%0 Journal Article %T ناسیونالیسم ایرانی و عربی در داستان‌های فارسی جنگ ایران و عراق %J متن پژوهی ادبی %I دانشگاه علامه طباطبائی %Z 2251-7138 %A زمانی, محمدمهدی %A آقابابایی, سمیه %D 2023 %\ 12/22/2023 %V 27 %N 98 %P 137-182 %! ناسیونالیسم ایرانی و عربی در داستان‌های فارسی جنگ ایران و عراق %K داستان جنگ فارسی %K ناسیونالیسم ایرانی %K ناسیونالیسم عربی %K پهلوی %K بعث %R 10.22054/ltr.2023.69091.3590 %X داستان جنگ فارسی یکی از جریان‌های مهم در ادبیات معاصر فارسی است. یکی از موتیف‌های موجود در این آثار اشاره به جنبه‌هایی از گفتمان ناسیونالیسم ایرانی و عربی است. در این پژوهش به بررسی جنبه‌های ایدئوژیک بازنماییِ راویانِ آثارِ داستانی جنگ ایران و عراق در ارتباط با ناسیونالیست‌های ایرانی (شامل سو‌ژهای گفتمان پهلوی) و عرب (شامل سوژه‌های گفتمان بعث) پرداخته می‌شود. برای این منظور، مفصل‌بندی ناسیونالیسم یا تخطئۀ آن در پیکره‌ای شامل 30 هزار صفحه از آثار داستانی جنگ (شامل آثاری که تحت ‌عنوان «داستان دفاع مقدس» طبقه‌بندی می‌شوند و آثاری که رویکردی متفاوت دارند) در چهارچوب تحلیل گفتمان انتقادی، به‌صورت کیفی، بررسی می‌شود. بررسی این آثار، پیوندِ هویتِ مشارکان گفتمان (شامل تولیدکننده و مصرف‌کننده) و شیوۀ بازنمایی و تفسیر آنان را روشن می‌کند. بررسی این آثار نشان می‌دهد که بیشتر آثارِ نویسندگان متشرع و انقلابی، ناسیونالیسم ایرانی و عربی را تخطئه می‌کنند؛ ایجاد تقابل اسلامی/ ایرانی و ترجیح سویۀ اسلامی، مخالفت با تجددگرایی و غرب‌گرایی در ناسیونالیسم ایرانی (و خرده‌گفتمان پهلوی) از جنبه‌های مهم تخطئۀ این گفتمان است. در بعضی دیگر از آثار که نویسندگان هویتی اسلامی- ایرانی دارند و تقابلی میان هویت ایرانی و اسلامی ایجاد نمی‌کنند، خرده‌گفتمان پهلوی که نمایندۀ ناسیونالیسم ایرانی بیشینه است در چهارچوب ناسیونالیسم میانه و کمینه تخطئه می‌شود؛ در مواردی در آثار این دسته، جنبه‌هایی از ناسیونالیسم بیشینه مفصل‌بندی می‌شود. در دسته‌ای دیگر از آثار که هویت نویسندگان آن‌ها شامل جنبه‌هایی از جهان‌وطنی می‌شود، بیشتر نسبت به ارزش‌های ناسیونالیستی افراطی ایرانی و عربی بی‌اعتنایی می‌شود و به ارزش‌های جهان‌وطنی یا ناسیونالیسم میانه و کمینه توجه می‌شود. دسته‌ای دیگر، نشانه‌های ناسیونالیسم ایرانی افراطی و جهان‌وطنی را مفصل‌بندی می‌کنند و ناسیونالیسم عربی را به ‌چالش می‌کشند. %U https://ltr.atu.ac.ir/article_15132_e2d2eef1168ad752df5da133cba7e39d.pdf