ORIGINAL_ARTICLE
سبکشناسی انتقادی شعر شمس کسمایی
شمس کسمایی نخستین شاعر نوپرداز زبان فارسی است. اشعار او در نشریاتِ هوادار تجدد و مدافع حقوق زنان و در تبریز، در زمان حکومت خیابانی در آذربایجان منتشر میشد. پژوهش حاضر برای بررسی نسبت شعر کسمایی با مناسبات قدرت موجود در آزادیستان، به توصیف زبانشناختی متن بر اساس دستور نظاممند ـ نقشگرای هلیدی و تفسیر این یافتهها، یعنی شناسایی بافت موقعیتی و بافت میانمتنی این اشعار، و نیز یافتن جنبههای ایدئولوژیک آن میپردازد. بدین ترتیب، این نوشتار به سبکشناسی انتقادی شعر کسمایی با الگویی مرکّب از الگوی سهبعدی فرکلاف در تحلیل گفتمان انتقادی، دستور نظاممند ـ نقشگرای هلیدی، و جنبههایی از نظریة گفتمان لاکلا و موف میپردازد. یافتههای توصیفی، مبتنی بر تحلیل فرانقشهای اندیشگانی، بینافردی و متنی نشان میدهد که شعر او گفتمان آزادیستان، مشروطه و ناسیونالیسم ایرانی را مفصلبندی میکند. این اشعار با مفصلبندی گفتمان آزادیستان، مناسبات قدرت را در آزادیستان بازتولید میکنند و با مفصلبندی گفتمان مشروطه و ناسیونالیسم ایرانی در میان سوژههای این گفتمانها، به نظام سیاسی آزادیستان مشروعیت میبخشند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9185_e3afb20f2b4cdd144407777a79b6f885.pdf
2018-09-23
7
33
10.22054/ltr.2018.9185
کسمایی
شعر نو
تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف
دستور نظاممندـ نقشگرای هلیدی
سبکشناسی انتقادی
محمدمهدی
زمانی
mm.zamani@ymail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
کورش
صفوی
safavi_koorosh@yahoo.com
2
استاد زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
آدمیت، فریدون. (1349). اندیشههای میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: خوارزمی.
1
ـــــــــــــــــــ . (1357). اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی. چ2. تهران: پیام.
2
ـــــــــــــــــــ . (1387). ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران. تهران: گستره.
3
آذری، علی. (1354). قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز. چ4. تهران: صفیعلیشاه.
4
آرینپور، یحیی. (1375). از صبا تا نیما.چ6. تهران: زوار.
5
آقاگلزاده، فردوس. (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات». ادبپژوهی. ش1. صص 17ـ 27.
6
اوستل، رابین. (1394). ادبیات مدرن در خاور نزدیک و خاورمیانه (1850ـ1970). ترجمۀ احمد تمیمداری و عطیهسادات شجاعی. تهران: بایا.
7
جعفری، مسعود. (1388). سیر رمانتیسم در ایران از مشروطه تا نیما. چ2. تهران: مرکز.
8
خسروپناه، محمدحسین. (1382). هدفها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی. چ2. تهران: پیام امروز.
9
خیابانی، بهرام. (بیتا). نطقهای شیخ محمد خیابانی. بیجا: بینا.
10
درپر، مریم. (1391). «سبکشناسی انتقادی: رویکردی نوین در بررسی سبک براساس تحلیل گفتمان انتقادی». نقد ادبی. س5. ش17. صص 37ـ 61.
11
رفعت، تقی (فمینا). (1299). «دختر پارسی». تجدد. ش50 (پیاپی186). ص 4.
12
زمانی، محمدمهدی. (1392). تحلیل حوزههای معنایی غزلیات سنایی (60 غزل). به راهنمایی کورش صفوی. پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. تهران: دانشکدة ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبائی.
13
زمانی، محمدمهدی، کوروش صفوی و نعمتالله ایرانزاده. (1396). «رابطۀ زبان و قدرت در نخستین شعر نو فارسی (تحلیل گفتمان انتقادی شعر «وفای به عهد»). مطالعات زبانی و بلاغی. س8. ش16. صص 157ـ188.
14
شمس لنگرودی، محمد. (1392). تاریخ تحلیلی شعر نو. چ7. تهران: مرکز.
15
صفوی، کورش. (1383). «نگاهی به نظریۀ حوزههای معنایی از منظر نظام واژگانی زبان فارسی». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. د 21. ش1 (پیاپی 40). صص 2ـ11.
16
ــــــــــــــــــ . (1393). آشنایی با نشانهشناسی ادبیات. تهران: علمی.
17
غلامرضایی، محمد و زهره ملاکی. (1389). «نگرش دینی شاعران دورۀ مشروطه». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش16. صص 177ـ203.
18
فتوحی، محمود. (1391). سبکشناسی: نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
19
فرکلاف، نورمن. (1389). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمۀ شایسته پیران و دیگران. چ3. تهران: دفتر مطالعات توسعه و رسانه.
20
کریمی حکاک، احمد. (1394). طلیعۀ تجدد در شعر فارسی. چ3. ترجمۀ مسعود جعفری. تهران: مروارید.
21
کسروی، احمد. (1393). قیام شیخ محمد خیابانی. ویرایش و مقدمة محمدعلی همایون کاتوزیان. چ4. تهران: مرکز.
22
کسمایی، شمس. (1299). «مدار افتخار». آزادیستان. ش3. ص 38.
23
مهاجر، مهران و محمد نبوی. (1393). به سوی زبانشناسی شعر. ویراست 2. تهران: آگه.
24
نعمتپور، محمد و عنایت سالاریان. (1392). «تحلیل محتوای نطقها و سخنرانیهای شیخ محمد خیابانی». پژوهشهای علوم انسانی. س4. ش20. صص 77ـ 96.
25
همایون کاتوزیان، محمدعلی. (1394). الف. استبداد، دموکراسی، و نهضت ملی. چ 7. تهران: مرکز.
26
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1394). ب. دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و استقرار پهلوی. چ8. تهران: مرکز.
27
یورگنسن، مارین و لوئیس فیلیپس. (1392). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. چ2. تهران: نی.
28
یوشیج، نیما. (1386). مجموعۀ کامل اشعار نیما یوشیج. گردآوری، نسخهبرداری و تدوین سیروس طاهباز. چ 8. تهران: نگاه.
29
Baker, Paul and Ellece, Sibonile. (2011). Key Terms in Discourse Analysis. London: Continuum.
30
Fairclough, Norman. (2010). Critical Discourse Analysis. 2nd Ed. Abingdon, Oxon: Routledge.
31
Halliday, Michael A.K. and Matthiessen Christian. M. I. M. (2014). Halliday’s Introduction to Functional Grammar. 4th Ed. Abingdon, Oxon: Routledge.
32
Halliday, Michael A. K. and Webster, J. J. (Eds.) (2009). Continuum Companion to Systemic Functional Linguistics. London: Continuum.
33
Van Dijk, Teun. (1998). Ideology: A Multidisciplinary Approach. London: Sage.
34
Wales, Katie. (2001). A Dictionary of Stylistics. 2nd Ed. Harlow: Longman.
35
ORIGINAL_ARTICLE
جامعهشناسی ادبیات؛ کاربست الگوی تخیل جامعهشناختی در تحلیل اشعار فروغ فرخزاد
پژوهشگران اجتماعی میتوانند با توجه به بینش جامعهشناختی به عنوان ابزاری تحلیلی، عرصههای مختلف زندگی اجتماعی، جامعه و مسائل آن را بررسی نمایند. از این جمله میتوان به حوزههای هنری و ادبی اشاره کرد که به نوعی بازتابدهندة محیطی هستند که در آن خلق میشوند. در این مقاله، اشعار فروغ فرخزاد را که به شکل چشمگیری با رویدادهای اجتماعی جامعة خویش آمیختهاست، از دیدگاه جامعهشناختی تحلیل مینماییم. پژوهش حاضر با بهرهگیری از روش کتابخانهای و اسنادی و در قالب چهار جستار «هستیشناسی»، «روششناسی»، «ایستاییشناسی» و «پویاییشناسی» عناصر اجتماعی شعر فروغ فرخزاد را مشخص میکند. در هستیشناسی، فرخزاد به وجود خداوند متعال و شناختنی بودن جهان معتقد است. به لحاظ روششناسی، وی قائل به روشی طبیعتگرایانه و دیالکتیکی است. در جستار ایستاییشناسی، به آسیبشناسی جامعة زمان خویش میپردازد و لایههای مختلف جامعه را اعمّ از زنان، روشنفکران، روحانیان، ثروتمندان و... نقد میکند. فرخزاد پس از توصیف وضعیت موجود، در جستار پویاییشناسی با ارائة راهکار، جامعة آرمانی خویش را ترسیم میکند. جامعهای که در آن عشق، دوستی و سادگی حکمفرماست و افراد در آن به نوعی خودآگاهی نسبت به شرایط اجتماعی خود رسیدهاند. در نمونة آرمانی، فروغ، زنان و مردان نه در برابر هم، بلکه در کنار هم به دور از هر گونه تبعیض و ناعدالتی زندگی میکنند. او اگرچه به ظهور منجی برای رسیدن به مدینة فاضله باور دارد، اما پیشقراول آن را بیداری و آگاهی درونی افراد قلمداد میکند که پیش از هر انقلاب یا تحول بیرونی باید در وجود آنها احراز شود.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9186_27b6e562cead951e121d5721a251b063.pdf
2018-09-23
33
66
10.22054/ltr.2018.9186
جامعهشناسی ادبیات
بینش جامعهشناختی
فروغ فرخزاد
شعر اجتماعی
احمد
تمیم داری
ahmad.tamimdari@yahoo.com
1
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مریم
نوتاش
m_notash63@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
AUTHOR
ملیحه
کاظمی نسب
malihe.kazeminasab@gmail.com
3
دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
AUTHOR
ابوالحسن تنهایی، حسین. (1392). جامعهشناسی نظری. تهران: بهمن برنا.
1
ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1393). نگاهی جامعهشناختی بر اشعار فروغ فرخزاد؛ گفتگو با حسین ابوالحسن تنهایی. تهران: بهمن برنا.
2
اسداللهی، خدابخش. (1388). «"رهایی از خویشتن" در شعر فروغ فرخزاد». پژوهشنامة ادب غنایی. س7. ش13. صص 5ـ22.
3
براهنی، رضا. (1371). طلا در مس.ج2. چ1. تهران: انتشارات زریاب.
4
پوینده، محمدجعفر. (1390). درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات (مجموعه مقالات؛ گزیده و ترجمه). تهران: انتشارات نقش جهانمهر.
5
ترابی، علیاکبر. (1376). جامعهشناسی ادبیات فارسی (جامعهشناسی در ادبیات). تهران: فروغ آزادی.
6
جلالی، بهروز. (1375). فروغ فرخزاد، جاودانه زیستن در اوج ماندن. تهران: انتشارات مروارید.
7
رخشندهنیا، سیده اکرم و معصومه نعمتی قزوینی. (1393). «تحلیل مقایسهای اشعار نازکالملائکه و فروغ فرخزاد از منظر نقد اجتماعی». پژوهشنامة زنان. س5. ش1. صص 41ـ58.
8
سی رایت میلز، چارلز. (1391). بینش جامعهشناختی: نقدی بر جامعهشناسی آمریکایی. ترجمة عبدالمعبود انصاری. تهران: شرکت سهامی انتشار.
9
شاپور، کامیار و عمران صلاحی. (1395). اولین تپشهای عاشقانة قلبم. تهران: انتشارات مروارید.
10
صادقی شهپر، رضا و ندا کریمی. (1391). «نمودهای طبیعتگرایی در شعر فروغ فرخزاد». مجلة فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی. ش 13. صص 71ـ94.
11
کوشش، رحیم و زهرا نوری. (1391). «انزواطلبی در شعر و زندگی فروغ فرخزاد». بهارستان سخن (ادبیات فارسی) دهخدا. د 8. ش19. صص 71ـ94.
12
عطاش، عبدالرضا و الهه پیسپار. (1392). «سیمای زن در شعر نزار قبانی و فروغ فرخزاد». نشریة مطالعات ادبیات تطبیقی. س 7. ش 27. صص 83ـ105.
13
لوونتال، لئو. (1390). رویکرد انتقادی در جامعهشناسی ادبیات. ترجمة محمدرضا شادرو. تهران: نشر نی.
14
فرامزی، نرجس خاتون. (1393). همدلی یا امپاتی در اشعار فروغ فرخزاد. رشت: نشر کدیور.
15
فرخزاد، فروغ. (1380). دیوان. تهران: جاجرمی.
16
ـــــــــــــــــ . (1373). دفتر هنر (ویژة هنر و ادبیات) ویژة فروغ فرخزاد. س1. ش2. صص 66ـ148.
17
ـــــــــــــــــ . (1364). گزیدة اشعار. تهران: مروارید.
18
ـــــــــــــــــ . (1336). «خاطرات سفر اروپا (در دیاری دیگر)». مجلة فردوسی. د8 . ش19. صص 312ـ320.
19
قراگوزلو، محمد. (1385). «پیوند ادب و سیاست: درآمدی بر تبارشناسی شعر سیاسی و اجتماعی(2)». مجلة اطلاعات سیاسیـ اقتصادی. ش 233 و 234. صص 114ـ133.
20
گلدمن، لوسین.(1371). جامعهشناسی ادبیات (دفاع از جامعهشناسی رمان). ترجمة محمدجعفر پوینده. تهران: نشر هوش و ابتکار.
21
مختاری، محمد. (1392). انسان در شعر معاصر. تهران: انتشارات توس.
22
مدرسی، فاطمه و زهرا نوری. (1395). «نگاه جامعهشناختی به اشعار فروغ فرخزاد». زن و فرهنگ. س8. ش28. صص 37ـ57.
23
نوروزی، علی. (1389). بررسی بازنمایی مفهوم دموکراسی در رمان فارسی معاصر در سالهای 1340 تا 1357. تهران: دانشگاه پیام نور.
24
Mills, Charles Wright. )1959(. The Sociological Imagination. New York: Oxford.
25
Brown, Richard Harvey. )1977(. A Poetic for Sociology. Cambridge: Cambridge University Press.
26
http://shereno.com.
27
www.takbook.com
28
www.khabgard.com
29
http://shenasname.com
30
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل جامعهشناختی شهرآشوبها به عنوان تاریخ محلی منظوم در عصر تیموری
تاریخنگاری محلی به عنوان یکی از اشکال تاریخنگاری در ایران، بهویژه در دورة تیموری، چندان مورد توجه قرار نگرفتهاست. در این میان، یکی از انواع تاریخنگاری محلی، تاریخنگاری منظوم است و گونهای از تاریخهای منظوم که در عهد تیموری گسترش یافت، شهرآشوبها هستند. در واقع، شهرآشوبها اطلاعات فراوانی در باب تاریخ اجتماعی و فرهنگی و نیز خصوصیات شهرها، اصناف و... در قالب تاریخ محلی منظوم ارائه مینمایند. همچنین، تاریخنگاری منظوم از نظر بازسازی برخی از حوادث تاریخی این زمان و هم از لحاظ نشان دادن شواهدی از احیای روح ایرانی و زبان فارسی، اطلاعات زیادی بهدست میدهد. بنابراین، هدف اصلی مقالة حاضر این است تا تحلیلی جامعهشناختی از شهرآشوبها به عنوان تاریخ منظوم محلی در عصر تیموری بهدست دهد و اوضاع اجتماعی و فرهنگی این عصر را بررسی نماید.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9187_d47b71023c4c12eeb5c7a5b44c8cc5ec.pdf
2018-09-23
67
92
10.22054/ltr.2018.9187
تاریخنگاری محلی
شهرآشوبها
جامعهشناسی شهری
عصر تیموری
محسن
پرویش
mohsen.parvish@ikiu.ac.ir
1
دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
AUTHOR
ذکرالله
محمدی
ze.mohammadi@alzahra.ac.ir
2
دانشیار تاریخ دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
افشار، ایرج. (1381). «صحافی و مجلدگری». نامة بهارستان. س 3. ش 2. د 6. صص 229ـ396.
1
ابناخوه قرشی، محمدبن احمد. (1360). آیین شهرداری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
2
ابنعربشاه، احمدبن محمد. (2008 م.). عجائبالمقدور فی نوائب تیمور. تصحیح سهیل زکار. دمشق: نشر التکوین.
3
احمد، سید انوار. (1383). «نگاهی به احوال و آثار کمالالدّین بنایی هروی».قند پارسی. ش 25ـ26. صص 9ـ24.
4
احمدزاده، محمدامیر. (1393). «مبانی تاریخنگری در اندیشة مورخان شیرازی از سقوط دولت ایلخانی تا پایان تیموریان». جستارهای تاریخی. س5. ش1. صص17ـ42.
5
اللّهیاری، فریدون، مرتضی نورائی و علی رسولی. (1388). «طریقت و تجارت؛ کارکردهای تجاری نقشبندیه در دورة تیموری». تاریخ اسلام و ایران. ش 4. پیاپی 81. صص 1ـ40.
6
بوآ. ازل. (1343). «تمدن تیموریان». فصلنامة دانشکدة ادبیات تبریز. ترجمة باقر امیرخانی. س 16. ش 1. صص 65ـ80.
7
بیانی کرمانی، عبدالله. (بیتا). شرفنامه. نسخة 50707. نسخة خطی. مشهد: کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی.
8
توسلی، غلامعباس. (1388). نظریههای جامعهشناسی. تهران: سمت.
9
جاجرمی، محمد. (1350). مونسالأحرار فی دقائق الأشعار. مقدمة محمد قزوینی. بهاهتمام میرصالح طبیبی. تهران: انجمن آثار ملّی.
10
جعفری، جعفربن محمد. (1338). تاریخ جدید یزد. بهکوشش ایرج افشار. تهران: نگاه ترجمه و نشر کتاب.
11
خواندمیر، غیاثالدّین. (1380). تاریخ حبیب السیر. 4 ج. تهران: خیام.
12
ــــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). الف.نامة نامی. نسخة 3788. نسخة خطی و نسخة دستنویس. تهران: کتابخانه و موزة ملّی ملک.
13
ــــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). ب. نامة نامی. نسخة 7075. نسخة خطی. مشهد: کتابخانة آستان قدس رضوی.
14
دهخدا، علیاکبر. (1373). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
15
راوندی، مرتضی. (1382). تاریخ اجتماعی ایران. تهران: نگاه.
16
رجبزاده، هاشم. (2535). آیین کشورداری در عهد وزارت رشیدالدّین فضلالله همدانی. تهران: توس.
17
رستگار فسایی، منصور. (1380). انواع شعر فارسی. شیراز: نوید شیراز.
18
ریترز، جورج. (1386). نظریة جامعهشناسی در دوران معاصر. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: علمی.
19
سعد سلمان، مسعود. (1364). دیوان. به تصحیح و اهتمام مهدی نوریان. اصفهان: کمال.
20
سمرقندی، دولتشاه. (1382). تذکرةالشعراء. بهتصحیح ادوارد براون. تهران: اساطیر.
21
سیفی بخاری، محمدشفیع. (بیتا). صنایعالبدایع. نسخة 623. نسخة خطی. مشهد: کتابخانة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی.
