ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل تطبیقی ویژگیهای حماسی و داستانی شاهنامه و بیوولف
بیوولف کهنترین و بزرگترین اثر حماسی ادبیات انگلستان به زبان انگلیسی قدیم است که قهرمان اصلی آن، بیوولف نام دارد. در شاهنامه هم ابرقهرمان اصلی، رستم است. حماسة بیوولف و شاهنامه، خصوصاً بخش پهلوانی آن و نیز شخصیتهای اصلی دو حماسه، شباهتهایی شایستة تأمل دارند که با تعمق در آنها و تطبیق آنها با یکدیگر، هم به تشابهات شخصیت رستم و بیوولف و هم به خصوصیات اشتراکی ژانر حماسه و روایت داستانی حماسی بین دو قوم ژرمن و ایران میتوان پی برد. در این جستار، نگارندگان با توجه به مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی که به اشتراکات عام و جهانشمول آثار ادبی و تجربیات مشترک ابنای بشر را توجه میکند، به تحلیل این دو اثر حماسی و شخصیتهای اصلی آنها پرداختهاند و هیچ گونه روابط تاریخی و مبتنی بر تأثیر و تأثر را در نظر نداشتهاند. وجود قهرمان برجستة قومی، وسعت فضا، اعمال خارقالعادة قهرمان، وجود موجودات مافوق طبیعی و نیز حضور خدا و نیروهای قدسی و... از وجوه مشترک ژانری است که این دو اثر را که متعلق به فرهنگهای گوناگون هستند، ذیل ژانر حماسه قرار میدهد. از ویژگیهای داستانی و روایی مشترک این دو حماسه، تلفیق هنرمندانة دو دنیای پیش و پس از سرایش اثر و انعکاس آن در شخصیت و کنشهای قهرمانان، ارائة توصیفها، پندها و اندرزها در آغاز و انجام داستانها و حضور مسلط تقدیر در سرنوشت قهرمانان است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8121_75623c8670184282934aa0dce05c18cd.pdf
2017-09-23
7
28
10.22054/ltr.2017.8121
بیوولف
رستم
شاهنامه
ادبیات تطبیقی
حماسه
محمد
علیجانی
malijani1365@yahoo.com
1
دانشآموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس، تهران
AUTHOR
محمد
آهی
ahi200940@yahoo.com
2
هیأت علمی- دانشگاه بوعلی
LEAD_AUTHOR
آموزگار، ژاله. (1386). تاریخ اساطیری ایران. چ 9. تهران: انتشارات سمت.
1
ـــــــــــــــ . (1390). زبان فرهنگ اسطوره، «دوگانگی نیکیها و بدیها و برادران دروغین نیکیها در اخلاق زرتشتی». چ 3. تهران: انتشارات معین.
2
ابجدیان، امرالله. (1366). تاریخ ادبیات انگلیس. ج 1. چ 1. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
3
اسلامی ندوشن. محمدعلی. (1381). چهار سخنگوی وجدان ایرانی. چ 1. تهران: نشر قطره.
4
بهار، مهرداد. (1384). از اسطوره تا تاریخ. چ 4. تهران: نشر چشمه.
5
دلاشو، لوفلر. (1386). زبان رمزی افسانهها. چ 2. تهران: انتشارات توس.
6
دهقانی، محمد. (1389). از شهر خدا تا شهر انسان: «داد و بیداد مرگ». چ 1. تهران: انتشارات مروارید.
7
ذبیحنیا عمران، آسیه و منوچهر اکبری. (1392). تراژدی در اساطیر ایران و جهان. چ 1. تهران: انتشارات سخن.
8
رزمجو، حسین. (1388). قلمرو ادبیات حماسی ایران. ج 2. چ 2. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
9
رستگار فسایی، منصور. (1379). اژدها در اساطیر ایران. چ 1. تهران: انتشارات توس.
10
روزنبرگ، دونا. (1386). اساطیر جهان. ترجمة عبدالحسین شریفیان. ج 2. چ 2. تهران: انتشارات اساطیر.
11
صورتگر، لطفعلی. (1372). تاریخ ادبیات انگلستان. تهران: انتشارات امیرکبیر
12
زینیوند، تورج. (1392). «ادبیات تطبیقی و مقوله فرهنگ».کاوشنامه ادبیات تطبیقی. دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی کرمانشاه. س 3. ش 12. صص 16ـ 1.
13
ظهیری، عبدالله. (1374). «مقایسة مختصر شاهنامه و بیوولف، نخستین حماسه منظوم انگلیسی». نمیرم ازین پس که من زندهام (مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت فردوسی). به کوشش غلامرضا ستوده. چ 1. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. صص 503 ـ507.
14
عبادیان، محمود. (1369). فردوسی و سنت و نوآوری در حماسهسرایی. چ 1. الیگودرز: انتشارات گهر.
15
فردوسی، ابوالقاسم. (1389).شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق. ج 1، 2 و 5. چ 3. تهران: انتشارات مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
16
کفافی، محمد عبدالسلام. (1382). ادبیات تطبیقی: پژوهشی در باب نظریة ادبیات و شعر روایی. ترجمة دکتر سیدحسین سیدی. چ 1. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
17
گویارد، ام. اف. (1374). ادبیات تطبیقی. ترجمة دکتر علیاکبرخان محمدی. چ 1. تهران: انتشارات پاژنگ.
18
مرتضوی، منوچهر. (1391). فردوسی و شاهنامه. چ 4. تهران: انتشارات توس.
19
ولک، رنه. (1391). «نام و ماهیت ادبیات تطبیقی». ترجمة سعید رفیعی خضری. فصلنامة ادبیات تطبیقی. س 3. ش 6. صص 14ـ 53.
