ORIGINAL_ARTICLE
آشنایی با دستور گویش ایرونی
بررسی دستور و واژگان زبانها و گویشهای بازمانده از زبانهای ایرانی میتواند به شناخت بهتر زبان فارسی - هم از نظر واژگان و هم از نظر دستور زبان - کمک نماید. در این مقاله ابتدا نظام آوایی گویش ایرونی و سپس اجزاء کلام (اسم، صفت، ضمیر، عدد، فعل، حروف، قید و ادات) آن به اختصار مورد بررسی قرار گرفته است. در مقولة اسم، چگونگی جمع بستن اسامی با استفاده از پسوندهای مختلف و نیز صرف آنها در حالتهای دستوریای که بازمانده از ایرانی باستان است، نشان داده شده است. در مقولة صفت درجات مختلف آن، در مقولة ضمیر انواع ضمایر با صرف آنها در حالت دستوری و در مورد فعل صرف آن در زمانهای حال، گذشته و آینده ذکر شده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6476_28edc82b86a46c226fce54fc26291c32.pdf
2009-05-22
9
30
10.22054/ltr.2009.6476
گویش ایرونی
حالتهای دستوری
پایانههای صرفی
ستاک
حسین
مصطفوی
1
هیئت علمی دانشگاه فروسی مشهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازاندیشی در اصطلاح و تقسیم «اضافههای مجازی»
در این مقاله در آغاز به تعریف «اضافه» اشاره شده است و سپس به تقسیمبندی انواع اضافه ها - اضافه های حقیقی و مجازی - در دستورِ سنّتی، پس از آن در اصطلاح «اضافه های مجازی» بازاندیشی شده و تقسیمبندی دیگری برای انواع اضافه ها پیشنهاد شده است. این تقسیمبندی بر اساس «برجستهسازی»، «خودکاری» و «نقش ادبیِ» زبان صورت گرفته است. در پی تبیینِ این تقسیمبندی تازه، برخی ویژگیهای «تشبیه» مورد بحث قرار گرفته و نمونههایی از متونِ کهن نقل شده است که - با توجه به ویژگیهای اساسی «تشبیه» - در شمارِ اضافههای تشبیهی قرار نگرفتهاند. این اضافهها که از پیوند یک اسمِ ذات و یک اسمِ معنا پدید میآیند، گونهای دیگر از «اضافههای زبان ادبی» به شمار آمده و «اضافهی تعیَّنی» نام گرفتهاند. در بخشی دیگر نمونههایی از تعیّن بخشی در زبانِ معیار نقل شده است. مطالب طرح شده در بخش نتیجهگیری جمع بندی شدهاند.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6477_0bde7d3e84bfa3e11b9ecbc354897dba.pdf
2009-05-22
31
39
10.22054/ltr.2009.6477
اضافه
اضافههای مجازی
اضافة تشبیهی
تشبیه
برجستهسازی زبان
خودکاری
نقش ادبی
اسم ذات
اسم معنا
نوید
فیروزی
navidfiruzi60@yahoo.com
1
دانشجوی دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تکرار مقولههای زبانی (در غزلیّات شمس)
کنش زبانی دو وجه دارد: یکی وجه معمول و عاری از نمودهای هنری و دیگری وجه هنری که با داشتن نقش غیراجرایی اشکال و گونههای مختلفی پیدا میکند. در زبان هنری شگردهای فراوانی به کار گرفته میشود. یکی از این شیوهها، تکرار آواها و واژگان و جملههاست. نوع نخست در واژگان و نوع دوم در سطح جمله و نوع سوم در سطحی وسیهتر و کلّیتر کلی به نام زنجیرة گفتار ، تکرار آوایی و واژگان، رایجترین مکرّرها به شمار میآید امّا در میان شاعران فارسی گوی، به گونههای متفاوتی بدان پرداخته شده است. برخی سهمی اندک و برخی دیگر سهم بیشتری از دیگران دارند. مولوی در میان شاعران این شیوه را بسیار برجسته به کار برده است؛ شگردی که موجب موسیقی دلکش زبان و تقریب آن به مخاطب و در مواردی فراوان به سادگی زبان منجر شده است. این مقاله بر آن است که فقط از حیث زبانی (نه هنری) تنوّع تکرار در مقولههای زبانی هفتگانة فارسی را در غزلیّات شمس، مورد بررسی قرار دهد و شیوههای ظهور آنها را بررسی کند. شگردی که خاصّ مولوی و از خصایص عمدة شعر وی به شمار میرود.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6478_b458fb89efe4f03988e1cf125f326294.pdf
2009-05-22
41
56
10.22054/ltr.2009.6478
دستور زبان
جمله
فعل
صوت
مکرر
متباین
عباسعلی
وفایی
a_a_vafaei@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
توانایی کودکان مبتلا به سندرم داون فارسیزبان در درک ساختارهای نحوی ساده و مرکّب
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نحوة عملکرد دَه کودک مبتلا به سندرم داون فارسیزبان در درک ساختارهای نحوی ساده و مرکّب برای شناسایی و ارزیابی نقاط ضعف و قوّت آنان میباشد. به این منظور، تشابهات و تفاوتهای عملکرد زبانی آنان را با عملکرد دَه کودک طبیعی به عنوان گروه کنترل مورد ارزیابی قرار گرفت تا الگویی دربارة رشد و عملکرد زبانی گروه داون در زمینة درک نحوی حاصل گردد. آزمودنیهای پژوهش از هر دو جنسیّت بودند و بر اساس سنّ عقلی 7-8 سال هماهنگ شدند. برای بررسی تواناییهای نحوی کودکان، آزمون درک زبانی به صورت مطابقت تصویر - جمله تدوین گشت. پس از تحلیل دادههای آزمون درک زبانی مشخّص گردید که گروه داون در درک ساختارهای ساده، مرکّب، مرکّب همپایه و مرکّب ناهمپایه بسیار ضعیفتر از گروه طبیعی عمل کردند و این مسئله در میانگین امتیازهای ساختارهای مرکب نمایانتر بود.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6479_e848951111dea11f32558fb83c57e512.pdf