22
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). صنایعالبدایع. نسخة 4085. نسخة خطی/ میکروفیلم. مشهد: کتابخانة آستان قدس رضوی.
23
شارعپور، محمود. (1389). جامعهشناسی شهری. تهران: سمت.
24
شیرازی، تارک. (1394). دیوان تارک شیرازی. بهکوشش عصمت رنجبر و یوسف بیگ باباپور. تهران: منشور سمیر.
25
شیرازی، جمالالدّین ابواسحق. (1382).کلیات. تصحیح منصور رستگار فسایی. تهران: میراث مکتوب.
26
صفا، ذبیحالله. (1378). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.
27
صفوی، سام میرزا. (1384). تذکرة تحفة سامی. تصحیح و مقدمة رکنالدّین همایونفرخ. تهران: اساطیر.
28
فاضلی، فیروز و لاله جهاد. (1388). «شش شهرآشوب بازیافته از قرن دهم». نامة پارسی. ش 38 و 39. صص 114ـ126.
29
فراهانی منفرد، مهدی. (1381). پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
30
کیوان، مهدی. (1392). پیشهوران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی (جستارهایی در تاریخ اجتماعیـ اقتصادی ایران). ترجمة یزدان فرخی.تهران: امیرکبیر.
31
گلچین معانی، احمد. (1380). شهرآشوب در شعر فارسی. بهکوشش پرویز گلچین معانی. تهران: نشر روایت.
32
لسانی شیرازی، وجیهالدّین مسعود. (1345). شهرآشوب. به اهتمام سید علیرضا مجتهدزاده. مشهد: چاپخانة دانشگاه مشهد.
33
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). مجمعالأصناف. نسخة 641. نسخة خطی. مشهد: کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی.
34
مایل هروی، نجیب. (1372).کتابآرایی در تمدن اسلامی. مشهد: مؤسسة چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
35
محجوب، محمدجعفر. (1382). ادبیات عامیانة ایران. 2 ج. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه.
36
میبدی، حسینبن معینالدّین. (1376). منشآت میبدی. تصحیح نصرتالله فروهر. تهران: میراث مکتوب.
37
نصرتی سیاهمزگی، علی. (1386). «شهرآشوب». نامة فرهنگستان، ادبیات و زبانها. ش 33. صص 28ـ33.
38
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1394). «تأملی در مجمعالأصناف». بهار ادب. س 8. ش 3. پیاپی 29. صص 395ـ405.
39
نظامی باخرزی، نظامالدّین عبدالواسع. (1357). منشأ الانشاء. به کوشش رکنالدّین همایونفرخ. تهران: دانشگاه ملّی ایران.
40
نیاوردی، ابوالحسن. (1996 ق.). احکام السلطانیه و الولایات الدینیة. بیروت: دارالفکر.
41
نوایی، امیر علیشیر. (1375). دیوان کامل. به اهتمام رکنالدّین همایونفرخ. تهران: اساطیر.
42
ـــــــــــــــــــــ . (1363). مجالس النفائس. به کوشش علیاصغر حکمت. تهران: منوچهری.
43
واصفی، محمودبن عبدالجلیل. (1349). بدایعالوقایع. تصحیح الکساندر بلدروف.تهران: بینا.
44
یزدی، شرفالدّین علی. (1387). ظفرنامه. به تصحیح سید سعید میرمحمدصادق و عبدالحسین نوایى. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى.
45
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی «ساختارهای گفتمانمدار» در روایت ابوالفضل بیهقی از ماجرای «حسنک وزیر»
حکومت دورة غزنویان مهمترین پدیدهای است که بیهقی ازیک سو به عنوان دبیر درباری و از سوی دیگر در جایگاه منتقد و نویسندة توانا باآن روبهرو بود. نگارندگان باور دارند که تاریخ بیهقی متنی است که با ایجاد رمزهایی درلابهلای سخن، خواننده را به نوعی خودآگاهی عمیقتر رهنمون میشود و خواهان دریافت کلانتر او از متن است. بهرهگیری از ساختارهای خاص زبانی در گفتمان روایت که معنا را به ظرافت در زوایای عناصر محتوا و صورت پنهان میکند، راهی است که بیهقی بنا به هنر نویسندگی و خلاقیت ادبی خود برای نمود نگفتنیهای حقایق تاریخ معاصر خویش در پیش گرفتهاست. پسزمینهسازی و نامدهی، پیوستهنمایی وگسستهنمایی، ارزشگذاری، بازنمایی در قالب کنش «نشانهای نقلقولی»، فعالسازی و غیرفعالسازی، بازنمایی «واکنش کارگزاران» در کلّ پیکرة متنی با یک ساختار نمایشی و... از جمله مؤلفههای گفتمانمداری است که در روایت بیهقی از داستان حسنک، دلالت بر نوعی گفتمان پوشیدهگویی در بیان حقیقت تاریخ غزنویان دارد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9188_b1e3920fc397679379968bf2f6a48058.pdf
2018-09-23
93
124
10.22054/ltr.2018.9188
تاریخ بیهقی
تحلیل گفتمان
پوشیدهگویی
مؤلفههای گفتمانمدار
یحیی
طالبیان
ytalebian@gmail.com
1
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
ندا
امین
n_amin25@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
AUTHOR
آدورنو، تئودور و دیگران. (1377). درآمدی برجامعهشناسی ادبیات. ترجمة محمدجعفر پوینده. تهران: بینا.
1
باسورث، کلیفورد ادموند. (1381). تاریخ غزنویان. ترجمة حسن انوشه. ج 1 و 2. چ 3. تهران: امیرکبیر.
2
بیهقی، ابوالفضل. (1386). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چ 11. تهران: مهتاب.
3
ـــــــــــــــــــــ . (1356). تاریخ بیهقی. تصحیح، حواشی و تعلیقات سعید نفیسی. ج 2 و 3. تهران: کتابخانة سنایی.
4
پرینس، جرالد. (1391). روایتشناسی (شکل و کارکرد روایت). ترجمة محمد شهبا. چ 1. تهران: انتشارات مینوی خرد.
5
پهلواننژاد، محمدرضا، رحمان صحراگرد و محمدهادی فلاحی. (1388). «شیوههای بازنمایی کارگزاران اجتماعی در نشریات دورة مشروطه از منظر گفتمانشناسی انتقادی با عنایت به مؤلفههای گفتمانمدار جامعهشناختی ـ معنایی». زبانشناسی و گویشهای خراسان دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد. ش 1. صص 51ـ73.
6
تولستوی، لئون. (1345). هنرچیست؟. ترجمة کاوه دهگان. چ 2. تهران: امیرکبیر.
7
جرفاذقانی، ناصحبن ظفر. (1345). ترجمة تاریخ یمینی. به اهتمام جعفر شعار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
8
جنیدی جعفری، محمود و طوبی خاقانی. (1394). «بررسی بازنمایی کنشهای اجتماعی در مجموعة داستان زن زیادی از جلال آلاحمد بر اساس الگوی ون لیون (2008)». زبانشناخت. س 6. ش 12. صص 77ـ97.
9
حقپرست، لیلا. (1391). «شیوههای تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در داستان بهمن از شاهنامه و بهمننامه (بر اساس مؤلفههای جامعهشناختی ـ معنایی در تحلیل گفتمان)». جستارهای زبانی. د 3. ش 2 (پیاپی 10). صص 45ـ62.
10
خواندمیر، غیاثالدّین بن همام. (1317). دستور الوزراء. تصحیح و مقدمه سعید نفیسی. تهران: کتابفروشی و چاپخانة اقبال.
11
رشیدی، ناصر و اصمعان سعیدی. (1393). «تحلیل گفتمان انتقادی کتاب فارسی امروز برای دانشجویان خارجی بر اساس چارچوب تحلیلی ون دایک و ون لیون». پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. د 18. ش 32. صص 100ـ126.
12
زایس، آوانرو و دیگران. (1363). زیباشناسی علمی و مقولههای هنری. ترجمة فریدون شایان. تهران: نشر بامداد.
13
زرینکوب، عبدالحسین. (1367). تاریخ مردم ایران (از پایان ساسانیان تا پایان آلبویه). تهران: امیرکبیر.
14
شبانکارهای، محمدبن علی. (1363). مجمعالأنساب. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
15
شفق، اسماعیل و سمیرا جهان رمضان. (1389). «سیمای حسنک وزیر در متون ادبی و تاریخی دورة غزنوی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش 18. صص 63ـ92.
16
عقیلی، سیفالدّین حاجیبن نظام. (1364). آثار الوزرا. تصحیح و تعلیق میرجلالالدّین حسینی ارموی (محدث). چ 2. تهران: اطلاعات.
17
فرخی سیستانی، علیبن جولوغ. (1349). دیوان حکیم فرخی سیستانی. به کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی. چ 2. تهران: زوار.
18
موسوی بجنوردی، کاظم. (1374).دائرةالمعارف اسلامی. ج 2. چ 2. تهران: مرکز دائرةالمعارف اسلامی.
19
میلانی، عباس. (1378). تجدد و تجددستیزی در ایران. چ 1. تهران: آتیه.
20
وفایی، عباسعلی و سمیه آقابابایی. (1392). «تحلیل و بررسی "ذکر بر دارکردن حسنک" در تاریخ بیهقی با تکیه بر کاربرد دستور زبان در علم معانی». متنپژوهی ادبی. س 17. ش 58. صص 69ـ89.
21
یارمحمدی، لطفالله. (1383). گفتمانشناسی رایج و انتقادی. چ 1. تهران: نشرهرمس.