20
یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها. چ 1. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
21
Beowulf. (2000). Trans. Seamus Heaney. New York: W. W. Norton. & Company.
22
Abrams. M. H. and Geoffery Galt Harpham. (2012). A Glossary of Literary Terms. 10th edition. Boston: Published by Michael Rosenberg.
23
Cirlot. J. E. (2001). A Dictionary of Symbols. Translated from Spanish by Jake Sage. 3th edition.London: Routledge.
24
North. Richard. (2006). The Origins of Beowulf from Virgil to Wiglaf. New York: Oxford University Press.
25
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انسجام و روابط واژگانی در داستان گیومرت
انسجام از به هم پیوستن واژگان و جملاتی ایجاد میشود که حاوی معنا و مفهوم خاصّی هستند و به کمک روابط معنایی که میان عناصر یک متن وجود دارد، مفاهیم را انتقال میدهد و متنی منسجم و یکپارچه میآفریند. انسجام به سه نوع دستوری، واژگانی و پیوندی تقسیم میشود که در این پژوهش، به انسجام واژگانی و تحلیل عناصر و روابط واژگانی داستان گیومرت بر اساس نظریة هالیدی و حسن پرداخته شدهاست. روش پژوهش، توصیفی است و نتایج با استفاده از تحلیل واژگان به شیوة کتابخانهای بررسی گردیدهاست. پس از تحلیل عناصر واژگانی، این نتیجه حاصل شد که شاعر توانسته در متن داستان، با بهکارگیری همة عناصر واژگانی، بهویژه عنصر تکرار، پیوندی ناگسستنی در متن ایجاد کند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8122_22d70e15842a42b05ba2fca0647d5815.pdf
2017-09-23
29
52
10.22054/ltr.2017.8122
انسجام
روابط واژگانی
نظریة هلیدی و حسن
داستان گیومرت
عباسعلی
وفایی
a_a_vafaie@yahoo.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
داوود
اسپرهم
d_sparham@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه علاّمه طباطبائی(ره)،
AUTHOR
رقیه
کاردل ایلواری
lateletka@yahoo.com
3
دانشگاه زنجان
AUTHOR
آقاگلزاده، فردوس. (1390). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی ـ فرهنگی.
1
ایشانی، طاهره. (1395). نظریة انسجام و پیوستگی و کاربست آن در تحلیل متون (غزل حافظ و سعدی). تهران: انتشارات دانشگاه خوارزمی.
2
ــــــــــــــــ . (1393). «تحلیل مقایسهای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدی و تأثیر آن بر انسجام متن». فصلنامة علمیـ پژوهشی زبانپژوهی دانشگاه الزهرا. س 6. ش 10. صص 9ـ36.
3
پورنامداریان، تقی و طاهره ایشانی. (1389). «تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبانشناسی نقشگرا». مجلة دانشکدة علوم انسانی. س 18. ش 67. صص 7ـ44.
4
خلیلی جهانتیغ، مریم. (1380). سیب باغ جان. تهران: سخن.
5
داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: انتشارات مروارید.
6
زرینکوب، حمید. (1358). چشمانداز شعر نو فارسی. تهران: انتشارات توس.
7
سارلی، ناصرقلی و طاهره ایشانی. (1390). «نظریة انسجام و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان کمینة فارسی». نشریة زبانپژوهی دانشگاه الزهرا. س 2. ش 4. صص 51ـ78.
8
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392). موسیقی شعر. چ 14.تهران: آگه.
9
شمیسا، سیروس. (1383). بیان و معانی. تهران: انتشارات فردوسی.
10
ـــــــــــــــــــ . (1384). کلیات سبکشناسی. تهران: نشر میترا.
11
صفوی، کورش. (1391). آشنایی با زبانشناسی در مطالعات ادب فارسی. تهران: انتشارات علمی.
12
طارمی، کورش و اشرف رحمانی. (1379). «بهکارگیری روابط واژگانی در سبکشناسی و کاربرد آن در شعر نیمایی». چهارمین کنفرانس زبانشناسی. دانشگاه علامه طباطبائی. ش 98. صص 689 ـ 724.
13
طهماسبی، زهرا و علیرضا شعبانلو. «انسجام واژگانی در مدیر مدرسة جلال آل احمد». فصلنامة اندیشههای ادبی. س 4. ش 12. صص 79ـ95.
14
عباسی، محمود و همکاران. (1392). «انسجام واژگانی در متن سوررئالیستی بوف کور بر پایة نظریة هالیدی و حسن». نشریة جستارهای زبانی. ش 4. صص 283ـ308.
15
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقیمطلق. ج 1. تهران: انتشارات مرکز دایرةالمعارف اسلامی.
16
فروزنده، مسعود و امین بنیطالبی. (1393). ابزارهای آفرینندة انسجام متنی و پیوستارهای بلاغی در ویس و رامین». نشریة بوستان ادب. س6. ش2. صص 107ـ134.
17
کزازی، میرجلالالدین. (1372). رؤیا، حماسه، اسطوره. تهران: نشر مرکز.
18
محبتی، مهدی. (1388). از معنا تا صورت. ج 1. تهران: سخن.
19
مهاجر، مهران و محمد نبوی. (1393). به سوی زبانشناسی شعر. تهران: انتشارات آگه.
20
هالیدی، مایکل و رقیه حسن. (1393). زبان، بافت و متن(جنبههایی از زبان در چشماندازی اجتماعیـ نشانهشناختی). ترجمة منشیزاده و ایشانی. تهران: انتشارات علمی.
21
همایی، جلالالدین. (1379). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: مؤسسة نشر هما.
22
Crystal, D. (1992). An Encyclopedic Dictionary of Language and Languages. Oxford: Black Well.
