زهرا غیاثی؛ سیداحمد حسینی کازرونی
چکیده
نقش‌های زبان و جهت‌گیری‌های آنها در هر نوع ارتباط کلامی، عاملی تعیین‌کننده در شیوة بیان نویسنده و نوع بازنمایی نگاه وی به دنیای اطرافش به شمار می‌روند. هر کدام از این نقش‌ها با جهت‌گیری‌هایی که به سوی مخاطب، گوینده، موضوع پیام و امثال این موارد دارند باعث بازنمایی‌های متمایز از یک موضوع یکسان در نوشتارهای مختلف می‌شوند. در ...
بیشتر
نقش‌های زبان و جهت‌گیری‌های آنها در هر نوع ارتباط کلامی، عاملی تعیین‌کننده در شیوة بیان نویسنده و نوع بازنمایی نگاه وی به دنیای اطرافش به شمار می‌روند. هر کدام از این نقش‌ها با جهت‌گیری‌هایی که به سوی مخاطب، گوینده، موضوع پیام و امثال این موارد دارند باعث بازنمایی‌های متمایز از یک موضوع یکسان در نوشتارهای مختلف می‌شوند. در آثار تعلیمی – ترغیبی کارکرد انگیزشی کلام تشخّص می‌یابد و به همین جهت، مخاطب، اهمّیّت دارد. این پژوهش با روشی توصیفی – تحلیلی به مطالعة نشانه‌های نقش ترغیبی زبان در قصاید ملک‌الشعرای بهار با تکیه بر رویکرد نقشگرایی پرداخته و در صدد پاسخگویی به این پرسش است که غلبة نقش ترغیبی زبان در گفتمان تعلیمی – ترغیبی اشعار بهار چه تأثیری در شیوة به کارگیری عناصر زبانی دارد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نمودهای این نقش در اشعار ملک‌الشعرای بهار در سطح زبانی شامل میزان قطعیت بالای کلام، بسامد چشمگیر افعال امر و نهی، انواع تکرار، شبه‌جملات، افعال کنشی، جملات ندایی، انواع حصر و قصر و استثناء، مؤکد ساختن کلام، جابجایی معنادار اجزای نحوی ابیات و تقدیم و تأخیر واژگان بیشترین کاربرد را دارند و در سطح تصاویر زبانی نیز «تصاویر تمثیلی و حماسی» در جهت نمود این نقش به کار رفته‌اند. جامعة مورد مطالعة این پژوهش قصاید دوران پس از مشروطة بهار است که محتوای اکثر آنها مضامین اجتماعی است. مهمترین گستره‌های معنایی که در چهارچوب نقش ترغیبی زبان در اشعار بهار مطرح شده‌اند سه گسترة «وطن»، «عدالت» و «آزادی» هستند.