22
یاسمی، کلثوم. (1387). بازنمایی کارگزاران اجتماعی در متون ادبی کتب ادبیات فارسی دورة متوسطه با عنایت به مؤلفههای جامعهشناختیـ معنایی. پایاننامة کارشناسی ارشد. شیراز: دانشگاه علوم و تحقیقات فارس.
23
یورگنسن، ماریان و فیلیپس لوئیز. (1389). نظریه و روش درتحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. چ 1. تهران: نشرنی.
24
هوشمند، مژگان. (1395). «بررسی انتقادی از بازنمون تحولات سوریه در مطبوعات ایران و آمریکا با بهکارگیری الگوی ون لیون». جستارهای زبانی. ش 35. صص 215ـ239.
25
Fowler, Roger. (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Press. London: Routledge.
26
Fairclough, Norman. (2003). Analysing Discourse: Textual Analysis for Social Research. London: Routledge.
27
------------------------. (1989). Language and Power. London: Longman.
28
------------------------. (2001). “Critical Discourse Analysis as a Method in Social Scientific Research”. Methods of Critical Discourse Analysis. Wodak, R. & Meyer, M. (Eds). London: SAGE.
29
------------------------. (1995). Critical Discourse Analysis. London: Longman.
30
Hodge, Robert & Kress, Gunther. (1979). Language as Ideology. London: Routledge.
31
Van Leeuwen, Theo. (1996). “The Representation of Social Actors: In Coldes Coulthard”. Texts and Practices: Readings in CDA. C.R. & Coulthard, M (Eds). London: Routledge.
32
------------------------. (2008). Discurse and Practice: New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford: Oxford University Press.
33
Van Dijk, Teun A. (1998). Ideology:A Multidisciplinary Approach. London: Sage Publications.
34
--------------------------. (1996). “Discourse, Power and Access”. In Caldas- Coulthard, C.R. & Coulthard, M. (Eds). Text and Practices: Readings in CDA. London: Routheldge.
35
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مقایسهای رویارویی پدر و پسر در تراژدیهای ایرانی و یونانی (رستم و اسفندیار، رستم و سهراب و ادیپوس شهریار)
رویارویی پدر و پسر از جمله موتیفهایی است که در بسیاری از اسطورهها، آثار حماسی، افسانهها، قصههای عامیانه و یا حتی در روایتهای مذهبی جهان دیده میشود. بستر این رویارویی عموماً نوع ادبی حماسه است. در بسیاری از این رویاروییها با نوع ادبی تراژدی روبهرو هستیم. در این مقاله، سه داستان «ادیپوس شهریار»، «رستم و اسفندیار» و «رستم و سهراب» تحلیل شدهاند. مسئلة پژوهش حاضر این است که در حماسههایی که روایتگر این رویاروییها هستند، هرچند با توجه به تعریف تراژدی، «ساختی» همانند دارند، آنکه در فرجام نمونة یونانی مغلوب میشود و میمیرد، پدر و در نمونة ایرانی، پسر است. در پاسخ به چرایی این مسئله بدین نتیجه رسیدیم که پیشینة تراژدی و ساختار فرهنگی یونان باستان که حاصل دموکراسی و گفتگو در آن فرهنگ است، دلیل فرجام نمونة یونانی است و در باب چرایی مرگ پسر در نمونة ایرانی، تقابلهای دوگانه، تلاش در حفظ نمونة نخستین و ذهنیت تکصدا که در آن، نفی حضور دیگری رقم میخورد، دلیل اصلی امر است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9189_67bba8f46d59f6a549fe75fe8c65fcab.pdf
2018-09-23
125
142
10.22054/ltr.2018.9189
تراژدی
رویارویی پدر و پسر
تراژدی یونانی
شاهنامه
حسین
محمدی
h.mohammadi1981@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبد کاووس، گلستان، ایران
LEAD_AUTHOR
افسانه
حسن زاده دستجردی
afsanehasanzade@yahoo.com
2
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حضرت نرجس رفسنجان، کرمان، ایران
AUTHOR
امیرعباس
عزیزیفر
a.azizifar@razi.ac.ir
3
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
AUTHOR
آذرافشار، احمد. (1384). افسانههای ایرانزمین (آذربایجان). تهران: میلاد.
1
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1378). ایران و یونان در بستر باستان. تهران: شرکت سهامی انتشار.
2
اسمیت، ژوئل. (1383). فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمۀ شهلا برادران خسروشاهی. تهران: روزبهان و فرهنگ معاصر.
3
افلاطون. (1380). مجموعه آثار. ترجمة محمدحسن لطفی. چ3. تهران: خوارزمی.
4
الیاده، میرچا. (1384). اسطوره بازگشت جاودانه. ترجمة بهمن سرکاراتی. چ2. تهران: طهوری.
5
انصاری، منصور. (1384). دموکراسی گفتوگویی. تهران: مرکز.
6
انوشه، حسن. (1375). دانشنامة ادبی فارسی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
7
بونار، آندره. (1377). تراژدی و انسان. ترجمة جلال ستاری. تهران: میترا.
8
بیضایی، بهرام. (۱۳۹۲). نمایش در ایران [یک مطالعه]. چ9. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
9
پاتر، آنتونی. (1384). نبرد پدر و پسر در ادبیات جهان. ترجمة محمود کمالی. تهران: ایدون.
10
حمزهنامه. (1347). تصحیح دکتر جعفر شعار. ج 1 و 2. تهران: دانشگاه تهران.
11
حمیدیان، سعید. ( 1372). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: مرکز.
12
خالقی مطلق، جلال. (1372). گلرنجهای کهن. به کوشش علی دهباشی. تهران: مرکز.
13
دادگی، فرنبغ. (1390). بندهش. گزارش مهرداد بهار. چ4. تهران: توس.
14
دزفولیان، کاظم و معصومه طالبی. (1389). «مقایسة اساطیر یونان و ایران بر پایة اندیشههای باختین». ادبیات تطبیقی. س2. ش3. صص97ـ116.
15
دورومییی، ژاکلین. (1385). تراژدی یونان. ترجمة خسرو سمیعی. تهران: ماهی.
16
رادفر، ابوالقاسم و سامان قاسمی فیروزآبادی. (1391). «بررسی تطبیقی ایزد باد با رستم و سهراب». کهننامة ادب پارسی. د 3. ش 1. صص 67ـ 88.
17
رستگار فسایی، منصور. (1373). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
18
زرینکوب، عبدالحسین. (1357). ارسطو و فن شعر. تهران: امیرکبیر.
19
سوفوکل. (1378). افسانههای تبای. ترجمة شاهرخ مسکوب. چ3. تهران: خوارزمی.
20
شمیسا، سیروس. (1386). نقد ادبی. تهران: میترا.
21
ـــــــــــــــــــ . (1387). انواع ادبی. تهران: میترا.
22
ــــــــــــــــــ . (1390). مکتبهای ادبی. تهران: قطره.
23
طرسوسی، ابوطاهربن حسن. (1380). ابومسلمنامه. تصحیح حسین اسماعیلی. ج4. تهران: نشر قطره و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران.
24
علیزاده، ناصر و سجاد آیدنلو. (1385). «بازشناسی مضمون حماسی ـ اساطیری رویارویی پدر و پسر در روایتی از تذکرةالأولیاء». پژوهشهای ادبی. ش12 و 13. صص191ـ208.
25
فردوسی، ابوالقاسم. (1387). شاهنامه. به اهتمام سعید حمیدیان. چ 9. تهران: قطره.
26
فروید، زیگموند. (1390). تفسیر خواب. ترجمة شیوا رویگریان. چ11. تهران: مرکز.
27
فریزر، جیمز جورج. (1392). شاخه زرین؛ پژوهشی در جادو و دین. ترجمة کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
28
قبادی، حسینعلی و علیرضا صدیقی. (1385). «مقایسة ساختاری خویشاوندکشی و خویشاوندآزاری در شاهنامه و مهابهارات». پژوهشهای ادبی. ش11. صص 145ـ164.
29
کاسیرر، ارنست. (1378). فلسفة صورتهای سمبلیک. ترجمة یدالله موقن. تهران: هرمس.
30
کریستوا، ژولیا. (1386). به سوی پسامدرن؛ پساساختارگرایی در مطالعات ادبی. تدوین و ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
31
کزازی، میرجلالالدّین. (1388). از گونهای دیگر. چ3. تهران: مرکز.
32
کلینتون، جروم. (1368). «تراژدی سهراب». ایراننامه. ش27. صص443ـ453.
33
کمالی، محمود. (1388). «بررسی تطبیقی داستان رستم و سهراب با برخی موارد مشابه در اساطیر جهان». پژوهش ادبیات معاصر. ش 55. صص 117ـ129.
34
کهنموییپور، ژاله. (1388). «میخائیل باختین و نظام گفتمان ادبی». پژوهشنامة فرهنگستان هنر. ش12. صص 23ـ35.
35
گرین، ویلفرد و دیگران. (1385). مبانی نقد ادبی. ترجمة فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
36
لچت، جان. ( 1383). پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا پسامدرنیته. ترجمة محسن حکیمی. چ3. تهران: خجسته.
37
لزگی، سیّد حبیبالله و مجید آقایی. (1385). «عوامل مؤثر در نگرش اسطورهای دو تمدن ایران و روم با نگاهی به حماسة ایرانی و درام یونانی».مطالعات ایرانی. ش9. صص161ـ 172.
38
محرمیان معلم، حمید. ( 1385). تراژدی (مجموعهمقالات). چ2. تهران: سروش.
39
محمدصالحی دارانی، حسین. (1388). «بازشناخت در رستم و سهراب و تراژدی ادیپ شهریار». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. ش 5. صص 97ـ111.
40
مختاری، محمد. (1379). حماسه در رمز و راز ملی. تهران: توس.