23
Haliday, M.A.K. & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
24
ORIGINAL_ARTICLE
تعویق «خود» در داستانپردازی محمّدرضا کاتب
چند (یا چندین) ساحتی بودن «خود»، و نسبت آن با هویتهای متکثّر، باعث شده که این مقوله در هر حوزهای تعریف خاصّی داشته باشد. در روایتهای پسامدرن، مفهوم «خود» با تکیه بر تلقی پساساختارگرایانه و با چشماندازی متفاوت از دوران قبل، بهعنوان امری همواره در تعلیق و مبتنی بر هویتهای همواره متکثّر تعریف میشود. این رویکرد ویژه از مبانی مهم در داستانپردازی نویسندگان پُستمدرنی چون محمّدرضا کاتب است. در این مقاله، به روش توصیفیـ تحلیلی، ضمن تبیین تلقی پُستمدرنیستی از مفهوم «خود» و بررسی ریشههای پساساختارگرایانة آن، نقش مقولة تعویق «خود» در داستانپردازی کاتب بررسی و تحلیل میشود. نتایج این تحقیق، نقش مقولة «تعویق و عدم قطعیتِ خود» بهعنوان یکی از شگردهای اصلی در داستانپردازی و روایتپردازی در برخی داستانهای کاتب را نشان میدهد؛ چنانکه این مقوله امری صرفاً ژرفساختی نیست و از مهمترین ابزارهای او به هنگام بازنمایی هویت نویسنده ـ راوی، راوی، راوی ـ کنشگر، شخصیتها و یا حتی خود اثر ادبی است و بهصورتهای مختلفی چون شکّ هستیشناختی بر اثر عدم تعیّن «خود»، و تکثّر هویتها در نتیجة تکثّر ذهنیتها تا تنزل جایگاه فرد به سوژگی، قهرمانزدایی و یا حتّی انسانزدایی نمود یافتهاست و این مسئله، چالشهایی جدّی برای برخی تعاریف روایت پیشامدرن به وجود میآورد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8123_d29b3e24cdd4701e516aacafd893ed41.pdf
2017-09-23
53
78
10.22054/ltr.2017.8123
روایت پستمدرن
پساساختارگرایی
تعویق «خود»
محمّدرضا کاتب
پارسا
یعقوبی جنبهسرایی
p.yaghoobi@uok.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی - دانشگاه کردستان
LEAD_AUTHOR
فردین
حسین پناهی
fardin.hp@uok.ac.ir
2
مدرس دانشگاه کردستان
AUTHOR
شهرام
احمدی
sh.ahmadi@umz.ac.ir
3
عضو هیئت علمی - دانشگاه مازندران
AUTHOR
آدامسون، ژوزف. (1388). «واسازی». دانشنامة نظریههای ادبی معاصر. ایرنا ریما مکاریک، ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: آگه، صص 452ـ459.
1
اتکینسون، ریتا ال. و دیگران. (1389). زمینة روانشناسی هیلگارد. ترجمة محمّدنقی براهنی و دیگران. تهران: رشد.
2
ارسطو. (1343). فنّ شعر. ترجمة عبدالحسین زرینکوب. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
3
الیاده، میرچا. (1368). آیینها و نمادهای آشناسازی؛ رازهای زادن و دوباره زادن. ترجمة نصرالله زنگویی. تهران: آگه.
4
بارون، رابرت ا. و دیگران. (1389). روانشناسی اجتماعی. ترجمة علی تحصیلی. تهران: کتاب آمه.
5
داهرتی، توماس. (1390). «شخصیتپردازی در روایت پسامدرن»». ادبیات پسامدرن. گزارش، نگرش، نقادی، تدوین و ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز. صص 303ـ316.
6
دریدا، ژاک. (1381). مواضع. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
7
ــــــــــــــ . (1390). «ساختار، نشانه و بازی در گفتمان علوم انسانی». به سوی پسامدرن: پساساختارگرایی در مطالعات ادبی. تدوین و ترجمة پیام یزدانجو. ویراست دوم. صص 15ـ43.
8
ضیمران، محمّد. (1379). ژاک دریدا و متافیزیک حضور. تهران: هرمس.
9
فروغی، محمّدعلی. (1344). سیر حکمت در اروپا. تهران: کتابفروشی زوّار.
10
کاتب، محمّدرضا. (1370). پری در آبگینه. تهران: لک لک.
11
ــــــــــــــــــــ . (1381). پستی. تهران: نیلوفر.
12
ــــــــــــــــــــ . (1382). هیس. تهران: ققنوس.
13
ــــــــــــــــــــ . (1388). آفتابپرست نازنین (نحر سنگها). تهران: هیلا.
14
ــــــــــــــــــــ . (1389). وقت تقصیر. تهران: نیلوفر.
15
ــــــــــــــــــــ . (1392). بیترسی. تهران: ثالث.
16
گلدمن، لوسین. (1381). جامعهشناسی ادبیات (دفاع از جامعهشناسی رمان). ترجمة محمّدجعفر پوینده. تهران: نشر چشمه.
17
لاج، دیوید. (1389). «رمان پسامدرنیستی». نظریههای رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم. ترجمة حسین پاینده. تهران: نیلوفر. صص 143ـ200.
18
لوسی، نیل. (1393). فرهنگ واژگان دریدا. ترجمة مهدی پارسا و دیگران. تهران: رخداد نو.
19
مکاریک، ایرنا ریما. (1388). دانشنامة نظریههای ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
20
ملکیان، مصطفی. (1376). «خود را بشناس (دعوتی به تأمل در پارهای از مبانی نظری خودشناسی)». یادنامة آیتالله خاتمی اردکانی. به اهتمام محمّدتقی فاضل میبدی. قم: مؤسسة معارف اسلامی امام رضا(ع).
