تحلیل گفتمان «جدال سعدی با مدعی» با رویکرد ایدئولوژی شناختی استعاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه ولایت

چکیده

استعاره مقوله و ساختی زبانی است. گزینش و نوع کاربست استعاره‌ها در ایده‌پردازی و تبیین آن بسیار اهمیت دارد. پس استعاره‌ها لزوماً نشان‌دهندة ایدئولوژی و غرض فکری شاعر و نویسنده است. از آنجا که ایدئولوژی موجب تولید استعاره‌ها می‌شود. بنابراین، رابطه‌ای درپیوسته و معنادار بین استعاره‌ها و ایدئولوژی وجود دارد. این جستار، بر اساس همین رویکرد، حکایت «جدال سعدی با مدعی» را که یکی از حکایت‌های بلند باب هفتم گلستان با ساختاری گفتمانی ـ جدلی است، به روش مطالعة کتابخانه‌ای و به شیوة تحلیلی، مورد ارزیابی و خوانش علمی قرار داده‌است. اصلی‌ترین پرسش این پژوهش این است: آیا حکایت «جدال سعدی با مدعی» صرفاً در بیان تفاوت و ترجیح غنا بر فقر است؟ برآیند مجموعة مباحث استدلالی ـ تحلیلی استعاره‌های مفهومی نشان می‌دهد که سعدی با طراحی این حکایت به شکلی پدیدارشناسانة تجربی، ذهنیت تاریخی افاقه‌گرایانة حاکم بر روح جامعه را زیر سؤال برده‌است و با شخصیت توانگر ایدئولوژی خود، شناخت فعال مؤثر اجتماعی را نیز مدّ نظر داشته‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Discourse Analysis of Sa’di’s Debate with the Plaintiff Using a Metaphorical Ideological Approach

نویسنده [English]

  • smaeil narmashiri
چکیده [English]

Metaphor is a linguistic category and structure. The way metaphor is chosen and applied plays a critical role in idea-making and explaining ideas. Hence, it necessarily conveys the ideas, purposes and thoughts of authors and poets. There is a coherent meaningful and purposeful link between metaphors and ideologies as the former form the latter. The present study, using an analytical method, explores ‘Sa’di’s debate with The Plaintiff’, one of the long narratives of Gulistan’s Seventh Chapter with a discursive-dialectic structure. The most important question in the paper is whether the narrative solely explains the difference between wealth and poverty, and the preference of the former over the latter or not. Generally, the set of conceptual metaphors and deductive debates reveal that Sa’di’s undermined poverty-oriented historical view of society in an experimental-phenomenological fashion, taking into account the effective active and creative self-knowledge ideology using his own capable character

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ideology
  • view
  • Metaphor
  • poverty-oriented self-knowledge
  • Gulistan
اسکارپیت، روبر. (1387). جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمة مرتضی کُتُبی. تهران: سمت.
بوردیو، پیر. (1390). تمایز. ترجمة حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
تنکابنی، حمید و فرشته بیداد. (1382). «مفهوم علم‌باوری در آثار سعدی»، طرح پژوهشی شناخت مفاهیم سازگار با توسعه در فرهنگ و ادب فارسی (سعدی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صص 418-261.
جعفریان، رسول و مریم کمالی. (1392). «مسئلة مرکزیت و استمرار قدرت در حکومت خوارزمشاهیان». پژوهش‌های ایران‌شناسی. ش 1. د 3. صص 52-33.
حسینی، مریم. (1383). «تحلیل ساختاری حکایت جدال سعدی با مدعی در بیان توانگری و درویشی». دوفصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی. د جدید. ش 3.. صص 79-69.
سعدی، مشرف‌الدین مصلح. (1368). گلستان. شرح محمد خزائلی. تهران: جاویدان.
خطیبی، حسین. (1366). فن نثر در ادب پارسی. تهران: زوّار.
دشتی، علی. (1364). قلمرو سعدی. تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1367). حکایت همچنان باقی. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1370). با کاروان حلّه. تهران: علمی.
شمیسا، سیروس. (1386). نقد ادبی. تهران: میترا.
شهری، بهمن. (1391). «پیوندهای میان استعاره و ایدئولوژی». فصلنامة نقد ادبی، س 5. ش 19. صص 76-59.
صفا، ذبیح‌الله. (1368). تاریخ ادبیات ایران: خلاصه ج 1 و 2. تهران: ققنوس.
ظهیری ناو، بیژن و عمران پاک‌مهر. (1378). «اندیشه‌های سیاسی و حکومتی سعدی در بوستان و گلستان». پژوهش‌نامة علوم انسانی. ش 58. صص 122-99.
فاضلی، محمد. (1383). «گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی». پژوهش‌نامة علوم انسانی و اجتماعی. س 4. ش 14. صص 107-88.
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته‌پیران و دیگران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
کالر، جانایتان. (1385). نظریة ادبی. ترجمة فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
لازار، ژیلبر. (1384). شکل‌گیری زبان فارسی. ترجمة مهستی بحرینی. تهران: هرمس.
ماسه، هانری. (1369). تحقیق دربارة سعدی. ترجمة غلامحسین یوسفی و محمدحسن مهدوی اردبیلی. تهران: توس.
محمدی، بیوک و شیدا نبئی. (1382). «مفهوم عدالت در آثار سعدی». طرح پژوهشی شناخت مفاهیم سازگار با توسعه در فرهنگ و ادب فارسی (سعدی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صص 52-17.
مختاری، محمد. (1378). انسان در شعر معاصر. تهران: توس.
مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر. (1339). تاریخ گزیده. به‌اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
مؤید حکمت، ناهید و فریبا زمانی. (1382). «مفهوم کار در آثار سعدی». طرح پژوهشی شناخت مفاهیم سازگار با توسعه در فرهنگ و ادب فارسی (سعدی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صص 88-71.
میلانی، عباس. (1378). تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: آتیه.
همدانی، امید. (1394). «ادبیات و مسئله شناخت: در دفاع از شناخت‌گرایی». فصلنامه تخصصی نقد ادبی. س 8. ش 31. صص 140-115.
یوسفی، غلامحسین. (1367). دیداری با اهل قلم. تهران: علمی.
Evans, V. (2007). A Glossary of Cognitive Linguistic. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Lakoff, G & M. Turne (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press.
Lakoff, Geroge & Mark Johnson. (1980). Metaphors we live By. Chicago: Chicago Press.