41
ـــــــــــــــــــ . (1385). انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
42
مینورسکی، ولادیمیر. (1382). ارتباط قصههای حماسی ایران و ادبیات تودهای روس. ترجمة تورج علیآبادی. در پیرامون ادبیات (1). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
43
نامور مطلق، بهمن. (1387). «باختین، گفتوگومندی و چندصدایی؛ مطالعه پیشابینامتنیت باختینی». شناخت. ش 57. صص 397ـ416.
44
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل بازتاب کلیله و دمنه در مجلّدات پنجگانة تاریخ وصّاف از منظر نظریة دریافت
موضوع مقالة حاضر، تحلیل نوع نگاه وصّافالحضرة (663ـ730 ق.) در مجلّدات پنجگانة تاریخ وصّاف به کتاب کلیله و دمنه، از منظر نظریة «زیباییشناسی دریافت» است.«نظریة دریافت» به جای رابطة «متنـ مؤلف»، بر رابطة «متنـ خوانش» و نقش برجستة خواننده در معناگذاری متن تأکید دارد. هانس رابرت یاوس، یکی از بنیانگذاران و نظریهپردازان این رویکرد، بر آن بود که معنای متن با توجه به دورة تاریخی و بسته به خوانندگانش تغییر میکند. کشف «تاریخ معنای متن» یکی از دغدغههای نظری وی بود. اینکه در هر دوره و در آثار نویسندگان بزرگ، به مثابة خوانندة کلیله و دمنه (به عنوان یکی از شاهکارهای ادبیات فارسی)، چه تلقی وجود داشتهاست و کدام بخش از این متن مورد توجه بوده، میتواند برای منتقد امروز محلی برای تحلیلهای مختلف و زوایای دید گوناگون از این متن باشد.روشن ساختن نوع تلقی وصّافالحضرة به عنوان یکی از مهمترین شخصیتهای تاریخی و ادبی عصر مغول از کلیله و دمنه و مواجهه با آن، یکی از گامهای ضروری تدوین «تاریخ معنا»ی کلیله و دمنه بنا به نظریات هانس رابرت یاوس است. پژوهش حاضر نشان میدهد که خوانش وصّافالحضرة (به عنوان مورّخی که در شرایط نابسامان عصر مغول میزیست،) از حکایات این متن، با توجه به نوع انتخاب و گزینش داستانها و عبارات، خوانشی کاملاً سیاسی و انتقادی است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9190_4a13f022d4eac1773f99d0d6b77798c7.pdf
2018-09-23
143
164
10.22054/ltr.2018.9190
کلیله و دمنه
تاریخ وصّاف
نقد خوانندهمحور
نظریة دریافت
هرمنوتیک فلسفی
محمد امیر
جلالی
mohammadamir_jalali@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
استرآبادی، میرزا مهدیخان. (1387). دُرّة نادره. به اهتمام سید جعفر شهیدی. چ 4. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
1
ابرمز، مایر هوارد. (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمة سعید سبزیان. ویراست نُهم. تهران: رهنما.
2
پورنامداریان، تقی. (1375). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3
جوینی، عطاملک. (1375). تاریخ جهانگشا. به سعی و اهتمام و تصحیح محمد قزوینی. افست از چاپ لیدن 1911. تهران: امیرکبیر.
4
خزائی، مرضیه. (1395). «نظریة افق انتظار و دریافت یاووس» (متن سخنرانی در دانشگاه شهید بهشتی تهران). http://compa-lit.blogfa.com/page/36.
5
دادور، نغمه. (1395). «کاربرد نظریة زیباییشناسی دریافت در تدوین کتابنامههای ادبی». نقد ادبی. س 9. ش 35. صص 101ـ117.
6
دادور، نغمه و محمدجعفر یاحقی. (1396). «جایگاه شاهنامه نزد مردم در دهة شصت خورشیدی». فرهنگ و ادبیات عامه. س 5. ش 17. صص 71ـ94.
7
سعدی شیرازی، مصلحبن عبدالله. (1381). گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. چ 6. تهران: خوارزمی.
8
شمیسا، سیروس. (1385).بیان. چ 1. تهران: میترا.
9
ـــــــــــــــــ . (1394). نقد ادبی. چ 3. تهران: میترا.
10
شیکهر، ایندو. (1385). پنجاتنترا. چ 2. تهران: دانشگاه تهران.
11
صفا، ذبیحالله. (1373). تاریخ ادبیات ایران. چ 13. تهران: فردوس.
12
طوسی، نصیرالدّین. (1360). اخلاق ناصری. به تنقیح و تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. چ 2. تهران: خوارزمی.
13
مکاریک، ایرناریما. (1384). دانشنامة نظریههای ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
14
نامورمطلق، بهمن. (1387). «یائوس و ایزر: نظریة دریافت». پژوهشنامة فرهنگستان هنر. ش 11. صص 93ـ111.
15
منشی، نصرالله. (1383). کلیله و دمنه. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی. چ 25. تهران: امیرکبیر.
16
نظرزاده، رسول. (1382). «هر متن ناتمام است (سیری در پدیدارشناسی نظریة دریافت مخاطب)». هنر و معماری فارابی. ش 50. صص 173ـ190.
17
وصّافالحضرة، عبداللهبن فضلالله. (1338). تاریخ وصّاف. به اهتمام حاجی محمدمهدی اصفهانی. افست از روی چاپ سنگی بمبئی. تبریز.
18
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1388). تاریخ وصّافالحضرة. جلد چهارم بر اساس نسخة دستخط مؤلف مورّخ 711 هجری قمری متعلق به کتابخانة ربع رشیدی، به انضمام رسائل دیگر و خلاصة جهانگشای جوینی. به تصحیح علیرضا حاجیاننژاد. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
19
یوسفی، غلامحسین. (1367). دیداری با اهل قلم. چ 2. تهران: انتشارات علمی.
20
Cuddon, John Anthony. (1984). A Dictionary of Literary Terms. USA: Penguin Books.
21
Gadamer, Hans-Georg. (2004). Truth and Method. Translation Revised by Joel Weinsheimer & Donald G. Marshal. London. New York: Continuum Publishing Group.
22
Iser, Wolfgang. (1378). The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response. London, UK: Routledge and Kegan Paul Publisher.
23
ORIGINAL_ARTICLE
اسرائیلیّات در داستان حضرت محمّد(ص) و بازتاب آن در ادب فارسی
یکی از جنبههای شاخص ادب فارسی، توجه شایان اهل ادب به موضوعات قرآنی و قصص انبیاست. بخشی از این داستانها و شرححالنویسیها منبعث از قرآن کریم است که هیچ خللی در آن راه ندارد و در حقیقت، زینتبخش متون ادبی است. اما بخش چشمگیری از آن، تحت تأثیر اسرائیلیات شکل گرفتهاست. به علت هماهنگی قرآن کریم با برخی از موضوعات تورات و انجیل و گرویدن جمعی از علمای اهل کتاب، نظیر کَعبالأحبار، وهببن منبّه، ابوهریره و دیگران به اسلام، سبب شدهاست تا مفسران و تاریخنگاران به منابع اهل کتاب و گفتههای آنان توجهی ویژه نمایند و از اینجاست که داستانهای مجعول و ساختگی آنان در حوزۀ متون تفسیری، تاریخی و ادبی رخنه کرد. شعرا و نویسندگان ادب پارسی که با متون تفسیری و تاریخی مأنوس بودهاند، تحت تأثیر این افسانهها و احادیث ساختگی قرار گرفتند و ناخواسته همچون مفسران و تاریخنگاران در ترویج اسرائیلیات نقش اساسی ایفا نمودند. متأسفانه بخش عمدۀ این افسانهبافیها مربوط به زندگی انبیاست و پیامبر اکرم(ص) نیز از این امر مستثنی نیست، بلکه در بخش احادیث، بیش از دیگر انبیا در معرض اسرائیلیات قرار گرفتهاند. این پژوهش به شیوۀ توصیفیـ تحلیلی تلاش دارد تا به این پرسش پاسخ گوید که چه جنبههایی از زندگی پیامبر اسلام(ص) تحت تأثیر اسرائیلیات قرار گرفتهاست و نقش مفسران، تاریخنگاران و از همه مهمتر، نقش شاعران و نویسندگان ادب فارسی در اشاعۀ این گونه جعلیات چه بودهاست؟
https://ltr.atu.ac.ir/article_9191_a0c3b76fc555f6c415a49488ca98c65e.pdf
2018-09-23
165
186
10.22054/ltr.2018.9191
اسرائیلیات
حضرت محمد(ص)
افسانهها
روایات جعلی
علمای اهل کتاب
عسکری
ابراهیمی جویباری
jooybary11@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران
LEAD_AUTHOR
مالک
شعاعی
malek_sh73@yahoo.com
2
استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران
AUTHOR
حسن
شامیان
hasan.shamyan@gmail.com
3
استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، تهران، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابناثیر، علیبن محمد. (1374).الکامل فی التاریخ.ترجمة محمدحسین روحانی. تهران: اساطیر.
2
ابنجوزی، عبدالرحمنبن علی. (1388ق.).الموضوعات. تحقیق عبدالرحمان محمد عثمان. مدینۀ منوره: مکتبة السلفیة.
3
ابنصبّاغ، محمّدبن لطفی. (بیتا). الدُّرّ المنثور فی التّفسیر بِالمأثور. بیروت: دار المعرفة.
4
ابنکثیر، اسماعیلبن عمر. (1408ق.).تفسیر القرآن العظیم. ترکیه: دار الدعوة.
5
ابنهشام، عبدالملک. (1385).سیرةالنبویة. ترجمة سیدهاشم رسولی محلاتی. تهران: کتابچی.
6
ابوریّه، محمود. (بیتا).اَضواء علیالسُنةالمُحمدیة. قاهره: دارالمعارف.