21
وارد، گلن. (1389). پستمدرنیسم. ترجمة قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی. تهران: نشر ماهی.
22
هارلند، ریچارد. (1388). ابرساختگرایی: فلسفه ساختگرایی و پساساختگرایی. ترجمة فرزان سجودی. تهران: سورة مهر.
23
ORIGINAL_ARTICLE
نفوذ آثار خارجی در سرودههای اخوان ثالث
در سدة چهاردهم خورشیدی، ادبیات معاصر ایران تحولات شگرفی یافت و همسو با جریانهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی معاصر دستخوش تغییرات بسیار شد. بررسی نقش ترجمة آثار ادبی غرب، همچون رمانها و نمایشنامهها و اشعار، به منزلة یکی از جریانهای فرهنگی عصر جدید، میتواند دگرگونیهای ادبیات معاصر ایران را بهدرستی نشان دهد. در این میان، حتی شاعران معاصر ایران که رنگ ملی در سرودههای آنان بارزتر است، گاه از آثار و اشعار غربی یا ترجمة آن سود جستهاند. مهدی اخوان ثالث از جملة این شاعران است که گرچه در آغاز به ترجمة منظوم برخی اشعار غربی پرداخت، اما بهتدریج از ترجمة صرف فاصله گرفت و در رویارویی با آثار خارجی، به خلاقیتهای ادبی قابل ستایشی دست یافت. شعرهای «سه قطره یا داستان دوستیها»، «گل سرخ و گلچین»، «سگها و گرگها»، «گرگ و بره»، «آنگاه پس از تندر» و «مایا» نمونههای آشکار تأثیرپذیری اخوان از ترجمة آثار و اشعار غربی است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8124_9b6f676781458ec8e4b06b98b07d2d82.pdf
2017-09-23
79
102
10.22054/ltr.2017.8124
اخوان ثالث
ادبیات معاصر
تجددگرایی
ترجمه
شعر فارسی
اکبر
شایان سرشت
ashamiyan@birjand.ac.ir
1
هیأت علمی/ دانشگاه بیرجند
AUTHOR
آرینپور، یحیی. (1357). از صبا تا نیما. 2 ج. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
1
اخوانثالث، مهدی. (1376). تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم. تهران: انتشارات مروارید.
2
ـــــــــــــــــــــــــ . (1381). سه کتاب. تهران: انتشارات زمستان.
3
ـــــــــــــــــــــــــ . (1382). الف. از این اوستا. تهران: انتشارات زمستان و مروارید.
4
ـــــــــــــــــــــــــ . (1382). ب. صدای حیرت بیدار (گفتوگوها). تهران: انتشارات زمستان و مروارید.
5
ـــــــــــــــــــــــــ . (1383). زمستان. تهران: انتشارات زمستان و مروارید.
6
براهنی، رضا. (1380). طلا در مس. تهران: انتشارات زریاب.
7
تفضلی، محمود و آنگلا بارانی. (1357).زندگی و اشعار شاندور پتوفی. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
8
حسینی، مریم. (1387). «تأثیر شعر غربی بر شعر نو ایران». سفر در آینه: مجموعه مقالات نقد و بررسی ادبیات معاصر. به اهتمام عباسعلی وفایی. تهران: سخن. صص 180ـ202.
9
حمیدیان، سعید. (1381). داستان دگردیسی: روند دگرگونیهای شعر نیمایوشیج. تهران: انتشارات نیلوفر.
10
درودیان، ولیالله. (1369). در جستجوی سرچشمههای الهام شاعران. تهران: نشر چشمه.
11
ــــــــــــــــــ . (1385). سرچشمههای مضامین شعر امروز ایران. تهران: نشر نی.
12
دستغیب، عبدالعلی. (1373). نگاهی به مهدی اخوان ثالث. تهران: انتشارات مروارید.
13
دهخدا، علیاکبر. (1383). امثال و حکم. 4 ج. تهران: امیر کبیر.
14
دهقانی، محمد. (1371). «ادگار آلنپو و شعر کلاغ». چیستا. ش 96 و 97. صص 701ـ710.
15
رز، اچ. جی. (1378). تاریخ ادبیات یونان. ترجمة ابراهیم یونسی. تهران: امیر کبیر.
16
زرینکوب، عبدالحسین. (1381). شعر بیدروغ، شعر بینقاب. تهران: انتشارات علمی.
17
سِرف، ژولت. (1394). سینما و فلسفه. ترجمة عظیم جابری. تهران: انتشارات افراز.
18
شامیان ساروکلائی[شایانسرشت]، اکبر. (1388). «حکایتهای لافونتن در شعر معاصر ایران». فصلنامة تاریخ ادبیات. ش 3/63. صص 193ـ208.
19
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1392). آینة معنی. تهران: علمی و فرهنگی.
20
شفا، شجاعالدین. (1344). منتخبی از زیباترین شاهکارهای شعر جهان. تهران: ابنسینا.
21
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. تهران: سخن.
22
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1390).با چراغ و آینه: در جستجوی ریشههای تحول شعر معاصر ایران. تهران: سخن.
23
شمیسا، سیروس. (1383). راهنمای ادبیات معاصر. تهران: نشر میترا.
24
کریمی حکاک، احمد. (1383). «اقتراح خلاق: نگاهی دیگر به شعر رنج و گنج ملک الشعرای بهار». ترجمة مسعود جعفری. فصلنامة هنر. ش 60. صص 8ـ16.
25
ــــــــــــــــــــــــــ . (1384). طلیعة تجدد در شعر فارسی. ترجمة مسعود جعفری. تهران: انتشارات مروارید.