2009-05-22
57
76
10.22054/ltr.2009.6479
سندرم داون
رشد زبان
درک زبان
ساختارهای نحوی ساده و مرکّب
شهلا
رقیب دوست
1
استادیار دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چیستان، نخستین تجلیگاه تصویرهای پارادوکسی در شعر فارسی
مقاله حاضر در دو بخش تدوین شده است. در بخش اول به ارائه نتیجه بررسی سابقة حضور تصویرهای پارادوکسی در شعر فارسی پرداخته شده است و سپس با ارائه شواهد متعدد این فرضیه مطرح شده که چیستان، یکی از نخستین تجلیگاههای تصویرهای پارادوکسی در شعر فارسی است؛ از آنجایی که مشهور شده که تصاویر پارادوکسی به معنای دقیق کلمه، با سنایی و شعر مغانة او به قلمرو شعر فارسی وارد شده است، کوشیدهایم نمونههای شاهد از شعر شعرای پیش از سنایی و شاعرانی که نزدیک به دورة او بودند، ارائه شود. در بخش دوم برای پاسخ به این سؤال که میان تصویرهای پارادوکسی این چیستان ها و تصویرهای پارادوکسی متنهای دیگر - به ویژه متن های عرفانی - چه رابطهای وجود دارد؟ مقایسهای میان این دو از دیدگاههای مختلف انجام گرفته است. در این مقایسه شعر بیدل که نمایندة تمام عیار حضور تصویرهای پارادوکسی در شعر فارسی است، مورد توجّه قرار گرفته است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6480_ac7490513b817cf25ff999de0769dfb1.pdf
2009-05-22
77
91
10.22054/ltr.2009.6480
چیستان
تصویرهای پارادوکسی
نگاه عرفانی
نگاه پارادوکسی
سنایی
بیدل
غفار
برج ساز
1
استادیار دانشگاه شاهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«قصیده یائیه» و مشرب حکمی میرفندرسکی
از زمره حکمای نامدار قرن یازدهم هجری قمری، حکیم ابوالقاسم میرفندرسکی است که علاوه بر علّو مقام فلسفی، از بزرگان اهل معنا و عرصة عرفان نیز به شمار آمده است. قطعة منظوم به جای مانده از او معروف به «قصیدة یائیه» حاوی مضامین بلندیست که چند شرح مفصّل و مختصر را به خود اختصاص داده است و علاوه بر آن افق جدیدی از ذوق و مشرب فکری سرایندة آن را به نمایش میگذارد. استاد و مدرّس حکمت مشاء عارف قلندر و شارح آثار متصّوفه، متبحّر در علم کیمیا و دانشهای باطنی و بالاخره حکیم صاحب ذوق و سرایندة توانای اشعار حکمی گوشهای از اوصافی است که صاحبان تراجم و رجال در حقّ این چهرة نه چندان شناخته شدة عصر صفوی آوردهاند. پیچیدگی شخصیت میر چنان است که قضاوت در خصوص مشرب فکری وی را دشوار میسازد و یکی از جهات آن مضامین قصیده یاد شده است که در این نوشتار ضمن بازخوانی فقراتی از آن، وجوهی از ذائقة حکمی این چهره بزرگ عرصة فلسفه و عرفان اسلامی را ملاحظه خواهیم کرد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6481_a22a4f90a967d1d8151087b5681eebf0.pdf
2009-05-22
93
105
10.22054/ltr.2009.6481
قصیده یائیّه
مُثُل نوریّه
رسالة صناعیه
مکتب اصفهان
مکتب شیراز
حسین
کلباسی اشتری
1
دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
موسیقی و خوانش اشعار رودکی
در این جستار به دو نکته توجّه شده است: نخست، بررسی اوزان و بحوری که رودکی به عنوان آغازگر شعر فارسی آنها را به کار برده است و دوم، خوانش مجدّد اشعار شاعر از رهگذر تأمّلات وزنی. در بخش نخست مقاله این نتیجه به دست آمد که شاعر با تمام بحور و اوزان شعر فارسی آشنا بود و بیشتر آن اوزان را در سرودههای خود به کار بسته است و تنها در چند وزن از وی شعری دیده نمیشود؛ این مسئله ممکن است سه دلیل داشته باشد: یا در آن اوزان نیز شعری سروده که به دست ما نرسیده است چون بخش زیادی از سرودههای او از بین رفته است؛ یا آن اوزان در روزگار شاعر هنوز ناشناخته و ناآزموده بوده است و یا شاعر خود تمایلی به آن وزن ها نشان نداده است. در بخش دوم مقاله، دشواریهای خوانش شعر رودکی با کمک نظام موسیقیایی شعر فارسی بررسی و مرتفع شده است. در این راستا نتیجة دیگری نیز حاصل شده و آن تصحیح تعدادی از ابیات دیوان شاعر است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_6482_552c350f98a2c16e619b7dbcb0433b44.pdf
2009-05-22
107
127
10.22054/ltr.2009.6482
رودکی
اوزان و بحور شعر
تصحیح
داوود
اسپرهم
d_sparham@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR