حسن حیدرزاده سردرود
چکیده
ناصرخسرو از شخصیت‌های بزرگ و تأثیرگذار در تاریخ و فرهنگ و ادب ایران است. اما به دلیل فعالیت سیاسی و عقیدتی در مذهب غیر غالب، عده‌ای گاه تعمداً او را نادیده گرفته و فراتر از این، گاه عده‌ای او را مورد بدترین دشنامها قرار داده‌اند. با این همه، همواره ذوق ادب دوست عام ایرانیان، استواری و فصاحت اشعار او را –بدون توجه به مسلک سراینده ...
بیشتر
ناصرخسرو از شخصیت‌های بزرگ و تأثیرگذار در تاریخ و فرهنگ و ادب ایران است. اما به دلیل فعالیت سیاسی و عقیدتی در مذهب غیر غالب، عده‌ای گاه تعمداً او را نادیده گرفته و فراتر از این، گاه عده‌ای او را مورد بدترین دشنامها قرار داده‌اند. با این همه، همواره ذوق ادب دوست عام ایرانیان، استواری و فصاحت اشعار او را –بدون توجه به مسلک سراینده آنها- ستوده و برخی از آن اشعار را در طول سده‌ها به خاطر سپرده و نگاه داشته‌اند. این مقاله بر آن است که با جمع‌آوری هر گونه یادکرد از نام ناصرخسرو از زمان بعد از حیاتش تا سال هزار هجری در متون ایرانی، میزان و چگونگی حضور او را در حافظه مکتوب بلند مدت ایرانیان بررسی و تحلیل نماید. این تحقیق به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است. بر اساس یافته‌های این تحقیق، سه رویکرد متفاوت به ناصرخسرو در متون وجود دارد: غالبا در متون ملل و نحل از او به زشتی یاد می‌شود. در برخی متون، فارغ از نگاه عقیدتی، اشعار او را تحسین می‌کنند و به زندگی او پرداخته می‌شود؛ و رویکرد برخی متون به شخصیت او، افسانه‌پردازانه است تا واقعی. یادکرد دشمنانه نام ناصرخسرو از زمانی که فعالیتهای نظامی و تبلیغی فرقه اسماعیلیه افول می‌کند، کمتر شده و سیمای ناصرخسرو از مبلّغی مذهبی، تبدیل به پیر و شیخ صاحب کرامت می‌گردد.