26
گوته، یوهان ولفگانگ فون. (1381).دیوان شرقی: قطعات برگزیده.با مقدمه و شرح و حواشی و تطبیق متن با اشعار شعرای ایرانی و سایر منابع شرقی به اهتمام شجاعالدین شفا. چ 2. تهران: نشر نخستین.
27
لافونتن، ژان دو. (1380). افسانههای لافونتن. ترجمة عبدالله توکل. تهران: نشر مرکز.
28
موحد، ضیاء. (1384). «دغدغههای فلسفی در مُهر هفتم». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. ش 92. صص 162ـ169.
29
یوسفی، غلامحسین. (1383). چشمة روشن. تهران: انتشارات علمی.
30
Fisher, Benjamin. F. (2008). The Cambridge Introduction to Edgar Allan Poe. Cambridge University Press, New York.
31
Hayes. Kevin J. (2004). The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe. Second Edition, Cambridge University Press.
32
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Raven
33
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری در شگرد تمثیل و انواع آن در مقالات شمس
تمثیل از شگردهایی است که کلام را هنری و سخن را مؤثرتر میکند. تمثیل علاوه بر جنبههای زیباشناسانه، کارکردهای مهم دیگری نیز در سخن دارد. نوشتار پیش رو با در نظر گرفتن شگرد تمثیل و کارکردهای آن، این شیوه را در مقالات شمس بررسی کردهاست. در این راستا، انواع گوناگونی از تمثیلهای بهکار رفته در این اثر شناسایی و بررسی شدهاست. با در نظر گرفتن گسترة کاربرد این شیوه در مقالات و جایگاه مهم تمثیل در اقناع مخاطب و بیان آموزههای حکمی، نکتة مهم دیگری مورد توجه قرار گرفت و آن اینکه تمثیل در مقالات شمس فراتر از یک ابزار بلاغی صرف برای هنریتر کردن کلام است. میتوان گفت تمثیل شیوهای است که از رهگذر آن، آموزههای عرفانی و حکمی مقالات به شیوهای باورپذیرتر در اختیارمخاطبان قرار داده شدهاست؛ چنانکه باورپذیر ساختن موضوع سخن با احتجاجی هنری و پنهان از کارکردهای مهم تمثیل، علاوه بر جنبههای زیباشناسانة آن برشمرده شدهاست.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8125_5001a674413a62e883996afdd715d8f8.pdf
2017-09-23
103
127
10.22054/ltr.2017.8125
تمثیل
مقالات شمس
حکایت حیوانات
حکایت انسانی
مَثَل
اگزمپلوم
لیلا
آقایانی چاوشی*
l.chavoshi@alzahra.ac.ir
1
دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
AUTHOR
منابع
1
احمدی، بابک. (1391). ساختار و تأویل متن. چ14. تهران: نشر مرکز.
2
ارسطو. (1389). فن خطابه. ترجمة پرخیده ملکی. تهران: اقبال.
3
پورنامداریان، تقی. (1383). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی. چ5. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
4
تقوی، محمد. (1376). حکایتهای حیوانات در ادب فارسی. چ 1. تهران: انتشارات روزنه.
5
جرجانی، عبدالقاهر. (1368). دلائلالإعجازفیالقرآن. ترجمة سید محمد رادمنش. تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
6
ــــــــــــــــــــــ . (1389). اسرارالبلاغه. ترجمة جلیل تجلیل. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
7
راوندی، قطبالدین. (بیتا). قصصالأنبیاء. تحقیق غلامرضا عرفانیان یزدی. ج 1. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی.
8
رحیمی، غلامرضا و فرشته محمدزاده. (1389). «اهداف و ابزارهای کاربرد تمثیل در دیوان خاقانی». پژوهشنامة زبان و ادبیات فارسی. س4. ش چ4. صص 93ـ112.
9
سبحانی، جعفر. (1378). الأمثال فی القرآن الکریم. قم: مؤسسة الصادق(ع) للطباعة والنشر.
10
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1375). صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه.
11
شمس تبریزی، محمدبن علیبن ملکداد. (1377). مقالات شمس تبریزی. تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد. چ2. تهران: انتشارات خوارزمی.
12
شمیسا، سیروس. (1389). انواع ادبی. تهران: نشر میترا.
13
ــــــــــــــــــــ . (1385). بیان. ویرایش سوم. چ1. تهران: نشر میترا.
14
ــــــــــــــــــــ . (1379). بیان و معانی. تهران: انتشارات فردوس.
15
کاشانی، فتحالله بن شکرالله. (1351). تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین. ج 2. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
16
مرتضایی، جواد. (1390). «تمثیل؛ تصویر یا صنعت بدیعی؟». پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. ش 4. صص 29ـ38.
17
مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیلبن محمد. (بیتا). شرح التعرف لمذهب اهل التصوف. با مقدمه، تصحیح و تحشیة محمد روشن. تهران: انتشارات اساطیر.
18
میبدی، احمدبن محمد. (1371). کشفالأسرار و عدّة الأبرار. به اهتمام علیاصغر حکمت. ج 1، 2و 5. تهران: امیرکبیر.
19
همایی، جلالالدین. (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: مؤسسة نشر هما.
20
Abrams, M. H. (1999). A Glossary of Literary Terms. USA: Cornell University.
21
Aritotle. (1991). "Rhetoric". Translated by W. Rhys Roberts. The Complete Works of Aristotle. Ed. Jonathan Barnes. Princeton University Press. Pp 1354-1420.
22
Cuddon, J. A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. 5th Edition. Wiley: Blackwell.
23
Quinn, Edward. (2006). A Dictionary of Literary and Thematic Terms. New York: Facts on File, Inc.
24
Shipley, Joseph T. (1953). A Dictionary of World Literature. NewYork: Philosophical library.