7
بخاری، محمدبن اسماعیل. (1404ق.).صحیح. بیروت: دارالفکر.
8
البغوی، حسینبن مسعود. (1405ق.). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن. بیروت: دار الفکر.
9
جامی، عبدالرّحمن. (1370). مثنوی هفت اورنگ. به تصحیح و مقدمۀ مرتضی مدرس گیلانی. تهران: گلستان کتاب.
10
خاقانی شروانی، افضلالدّین بدیل. (1357).دیوان اشعار. تصحیح سید ضیاءالدّین سجادی. تهران: زوار.
11
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1386). ختمالغرایب (تحفةالعراقین). مقدمه، تصحیح وتعلیقات یوسف عالی عباسآبادی. تهران: سخن.
12
خزائلی، محمد. (1386).اعلام قرآن. تهران: امیر کبیر.
13
الدارمی، عبدالرّحمنبن الفضل. (بیتا).سُنَن دارمی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
14
دهخدا، علیاکبر. (1372).لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15
دیاری، محمدتقی. (1383).پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
16
ذهبی، محمدحسین. (1405ق.).الاسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث.دمشق: دارالإیمان.
17
روزنتال، فرانتس. (1368).تاریخ تاریخنگاری در اسلام.ترجمۀ اسدالله آزاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
18
زمانی، حسن. (1388).مستشرقان و قرآن، نقد و بررسی آرای مستشرقان دربارۀ قرآن. قم: بوستان کتاب.
19
سپهر، محمدتقی. (1385). ناسخ التواریخ. به اهتمام جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.
20
سجادی، سیدصادق و هادی عالمزاده.(1386). تاریخنگاری در اسلام. تهران: سمت.
21
سنایی غزنوی، مجدودبن آدم. (1368).حدیقةالحقیقة وشریعةالطریقة. تصحیح و تحشیه محمدتقی مدرس رضوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22
سیوطی، عبدالرّحمنبن أبیبکر. (بیتا).الدرّالمنثور فی التفسیر بالمأثُور. بیروت: دارالمعرفة.
23
صادق الرافعی، مصطفی. (1394). تاریخ آداب العرب. ط4.بیروت: دار الکتب العربیة.
24
طبری، محمدبن جریر. (1375).تاریخ طبری، تاریخ الرسل و الملوک. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
25
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1406ق.).جامعالبیان فی علوم القرآن. ط 2. بیروت: دار المعرفة.
26
العاملی، شرفالدّین. (1372).ابوهریره و احادیث جعلی. ترجمه و نگارش نجفعلی میرزایی. قم: هجرت.
27
عاملی، جعفر مرتضی. (بیتا). الصّحیح من سیرة النّبی الأَعظم. بیروت: دار السیرة.
28
عسکری، سید مرتضی. (1387). نقش ائمه در احیای دین. قم: منیر.
29
عطار نیشابوری، فریدالدّین محمد. (1386). الف.مصیبتنامه. مقدمه، تصحیح وتعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
30
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1386). ب. اسرارنامه. مقدمه، تصحیح وتعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
31
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1387).الهینامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
32
غزالی طوسی، ابوحامد محمد. (1377).إحیاء علومالدین. ترجمۀ مؤیدالدّین محمد خوارزمی. به کوشش حسین خدیوجم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
33
قُرطُبی، محمدبن احمد. (1408ق.).الجامع لأحکام القرآن (معروف به تفسیر قرطبی). بیروت: دار الکتب العلمیة.
34
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.).بحارالأنوار.بیروت: دار إحیاء التراث الإسلامی.
35
محمدقاسمی، حمید. (1380).اسرائیلیات و تأثیر آن بر داستانهای انبیاء در تفاسیر قرآن. تهران: سروش.
36
محمود ابوعزیز، سعدیوسف. (بیتا). الاسرائیلیات و الموضوعات فی کتب التفاسیر قدیماً و حدیثاً. قاهره: المکتبة التوفیقیة.
37
مرتضی عاملی، جعفر. (بیتا).الصحیح مِن سیرة النبی الاَعظم. بیروت: دار السیرة.
38
معرفت، محمدهادی. (1418ق.). التفسیر والمفسرون فی ثوبة القشیب. مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامی.
39
ــــــــــــــــــــــــــ . (1385). تفسیر و مفسران. قم: مؤسسۀ فرهنگی تمهید.
40
معروف الحسنی، هاشم. (1372). اخبار و آثار ساختگی، سیری انتقادی در حدیث. ترجمۀ حسین صابر. مشهد: آستان قدس رضوی.
41
مقدسی، مطهربن طاهر. (1390).البِدء وَ التاریخ.مقدمه، ترجمه و تعلیقات از محمدرضا شفیعیکدکنی. تهران: آگاه.
42
مولوی، جلاالدّین محمد. (1384). مثنوی معنوی.تصحیح، مقدمه وکشفالأبیات از قوامالدّین خرمشاهی. تهران: دوستان.
43
میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین. (1376). کشفالأسرار و عُدةالأبرار. تهران: امیرکبیر.
44
نجمی، محمدصادق. (1376). سیری در صحیحین. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
45
نظامی گنجوی، الیاسبن محمد. (1370). کلیات خمسه. تصحیح حسن وحید دستگردی. تهران: امیرکبیر.
46
هاکس، جیمز. (1383). قاموس کتاب مقدس. تهران: اساطیر
47
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل عناصر ناتورالیستی در رمان سفر شب از بهمن شعلهور
مکتب ادبی ناتورالیسم در اواخر قرن نوزدهم با تلاش امیل زولا در فرانسه پایگذاری شد. این مکتب رفتار و افکار انسان را برخاسته از امیال طبیعی و غرایز درونی میداند و بر جنبههای توارث، محیط، لحظه و مشاهدة زندگی انسان به دور از آرمانگرایی تأکید میورزد. ناتورالیسم از راه ترجمه وارد ادبیات ایران شد و برخی از نویسندگان معاصر ایرانی، از جمله بهمن شعلهور را تحت تأثیر خود قرارداد. در این مقاله، رمان سفر شب از شعلهور به شیوة تحلیلیـ توصیفی از منظر مکتب ناتورالیسم ادبی بررسی شدهاست و نتیجة بهدست آمده، از تجلی شانزده مؤلفة ناتورالیسم در این اثر حکایت میکند. مؤلفههای توصیف دقیق و شرح جزئیات، ضدیت با قراردادهای اخلاقی و مذهبی، زشتنگاری، عنوان بیپردة مسائل جنسی، شکست حرمت کلمات و مفاهیم، تأثیر محیط، زبان محاوه، احساس یأس و پوچی، پرداختن به طبقة فرودست، و نفی اراده و اختیار از پرتکرارترین مؤلفههای رمان سفر شب هستند. دلایلی مانند سبک نویسنده و فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر دهة 30 و 40 از علل اساسی بسامد این مؤلفهها به شمار میرود.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9192_7fd4b0e5c78785f934f2c7931168a6c5.pdf
2018-09-23
187
210
10.22054/ltr.2018.9192
مکتب ادبی
ناتورالیسم
رمان
سفر شب
بهمن شعلهور
عبدالله
حسنزاده میرعلی
a.hasanzadeh@semnan.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
LEAD_AUTHOR
آرتمیز
صیادچمنی
artmiz.sayadchamani@gmail.com
2
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
AUTHOR
براهنى، رضا. (١٣٧٣). قصهنویسى. تهران. نشر البرز.
1
ــــــــــــــــ . (1373). رؤیای بیداری. تهران: قطره.
2
پاینده، حسین. (1391). داستان کوتاه در ایران. ج1. چ2. تهران: نیلوفر.
3
ثروت، منصور. (1390). آشنایی با مکتبهای ادبی. چ3. تهران: سخن.
4
حقوقی، محمد. (1377). مروری بر تاریخ و ادبیّات امروز ایران. تهران: قطره.
5
خدایار، امیرمسعود. (1367). فرهنگ واژههای سیاسی، فلسفی، مذهبی، هنری و ادبی. تهران: خورشید.
6
داد، سیما. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ 2. تهران: مروارید.
7
رادفر، ابوالقاسم. (1383). «نقد و تحلیل وجوه تمایز و تشابه اصول کاربردی مکتبهای ادبی رئالیسم و ناتورالیسم». فصلنامة پژوهشهای ادبی. د 1. ش 3. صص29ـ42.
8
سپانلو، محمدعلی. (1369). نویسندگان پیشرو ایران. تهران: نگاه.
9
سیدحسینی، رضا. (1387). مکتبهای ادبی. ج 1 و 2. چ15. تهران: نگاه.
10
شعلهور، بهمن. (2009م.). الف. سفر شب و ظهور حضرت. چ2. فیلادفیا: کانکورس.
11
ـــــــــــــــــــ . (2009م.). ب. بیلنگر. فیلادفیا: کانکورس.
12
شمیسا، سیروس. (1390). مکتبهای ادبی. تهران: قطره.
13
صادقی شهپر، رضا و سیما پورمرادی. (1392). «یک گام به سوی بومیگرایی: نقد داستانهای اسماعیل فصیح حرکت از ناتورالیسم به سوی رئالیسم». پژوهش زبان و ادبیّات فارسی. ش29. صص 173ـ199.
14
فورست، لیلیان و پیتر اسکرین. (1388). ناتورالیسم. ترجمة حسن افشار. چ 5. تهران: مرکز.
15
گرانت، دیمیان. (1392). رئالیسم. ترجمة حسن افشار. چ 6. تهران: مرکز.
16
میرصادقی، میمنت. (1368). «ناتورالیسم». چیستا. ش64. صص 584ـ588.
17
ــــــــــــــــــــــــ . (1373). واژهنامة هنر شاعری. تهران: مهناز.
