بیناگفتمانی مهاجرت در رمانهای ادبیات مهاجرت فارسی». جستارهای زبانی. د 7. ش 5. صص 42-19.
11
کلیگز، مری. (1388). درسنامۀ نظریۀ ادبی. ترجمۀ جلال سخنور. الهه دهنوی و سعید سبزیان. تهران: اختران.
12
گاندی، لیلا. (1388). پسااستعمارگرایی. ترجمۀ مریم عالمزاده و همایون کاکاسلطانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
13
گلمحمدی، احمد. (1393). جهانی شدن، فرهنگ، هویت. تهران: نی.
14
گنجی، محمدحسن. (1378). «جغرافیای ایران، گاهواره هویت ملی». مطالعات ملی. س 1. ش 1. صص 14-3.
15
گوین، جمیله. (1385). چشم اسب. ترجمۀ حسین ابراهیمی (الوند). تهران: قدیانی.
16
گیدنز، آنتونی. (1387). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: نی.
17
گیکاندی، سایمون. (1391). «پساساختارگرایی و گفتمان پسااستعماری». مجموعه مطالعات پسااستعماری. چ 1. ترجمۀ جلال فرزانه دهکردی.تهران:دانشگاه امام صادق. صص 86-41.
18
مکاریک، ایرنا ریما. (1390). نظریههای ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
19
ورزنده، امید و سیدرضا ابراهیمی. (1391). «مقایسۀ تطبیقی شکلگیری تراملی زن شرقی مهاجر در آثار جومپا لاهیری و مهرنوش زارعی». زبان و ادبیات فارسی. س 4. ش 11. صص 190- 160.
20
ورزنده، امید، سیدرضا ابراهیمی و سید محمد کریمی بهبهانی. (1392). «بررسی تطبیقی نقش «فضا و مکان» در پذیرش هویت فراملی در آثار جومپا لاهیری و مهرنوش مزارعی از منظر نقد پسااستعماری». تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی. ش 16. صص 31-309.
21
هال، جیمز. (1383). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
22
Alatas , Syed Farid.( 2003). “Dependency and The Global Division of Labour in The Social Science”. Current Sociology. Vol.51, No.6.
23
Bhabha, Homi.(1994). The Location of Culture. London: Routledge Classics.
24
Gilbert, Helen and Joanne Tompkins.(1996). Postcolonial Drama: Theory, Practice, Politics. London: Routledge.
25
Guibernanu, M.(1996). Nationalisms. Cambridge: Polity Press.
26
Mcleod, John.(2007). The Routledge Companion to Postcolonial Studies. London: Routledge.
27
Wood, Michael, Edvard Said.(2006). “Proceedings of the American Philosophical Society”, APS. Vol. 150, No. 1.
28