25
ORIGINAL_ARTICLE
سیمای کودکان کار در آثار داستانی کودک و نوجوان فارسی پس از انقلاب اسلامی
داستانهای کودک و نوجوان، به طور عام و داستانهای کودکان کار و خیابانی، به طور خاص، با فراهم آوردن زمینه و فضای تخیلی، به مخاطبان خود این امکان را میدهند تا ضمن همذاتپنداری و همانندسازی با شخصیتهای داستان، به وجهی خیالی، اما معرفتشناسانه، ماجراها و کشمکشهای گاه ناخوشایند زندگی را نیز تجربه کنند و افق دیدشان را گسترش بخشند. از سویی، دقتنظر در شیوة تحلیل و جهتگیریهای متون داستانی به مقولة کار کودکان، روشنگر دگرگونی ذهنیت یا الگوهای گفتمانی مربوط به کار کودک در گذر زمان، خواهد بود. در این مقاله که به شیوة تحلیل محتوای کیفی، بیش از پنجاه رمان و مجموعهداستان با نگاهی جامعهشناسانه بررسی شدهاست،کوشیدهایم تا به این پرسش بنیادین پاسخ گوییم که داستان کودک و نوجوان ایران پس از انقلاب اسلامی در گسترة چندین دهه نسبت به کار کودک و زندگی کودکان کار و خیابان چه الگوها و دیدگاههایی را فرانمودهاست. یافتة نهایی پژوهش بهاجمال نشان میدهد که نگاه به کار کودک در جهان سنتی و روستایی داستان، به مثابة عنصری مثبت و مرحلهای برای تشرف او به بزرگسالی، و در فضای شهری و صنعتی در حکم مقولهای از جنس استثمار و تعرض به حقوق کودک است. این دگرگونی با تحولات اجتماعی ایران و جایگزینی اقتصاد عمدتاً دهقانی با اقتصاد صنعتی همنوایی دارد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8126_e0392e1fa1c5679c843891cc4daf7b32.pdf
2017-09-23
129
129
10.22054/ltr.2017.8126
ادبیات داستانی کودک و نوجوان
جامعهشناسی ادبیات
الگوهای کار کودک
فرامرز
خجسته
faramarz.khojasteh@gmail.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
LEAD_AUTHOR
عاطفه
جمالی
at_lit_jamali@yahoo.com
2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
AUTHOR
مریم
زبیدی
maryam.zobeidy@gmail.com
3
فارغ التحصیل کارشناسی ارشد ادبیات کودک و نوجوان از دانشگاه هرمزگان
AUTHOR
آزادیخواه، محمدعلی. (1358). مرادو. تهران: لوح.
1
آقامیری، رضا. (1358). من فالانژ نیستم. تهران: نوباوه.
2
اکبرپور، احمدرضا. (1382). من نوکر بابا نیستم!. تهران: افق.
3
برآبادی، محمود. (1357). آتش زیر خاکستر. تهران: چاپخش.
4
ـــــــــــــــــــــ . (1360). بالاییها و پایینیها. تهران: کانون دانشآموزان ایران.
5
پریرخ، مهری و زهرا امجدی. (1385). «داستان همچون ابزاری برای کمک به کودکان و نوجوانان در مقابله با مشکلات» (بررسی داستانهای کودکان با رویکرد کتاب درمانی). پژوهشنامة ادبیات کودک و نوجوان. ش 47. صص 49ـ 68.
6
پورمحمد، محمدرضا. (1380). پسر چرمفروش. مشهد: بهنشر (پروانه).
7
درویشیان، علی اشرف. (1357). فصل نان. تهران: شباهنگ.
8
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1357). گلطلا و کلش قرمز. تهران: شبگیر.
9
دادور، محمدعلی. (1358). پشت دیوار کاهگلی. تهران: پویش.
10
حسنزاده، فرهاد. (1376).انگشت مجسمه. تهران: حوزه هنری.
11
ـــــــــــــــــــــ . (1375). بزرگترین خطکش دنیا. تهران: حوزه هنری.
12
ـــــــــــــــــــــ . (1374). عشق و آینه. تهران: پیدایش.
13
ـــــــــــــــــــــ . (1373). گاه روشن گاه تاریک. تهران: حوزه هنری.
14
ـــــــــــــــــــــ . (1373).ماروپله. تهران: سروش.
15
حنیف، محمد. (1385). برفها آب میشوند. تهران: مدرسه.
16
جهانگیریان، عباس. (1373).شازده کدو. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
17
خانیان، جمشید. (1386). طبقة هفتم غربی. تهران: افق.
18
خداجو، فروزنده. (1362). جوراب پشمی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
19
رحمانی، علیاکبر. (1360). در انتظار طلوع. تهران: سبز.
20
سجادی، محمدعلی. (1358). روزنامة آخرین خبر. تهران: ققنوس.
21
سلیمانی، نقی. (1374). کارآگاه بچهها. تهران: قدیانی.
22
شاهآبادی، حمیدرضا. (1386). لالایی برای دختر مرده. تهران: افق.
23
طاهری قندهاری و همکاران. (1374). کتابشناسی توصیفی کتابهای کودکان و نوجوانان (1357ـ1371). 2 ج. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
24
عزیزی، محمد. (1357). گوشفیل. تهران: احیاء.
25
عفتپیشه، اسدالله (اکبر درویش). (1360). باید دوباره از ریشه رویید. قم: محمد.
26
عقدائی، فریدون. (1359). قیمت بابات چنده!. تهران: سبز.
27
علیپور، منوچهر. (1380). آشنایی با ادبیات کودکان. چ 2. تهران: تیرگان.
28
عموزاده خلیلی، فریدون. (1374). دو خرمای نارس. تهران: قدیانی (بنفشه).