18
میرصادقی، جمال. (1382). داستاننویسهای نامآور ایران. تهران: اشاره.
19
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی. (1377). واژهنامة هنر داستاننویسی. تهران: مهناز.
20
میرعابدینی، حسن. (1380). صد سال داستاننویسی. 3 ج. چ 2. تهران: چشمه.
21
مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی. تهران: فکر روز.
22
ولک، رنه. (1378). تاریخ نقد جدید. ترجمة سعید ارباب شیرانی. ج4. تهران: نیلوفر.
23
Cuddon, John Anthony. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. 5th Ed.UK: Wiley-Blakwell.
24
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل نمادشناسی نگارههای هفت خان رستم
نمادگرایی در تفکرات و رؤیاهای نژادهای مختلف بشری وجود دارد و انسان را به گسترة تفکر بدون گفتار رهنمون میکند. شاهنامه از دیرباز مورد توجه مردم ایرانزمین بودهاست که با توجه به بافت داستانی این اثر، ارتباط نزدیکی با آن برقرار میکردند. در دورة صفویه، نقالان در قهوهخانهها، داستانهای شاهنامه را با پردهخوانی و آرایش صحنهها برای سرگرمی شرح میدادند. این پژوهش به بررسی و رمزگشایی نمادها در نگارههای مربوط به هفت خان رستم در شاهنامة فردوسی میپردازد. رستم برای نجات کیکاوس و تشرف به پایگاه قهرمانی، آزمون هفت خان را پشت سر میگذارد. هر خان نمادی از تقابل با موجودات نهفته در ناخودآگاه بشری است که وی را در رسیدن به کمال با دشواری روبهرو میکند. رستم در خان اول با شیر (نماد غرور و نیروی اهریمنی)، در خان دوم با تشنگی و گرما (نماد قدرت بدون شکل و روح و نیز انگیزة پنهان و ناشناختة آن)، در خان سوم با اژدها (نماد خشکسالی)، در خان چهارم با زن جادوگر (نماد آنیمای منفی)، در خان پنجم با اولاد دیو (نماد نگهبان آستانه)، در خان ششم با ارژنگ دیو (نماد یاریگر ضدقهرمان) و در خان هفتم با دیو سپید (نماد مرگ و خون او نماد زندگیبخشی) روبهرو میشود. هدف این پژوهش، تحلیل نمادها در نگارههای مصور مربوط به هفت خان رستم در شاهنامة فردوسی است. روش پژوهش حاضر، توصیفی ـ تحلیلی است. نتیجة آن نیز این است که در همة نگارهها، نمادهای موجود در داستان هفت خان رستم در شاهنامه، در تصاویر ارائه شدهاند و رابطة بین تصویر و متن اصلی را برای مخاطب معنادار کردهاست.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9193_341732cd80ca21263024d4a29d2aef94.pdf
2018-09-23
211
234
10.22054/ltr.2018.9193
نمادشناسی
شاهنامة فردوسی
نگارگری
هفت خان
کهنالگو
محمود
آقاخانی بیژنی
aghakhani46@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری ادبیات حماسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
اسحاق
طغیانی
etoghiani@yahoo.com
2
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
محسن
محمدی فشارکی
fesharaki311@yahoo.com
3
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
AUTHOR
اسلامیندوشن، محمدعلی. (1374). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. چ 6. تهران: آثار.
1
آموزگار، ژاله. (1393). تاریخ اساطیری ایران. چ 16. تهران: سمت.
2
آیدنلو، سجاد. (1391). طومار نقالی شاهنامه. چ 1. تهران: بهنگار.
3
ــــــــــــــــــ . (1388). «مقدمهای بر نقالی در ایران». پژوهشهای ادب عرفانی. د 3. ش 4 (پیاپی 12). صص 35ـ64.
4
بهادری، امیر. (1376). شاهنامه. به خط عمادالکتاب. چ 2. تهران: جاویدان.
5
حسنی، غلامرضا. (1385). بررسی و تحلیل ویژگیهای ساختاری و تصویری هفت خان رستم در نگارههای سنتی ایران. چ 1. گرگان: دانشگاه آزاد اسلامی.
6
رستگار فسایی، منصور. (1388). پیکرگردانی در اساطیر. چ 2. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
7
زاویه، سعید، ایرج داداشی و آمنه مافیتبار. (1389). «تحلیل مضمونی چند نمونه از نگارههای "گذر سیاوش بر آتش" در شاهنامة فردوسی». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی.س 6. ش 21. صص 93ـ122.
8
ستاری، جلال. (1384). پژوهشی در اسطورة گیلگمش و افسانة اسکندر. چ 2. تهران: مرکز.
9
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1388). فرهنگ نمادها. ترجمة سودابه فضایلی. ج 1 ـ 5. چ 3. تهران: جیحون.
10
فتوحی، محمود. (1385). بلاغت تصویر. چ 1. تهران: سخن.
11
فرانکل، ویکتور امیل. (1393). انسان در جستجوی معنی. ترجمة اکبر معارفی. چ 11. تهران: دانشگاه تهران.
12
فردوسی، ابوالقاسم. (1390). شاهنامه. بهکوشش سعید حمیدیان. چ 13. تهران: قطره.
13
کاظمی، سامره. (1391). «مطالعة تطبیقی ساختار بصری نگارههای "نبرد فریدون و ضحاک" در مکاتب دورة صفوی».مطالعات تطبیقی هنر. س 2. ش 3. صص 47ـ60.
14
کرتیس، وستاسرخوش. (1390). اسطورههای ایرانی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.
15
گرابر، اولگ. (1383). مروری بر نگارگری ایرانی. ترجمة مهرداد وحدتی. چ 1. تهران: فرهنگستان هنر.
16
لوشر، ماکس. (1388). روانشناسی رنگها. ترجمة ویدا ابیزاده. چ 25. تهران: درسا.
17
مافیتبار، آمنه. (1388). «تعامل نقشمایهها و ویژگیهای هنری مکاتب نگارگری ایرانی با نظری به نگارههای "گذر سیاوش از آتش"». مطالعات هنر اسلامی. د 5. ش 10. صص 121ـ137.
18
مسکوب، شاهرخ. (1389). تن پهلوان و روان خرد. چ 3. تهران: طرح نو.
19
مصطفوی، علیاصغر. (1369). اسطورة قربانی. چ 1. تهران: مؤلف.
20
ناصربخت، محمدحسین. (1377). «پردههای درویشی: هنر پردهخوانی و نقاشی پردههای درویشی». مجلة هنر و معماری. ش 35. صص 101ـ114.
21
نصر اصفهانی، محمدرضا و طیبه جعفری. (1388). «کنون زین سپس هفت خان آورم... رویکردی روان شناختی به هفت خان رستم و اسفندیار». پژوهشهای عرفانی (گوهر گویا). س 3. ش 4. صص 133ـ156.
22
واحددوست، مهوش. (1387). نهادینههای اساطیری در شاهنامة فردوسی. چ 2. تهران: سروش.
23
وگلر، کریستوفر. (1390). ساختار اسطورهای در داستان و فیلمنامه. ترجمة عباس اکبری. چ 2. تهران: نیلوفر.
24
هال، جیمز. (1390). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمة رقیه بهزادی. چ 5. تهران: فرهنگ معاصر.
25
هیلنز، جان راسل. (1393). شناخت اساطیر ایران. ترجمة محمدحسین باجلان فرخی. چ 4. تهران: اساطیر.
26
یاوری، حورا. (1374). روانکاوی و ادبیات. چ 1. تهران: ایران.
27
یونگ، کارل گوستاو. (1389). انسان و سمبولهایش. ترجمة محمود سلطانیه. چ 7. تهران: جامی.
28
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1377). تحلیل رؤیا. ترجمة رضا رضایی. چ 1. تهران: نشر افکار.
29
ORIGINAL_ARTICLE
کارکردهای هنری و زیباشناختی تنازع در شعر
تنازع یکی از مباحث علم دستور است که بر اساس آن بخشی از جمله همزمان چند نقش مختلف نحوی میگیرد. هدف این مقاله، تعیین و بررسی نقشهای زیباشناختی این تمهید زبانی در شعر است. هنگام ایجاد تنازع در شعر، شاعر ساختار جمله را به گونهای تنظیم میکند که واژگان، ترکیبات و جملات مختلفی، متنازعٌفیه را برای تکمیل ساختار نحوی خود به سمت خود جذب میکنند و به تعبیری، برای تصاحب آن به نزاع میپردازند. این خصوصیت موجب ساخت خلاقیتهای هنری مختلفی در شعر میشود و جملات و بخشهای مختلف شعر را مانند لولا به هم متصل میسازد و به آنها عمق و ژرفا میبخشد. ایجاد ابهام و چندمعنایی، ساخت برخی صنایع بدیعی، انسجام، ساخت زبان خاص شعری و رعایت ایجاز و دوری از اطناب از جمله کارکردهای هنری تنازع در شعر محسوب میشود. شاعر در بیشتر مواقع، آگاهانه از تنازع بهره میبرد تا بتواند زبان شعری خود را برجسته و بلیغتر سازد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9194_e45d7d478b2fe4e5d255183fdd2bbff1.pdf
2018-09-23
235
252
10.22054/ltr.2018.9194
دستور زبان فارسی
تنازع
زیباییشناسی شعر
بلاغت
حذف
مهدی
دهرامی
dehrami3@gmail.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جیرفت، کرمان، ایران
LEAD_AUTHOR
ابنمنظور، محمدبن مکرّم. (1990م.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
1
امینپور، قیصر. (1393). مجموعه کامل اشعار. چ 11. تهران: مروارید.
2
ابنعقیل، بهاءالدّین عبدالله. (1379). شرح ابنعقیل. ترجمة سیدعلی حسینی. قم: دارالعلم.
