ظرفیت معنایی گوناگون یک شعر در نتیجة نظام زبان، توانش‌ها و نقش‌های مختلف آن شکل می‌گیرد و هر دریافتی از متن باید در چهارچوب نظام معنایی آن متن صورت گیرد. به همان میزان که خواننده در کشف معناهای شعر نقشی فعال دارد، به همان میزان نیز شعر، خوانش خواننده را محدود میکند. خوانش شعر بر مبنای هر نظریة ادبی، تمام ابعاد آن را تفسیر نمی‌کند. ازاین رو، روشی کاربردی‌تر لازم است تا بتواند با توجه به قراین درون‌متنی و برون‌متنی (بافت زبانی و فرازبانی) ابعاد بیشتری از شعر را آشکار نماید. الگوی پیشنهادی شرح و تحلیل شعر، شعر را در پنج سطح توصیفی، زبانی، فکری، زیبایی‌شناختی و تفسیری بررسی میکند. شاخصة مهم این الگو، بررسی و تحلیل تمام اجزای سازندة شعر در نسبت با کلیّت آن است. این الگو، متن‌محور است و در فرایند تحلیل، به آن میزان از فرامتن استفاده میکند که بتواند در تحلیل آن نقش و کارکردی معناشناختی داشته باشد. برای خوانش و تحلیل شعر در هر سطح، پرسش‌هایی بنیادین متناسب با آن سطح در نظر گرفته‌ایم. این پرسش‌ها به گونه‌ای طرح شده‌اند که در نهایت، پاسخ بدان‌ها موجب دست یافتن به فهم و درکی منسجم از شعر می‌شود. تفسیری که با کاربست این الگو حاصل می‌شود، در نتیجة قرائت دقیق شعر و تحلیل تمام عناصر سازندة آن، یعنی گزینش‌های زبانی، بلاغی ـ زیبایی‌شناختی و اندیشگانی است که در پایان، به فهم و تفسیر منسجمی از شعر منجر می‌شود.
Inquiry-Based Paradigm in the Interpretation of Poetry
چکیده [English]
Various semantic capacities of poetry are shaped by its linguistic system and its diverse roles. Accordingly, various interpretations of a text should be in line with respective semantic systems. As reader plays an active role in discovering the latent meanings of the poetry, the poetry itself constrains the perception of the reader. But reading a poem on the basis of a single literary theory does not express its various dimensions. A more comprehensive approach is required to reveal various latent dimensions of poetry with use of intratextual and intertextual pieces of evidence (linguistic or metalinguistic context). The paradigm proposed in this paper reviews poetry in 5 levels: descriptive, linguistic, thoughts, aesthetics, and interpretative. The main characteristic of this paradigm is studying and analyzing all the dimensions of a poem in relation with its totality. This paradigm is text-based, but also relies on meta-text to the extent it can be semantically beneficial for the analysis. Basic questions relative to each level have been designated to read and analyze poetry in the same level. These questions have been designated in such ways that eventually result in a coherent understanding of poem. Put differently, an accurate reading of poetry along with the analysis of all of its relevant components in terms of linguistics, rhetoric, aesthetics and thoughts will yield a coherent all-inclusive interpretation of the poetry.
کلیدواژه‌ها [English]
Textual interpretation, Textual analysis, Analysis of poetry, Inquiry-based paradigm, Text levels
مراجع
منابع و مآخذ
تبریزی، فاطمه. (1385). تحلیل گفتمانی مبتدا و انواع ساز و کارهای تغییر آن در زبان فارسی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
تودورف، تزوتان. (1393). منطق گفتگویی میخائیل باختین. ترجمة داریوش کریمی. چ 3. تهران: نشر مرکز.
توکلی، حمیدرضا. (1389).از اشارت‌های دریا؛ روایت در مثنوی. چ 1. تهران: نشر مروارید.
ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمة ابوالفضل حری. چ 1. تهران: نیلوفر.
زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1393).ارسطو و فن شعر. چ 9. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سعدی، مصلح‌الدین. (1388).کلیات سعدی. به تصحیح محمّدعلی فروغی. چ 2. تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
ــــــــــــــــــــــ . (1379). بوستان. شرح محمد خزائلی. چ 12. تهران: انتشارات جاویدان.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). صورخیال در شعر فارسی. چ 13. تهران: انتشارات آگاه.
شمیسا، سیروس. (1381). نقد ادبی. چ 3. تهران: نشر فردوس.
ــــــــــــــــــ . (1383).انواع ادبی. چ 10. تهران: انتشارات فردوس.
صدری، نیره. (1394). بررسی سبک‌شناختی گلستان سعدی با تکیه بر زبان‌شناسی نقش‌گرا. رسالة دکتری زبان و ادبیات فارسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
صفوی، کورش. (1383).از زبان‌شناسی به ادبیّات. ج 1 (نظم). چ 1. تهران: سورة مهر.
ـــــــــــــــــــ . (1386). آشنایی با معناشناسی. تهران: نشر پژواک کیوان.
ضیف، شوقی. (1393). تاریخ و تطور علوم بلاغت. ترجمة محمدرضا ترکی. چ 3. تهران: انتشارات سمت.
عطار نیشابوری، فریدالدّین. (1390). منطق‌الطیر. تصحیح و توضیح محمود عابدی و تقی پورنامداریان. چ 1. تهران: انتشارات سمت.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1391). سبک‌شناسی. چ 1. تهران: نشر سخن.
فضیلت، محمود. (1385). معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.
کهنمویی‌پور، ژاله، نسرین‌دخت خطاط و علی افخمی. (1381). فرهنگ نقد ادبی فرانسه و فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گراهام، آلن. (1385). بینامتنیت. ترجمة پیام یزدان‌جو. تهران: مرکز.
لاینز، جان. (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان. ترجمة کورش صفوی. چ 1. تهران: انتشارات علمی.
مکاریک، ایرنا ریما. (1384). دانش‌نامة نظریّه‌های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: نشر آگه.
مولوی، جلال‌الدّین محمّد. (1383).کلام خاموش؛ گزیدة شعر و نثر جلال‌الدین محمّدبن‌محمّد مولوی. چ 1. تهران: نشر هرمس.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1393). کلیات شمس. مقدّمه، گزینش و تفسیر از محمدرضا شفیعی کدکنی. ج 1. چ 7. تهران: انتشارات سخن.
هلیدی، مایکل و رقیه حسن. (1393). زبان، بافت و متن. ترجمة مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی. چ 1. تهران: انتشارات علمی.
یارمحمّدی، لطف‌الله. (1391). درآمدی بر گفتمان‌شناسی. تهران:هرمس.
Simpson, Paul. (1993). Language, Ideology and Point of view. London: Routledge.
ابتدای صفحه