29
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1362). سفر به شهر سلیمان. تهران: امین کبیر (شکوفه).
30
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1362). سه ماه تعطیلی. تهران: حوزه هنری.
31
غفارزادگان، داوود. (1373). سایهها و شب دراز. تهران: مدرسه.
32
ـــــــــــــــــــــ . (1371). کبوترها در قفس به دنیا میآیند. تهران: سروش.
33
قاضینور، قدسی. (1357). تعمیرگاه. تهران: روزبهان.
34
قانع زهرایی، حسن. (1359).بچههای کورهپزخانه. تهران: چکیده.
35
کاشفی خوانساری، سیدعلی و زهرا شیرازی. (1379). چهرههای ادبیات کودکان و نوجوانان 13.محمدرضا یوسفی. تهران: روزگار.
36
کیانپور، حسین. (1369). بالای کوه. تهران: پیام آزادی.
37
گلابدرهای، محمود. (1360). اسماعیل اسماعیل. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
38
مانکس، کارل. (1386). سرمایه: نقدی بر اقتصاد سیاسی.ج 1. ترجمة حسن مرتضوی. تهران: آگاه.
39
مرادی کرمانی، هوشنگ. (1358). بچههای قالیبافخانه. تهران: معین.
40
ـــــــــــــــــــــــــــــــ . (1359). مشت بر پوست. تهران: معین.
41
نامدار، حسن. (1367). قنات که آواز نخواند. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
42
نورتون، دونا و ساندرا نورتون. (1382). شناخت ادبیات کودکان: گونهها و کاربردها از روزن چشم کودک. ترجمة منصوره راعی و دیگران. تهران: قلمرو.
43
وامقی، مروئه و همکاران. (1390). «مرور نظاممند مطالعات کودکان خیابانی در دهة اخیر در ایران: عوامل خانوادگی مرتبط و پیامدهای خیابانی شدن کودکان».علوم اجتماعی. ش 3. صص 134ـ 165.
44
هاشمی، عباس. (1358). اعتصاب بچهها در کارخانه کبریتسازی. تهران: شباهنگ.
45
هیملویت، سوزان. (1388).فرهنگنامة اندیشة مارکسیستی. به کوشش: تام باتامور و دیگران. ترجمة اکبر معصومبیگی. تهران: بازتابنگار.
46
یوسفی، محمدرضا. (1386). بچههای خاک. تهران: افق.
47
ــــــــــــــــــــــــ . (1388). پرپر و مرغ دریا. تهران: مدرسه.
48
ــــــــــــــــــــــــ . (1380). دوچرخة سبز. مشهد: بهنشر (پروانه).
49
ــــــــــــــــــــــــ . (1374). خواب یک ستاره. تهران: امیرکبیر (شکوفه).
50
ــــــــــــــــــــــــ . (1375). ستارهای برای من. تهران: نقطه.
51
ــــــــــــــــــــــــ . (1375). ستارهای به نام غول. 2 ج. تهران: قدیانی (بنفشه).
52
ــــــــــــــــــــــــ . (1374). شالیزار سبز. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
53
ــــــــــــــــــــــــ . (1379). قلمزن و راهزن. مشهد: به نشر.
54
ــــــــــــــــــــــــ . (1389). گرگها گریه نمیکنند. تهران: افق.
55
ــــــــــــــــــــــــ . (1384). هفت دختران آرزو. چ 2. تهران، سروش.
56
ORIGINAL_ARTICLE
«بدل بلاغی» محملی برای ایهامسازی حافظ
یکی از مشخصههای اصلی سبک حافظ، چند معنایی بودن کلام اوست. او به روشهای مختلف کوشیدهاست به این مهم دست یابد. یکی از راههایی که حافظ برای خلق ایهام در پیش گرفتهاست و تا حال در کتب، شروح و مقالاتی که دربارة حافظ و ایهام نوشته شده، نامی از آن آورده نشده، ایهامسازی از رهگذر بدل بلاغی است. ظاهراً یکی از کارکردهای بدل، پرهیز از تکرار واژگان است که روزگاری از عیوب فصاحت محسوب میشد، اما حافظ در اکثر موارد به این اکتفا نکردهاست. وی با دانش زبانی و بلاغی خود، کلماتی را جانشین یکدیگر میکند که علاوه بر وظیفة جانشینی، متضمن هنرهای بلاغی نیز هستند. یکی از مهمترین کارکردهای بدل بلاغی در غزلیات حافظ، ایهامسازی است. حافظ با انتخاب دقیق بدل، علاوه بر مصون ماندن از بلیة تکرار، در بسیاری از موارد، به هنر زیبای ایهام نیز دست یافتهاست. در این مقاله، ابتدا به نقد تعاریف بلاغیون دربارة ایهام پرداخته شده، سپس «بدل بلاغی» مختصراً معرفی شدهاست. در ادامه، ابیاتی از حافظ که بدل بلاغی در آنها موجب ایهام کلام گشته، تحلیل شدهاست و در پایان، بدلهای بلاغی بیست غزل حافظ که تصادفی انتخاب گردیده، استخراج، و نسبت ایهامهایی که از رهگذر بدل بلاغی حاصل شده، با سایر ایهامها سنجیده شدهاست.
https://ltr.atu.ac.ir/article_8127_dbba45a63e035079000a81a62e592cc3.pdf
2017-09-23
151
173
10.22054/ltr.2017.8127
بدل
بدل بلاغی
ایهام
حافظ
علی
حیدری
aheidary1348@yahoo.com
1
دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
حسنی جلیلیان
hassnni2j@gmail.com
2
هیات علمی دانشگاه لرستان
AUTHOR
قاسم
صحرائی
ghasem.sahrai@yahoo.com
3
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان
AUTHOR
بهنوش
رحیمی هرسینی
rahimi.behnoosh@gmail.com
4
آموزش و پرورش
AUTHOR
آق اولی، حسام العلماء. (1340). دُرَر الأدب. تهران: شرکت سهامی طبع کتاب.