3
انوری، حسن و حسن احمدیگیوی. (1389).دستور زبان فارسی 2. تهران: فاطمی.
4
براهنی، رضا. (1388). خطاب به پروانهها. چ2. تهران: مرکز.
5
برجس، آنتونی. (1377). «ادبیات چیست؟». ادبیات داستانی. ترجمة حسینی جهانآبادی. ش48. صص10ـ15.
6
تهانوی، محمدعلی. (1996م.). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
7
حافظ شیرازی، شمسالدّین محمد. (1377). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چ31. تهران: صفیعلیشاه.
8
حسن لی، کاووس. (1386).گونههای نوآوری در شعر معاصر. چ 2. تهران: ثالث.
9
خرمشاهی، بهاءالدّین. (1368). «کژتابیهای زبان». کیهان فرهنگی. س6. ش62. صص31ـ34.
10
دهرامی، مهدی. (1394).بررسی کارکردهای زیباشناختی دستور زبان فارسی. طرح پژوهشی دروندانشگاهی. جیرفت: دانشگاه جیرفت.
11
رؤیایی، یدالله. (1379). گزینة اشعار. تهران: مروارید.
12
ـــــــــــــــــ . (2537). هلاک به وقت اندیشیدن. تهران: مروارید.
13
ـــــــــــــــــ . (1389). مجموعة اشعار. تهران: نگاه.
14
ساوجی، سلمان. (1367). دیوان. به اهتمام منصور مشفق. تهران: صفیعلیشاه.
15
سپهری، سهراب. (1389). هشت کتاب. تهران: شهرزاد.
16
سعدی شیرازی، مصلحالدّین. (1384). کلیات. تصحیح محمدعلی فروغی. چ11. تهران: محمد.
17
سکّاکی، ابویعقوب. (1990م.). مفتاحالعلوم. بیروت: مکتبة الحلبی.
18
شاملو، احمد. (1389). مجموعة آثار؛ دفتر یکم: شعرها. چ9. تهران: نگاه.
19
شعار، جعفر. (1350). «تنازع در زبان فارسی». وحید. ش4. د9. صص 543ـ554.
20
فردوسی، ابوالقاسم. (1375). شاهنامه.بر اساس چاپ مسکو. بهکوشش سعید حمیدیان. چ3. تهران: قطره.
21
کاشفی، ملاحسین. (بیتا). بدایعالأفکار. شمارة 91075. نسخة خطی. تهران: کتابخانة مجلس.
22
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی. (1387). دستور زبان فارسی. چ11. تهران: سمت.
23
همایی، جلالالدّین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا.
24
Halliday, Micheal Alexander Kirkwood & Ruqaiya Hasan. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
25
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی رمان عریان در برابر باد از احمد شاکری بر اساس الگوی کنشگرای گریماس
احمد شاکری در رمان «عریان در برابر باد» با نگرشی نو و اثرگذار در خلق شخصیت به اتفاقهای یک دهه پس از جنگ در منطقة کردستان میپردازد. تنوع و تعدد شخصیت و بازشناسی نقش هر یک از آنها در تدوین خط سیر روایت این رمان شایستة تأمّل و تحلیل است. الگوی کنشگرای گریماس به عنوان محمل تحلیل این روایت میتواند، با نگرشی جامع و کامل، نقش هر یک از شخصیتهای این رمان را در الگویی دقیق پیرامون سه محور «میل»، «انتقال» و «قدرت» به نمایش بگذارد. نتایج این تحقیق، انطباق الگوی کنشگرای گریماس را در تبیین و تحلیل شخصیتهای این رمان نشان میدهد. در محور میل، کنشگر اصلی در این روایت، «یوسف» است. شیء ارزشی و هدف اصلی این روایت، «تقویت نوعدوستی، میهنپرستی، باورهای دینی و ارزشهای دفاع مقدس و شهادت» است. آنچه باعث میشود یوسف تلاش کند تا به این هدف نائل شود و او را به انجام این هدف سوق دهد، «عشق، وطنپرستی و حفظ یاد شهدا و خاطرات جانفشانی» آنان است. در این میان، یوسف بهعنوان اولین کسی است که از این هدف سود میبرد و به آرزوی دیرینهاش (شهادت) دست مییابد. اهالی کانیچا و افراد دیگری نیز در این بخش سود میبرند و به عنوان صاحبنفعان فرعی مدّ نظر هستند. یاریگران و همراهان در این روایت، «ابو خضر، ملاّ ادریس و دلارام» و بازدارندگان روایت، «حزب کومله، تاروخ و منیژه» هستند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_9195_df90f92d1fa9cf8cdb2f1d33b48718d2.pdf
2018-09-23
253
278
10.22054/ltr.2018.9195
رمان
عریان در برابر باد
احمد شاکری
الگوی کنشگرای گریماس
احمدرضا
کیخای فرزانه
keikhafarzaneh@lihu.usb.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، سیستان و بلوچستان، ایران
LEAD_AUTHOR
محمدجواد
عرفانی بیضائی
m_erfani@pnu.ac.ir
2
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور مرکز مشهد، خراسان رضوی، ایران
AUTHOR
حمیدرضا
اکبری
hamidrezaakbari22@gmail.com
3
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، سیستان و بلوچستان، ایران
AUTHOR
آتشسودا، محمدعلی و امید حریری جهرمی. (1378).«شخصیتپردازی در رمان همسایههای احمد محمود». پژوهشهای نقد ادبی و سبکشناسی. صص 9ـ28.
1
احمدی، بابک. (1380). ساختار وتأویل متن. چ2. تهران: نشر مرکز.
2
اشمیتس، توماس. (1390). درآمدی بر نظریة ادبی جدید و ادبیات کلاسیک. ترجمة حسین صبوری، صمد علیون. تبریز: دانشگاه تبریز.
3
امیری خراسانی، احمد و عسکر حسنپور. (1389). «مؤلفههای پایداری در سیمای شخصیتهای دفاع مقدس». ادبیاتپایداری. س 1. ش 1. صص 31ـ44.
4
برومند، فیروزه. (1384). کتابشناسی دفاع مقدس (1359ـ1381). تهران: انتشارات قدیانی، صریر.
5
حداد، حسین. (1372).کتابشناسی داستانهای کوتاه و رمان جنگ ایران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6
حنیف، محمد. (1373). مجموعة مقالات سمینار بررسی رمان جنگ در ایران وجهان. تهران: بنیاد جانبازان انقلاب اسلامی ایران.
7
حنیف، محمد و محسن حنیف. (1388).کندوکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ دفاع مقدس. تهران: پژوهشکدة علوم و معارف اسلامی.
8
خادمی، نرگس و مهدخت پورخالقی چترودی. (1388). «تحلیل ساختاری در حکایت تاریخ بیهقی با تکیه بر الگوی کنشگر گریماس». جستارهای نوین ادبی. س 42.ش 3 (پیاپی 166). صص 47ـ68.
9
خادمی کولایی، مهدی. (1391). فرهنگ داستاننویسان دفاع مقدس (1358ـ1359). تهران: شاهد.
10
خائفی، عباس و جعفر فیضی گنجین. (1387). «تجزیهوتحلیل قصة سمک عیار بر اساس نظریة ولادیمیر پراپ». پژوهشهایادبی. س 5. ش 18. صص 33ـ51.
11
دشتی آهنگر، مصطفی. (1390). «تحلیل ساختاری پیرنگ رمانهایی از چهار نویسندة زن». ادبیات پارسی معاصر. س 1. ش 1. صص 39ـ60.
12
زاغیان، مریم. (1387).کتابشناسی زن و دفاع مقدس. تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس.
13
شاکری، احمد. (1380). عریان در برابر باد. چ1. تهران: انتشارات فرهنگگستر.
14
علوی مقدم، مهیار و سوسن پورشهرام. (1387).«کاربرد الگوی کنشگر گریماس در نقد و تحلیل شخصیتهای داستانی نادر ابراهیمی». گوهر گویا. س 2. ش 88. صص 95ـ116.
15
فضیلت بهبهانی، محمود و صدیقه نارویی صدیقه. (1391). «تحلیل ساختاری داستان جولاهه با مار بر پایة نظریة گریماس». سبکشناسی نظم و نثر فارسی. س 5. ش 1. صص 253ـ262.
16
فراست، قاسمعلی و زهرا مدنی. (1384).کتابشناسی داستانهای انقلاب اسلامی. تهران: مؤسسة نشر و تنظیم آثار امام خمینی(ره).
17
کالر، جاناتان. (1390). بوطیقای ساختگرا. ترجمة کورش صفوی. تهران: نشر مینوی خرد.
18
کریمی، پرستو و امیر فتحی. (1391). «تحلیل ساختاری طرح داستان کیومرث بر اساس الگوی تودوروف، برمون وگریماس». مطالعاتداستانی. س 1. ش 1. صص 82ـ95.
19
گرین، کیت و جیل لبیهان. (1383). درسنامة نظریة ادبی. تهران: نشر روز نگار.
20
یوزباشی، مریم و حسین بهزادی اندوهجردی. (1390). «شخصیتپردازی زنان در سه رمان جنگ». پژوهش ادبی. ش 14. صص 1ـ16.
21
Hébert, Louis & Etc. (2011). Tools for Text and Image Analysis and Introduction to Applied Semiotics. Trans. by Julie Tabler. Rimouski (Québec): Universite du a Romouski.
22
Griemas, Algirdas Julien. (1989).»On Narrativity«. New Litarary, History 20. Spring. P. 551.
23
----------------------------. (1970). Structural Semantics: An Attempt at a Method. Trans. by Daniele McDowell, Ronald Schleifer, and Alan Velie. Lincoln- Nebraska: University of Nebraska Press.
24