1
ابنالمعتز، عبدالله. (1402ق.). البدیع. به کوشش کراتشقوفسکی. بیروت: دارالمسبة.
2
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی. (1367). دستور زبان فارسی. چ1. تهران: انتشارات فاطمی.
3
انوری، اوحدالدین. (1372). دیوان انوری. به اهتمام محمدتقی مدرس رضوی. چ3. تهران: علمی و فرهنگی.
4
التفتازانی، سعدالدین مسعود. (1426ق.). کتاب المطول. شرح تخلیص المفتاح. دمشق: الأزهریة للتراث.
5
حیدری، علی. (1389). «نقد و بررسی کتاب شاخ نبات حافظ». فصلنامة علوم ادبی. ش 5. ص 199ـ216.
6
خطیب قزوینی، محمدبن عبدالرحمن. (1997م.). التلخیص فی علوم البلاغة. بیروت: دارالکتب العلمیة.
7
خیامپور، عبدالرسول. (1388). دستور زبان فارسی. چ14. تهران: ستوده.
8
دادبه، اصغر. (1372). «توازی معنایی در ایهامهای حافظ». حافظشناسی. به کوشش سعید نیاز کرمانی. ج 15. تهران: پاژنگ.
9
ــــــــــــــ . (1368). «نزهتگه ارواح». کیهان فرهنگی. ش 62. ص 38ـ41.
10
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. چ2.تهران: انتشارات دانشگاه.
11
راستگوفر، سید محمد. (1370). «ایهام در شعر فارسی». مجله معارف. د 8. ش 1. صص 37ـ83.
12
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1383). «مهندسی سخن در سرودههای حافظ». فصلنامة پژوهشهای ادبی. ش 3. صص 65ـ82.
13
رجایی، محمدخلیل. (1362). معالم البلاغه. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
14
ساوجی، سلمان. (1389). کلیات سلمان ساوجی. مقدمه و تصحیح عباسعلی وفایی. چ1. تهران: سخن.
15
سجادی، سید ضیاءالدین. (1351). «ایهام و تناسب در شعر خاقانی و شعر حافظ». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. س10. ش 80 . صص 95ـ110.
16
سعدی، مصلحالدین. (1388). کلیات سعدی. به سعی و اهتمام محمدعلی فروغی. چ2.تهران: اردیبهشت.
17
سکاکی، ابویعقوب یوسف. ( 1937م.). مفتاح العلوم. قاهره: بینا.
18
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391). رستاخیز کلمات. چ1. تهران: نشر سخن.
19
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1368). موسیقی شعر. چ2. تهران: آگاه.
20
شمیسا، سیروس. (1388). یادداشتهای حافظ. چ1. تهران: نشر علمی.
21
ـــــــــــــــــــ . (1381). نگاهی تازه به بدیع. چ14. تهران: نشر فردوس.
22
غنیپور ملکشاه، احمد و سیده سودابه رضازاده بابی. (1384). «ایهام و گونههای آن در قصاید خاقانی». نامة پارسی. د10. ش1. صص 37ـ56.
23
فخرالدین رازی، محمد. (1317ق.). نهایة الإیجاز فی درایة الأعجاز. قاهره: بینا.
24
فرشیدورد، خسرو. (1375). گفتارهایی دربارة دستور زبان فارسی. چ1. تهران: امیرکبیر.
25
فرید، طاهره. (1376). ایهامات حافظ. چ1. تهران: نشر طرح نو.
26
فشارکی، محمد. (1379). نقد بدیع. تهران: سمت.
27
فقیه کرمانی، خواجه عمادالدین. (1348). دیوان عماد فقیه کرمانی. به تصحیح رکنالدین همایونفرخ. تهران: سینا.
28
قیس رازی، شمسالدّین محمد. (1373). المعجم فی معاییر أشعار المعجم. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: انتشارات فردوس.
29
کزازی، میرجلال الدین. (1381). زیباشناسی سخن فارسی. تهران: انتشارات کتاب ماد.
30
گرکانی، حاج محمدحسین. (1377). ابدع البدایع. به اهتمام حسین جعفری. تهران: انتشارات احرار.
31
اللادقی، محمدطاهر. (1425ق.). المبسط فی علوم البلاغه. به کوشش ابراهیم محمد طاهر. چ1. بیروت: نشر العصریة.
32
مرتضوی، منوچهر. (1365). مکتب حافظ. پیوست چ2. تهران: انتشارات توس.
33
ملاح، حسینعلی. (1363). حافظ و موسیقی. چ2. تهران: انتشارات هنر و فرهنگ.
34
النویری، شهابالدین احمد. (بیتا). نهایة الأرب فی فنون الأدب. قاهره: دار الکتب.
35
واعظ کاشفی، کمالالدین حسین. (1369). بدایع الأفکار فی صنایع الأشعار. ویراستة دکتر میرجلالالدین کزازی. تهران: انتشارات نشر مرکز.
36
وحیدیان کامیار، تقی. (1379). بدیع از دیدگاه زیباییشناسی. تهران: انتشارات دوستان.
37
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی. (1386). دستور زبان فارسی1. چ10. تهران: سمت.
38
وطواط، رشیدالدین. (1362). حدائق السحر فی دقائق الشعر. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: انتشارات طهوری و سنائی.
39
وفایی، عباسعلی. (1391). دستور تطبیقی. چ1. تهران: نشر سخن.
40
همایی، جلالالدین. (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: انتشارات نشر نیما
41