خسرو و شیرین قاسمی گنابادی و مقایسة آن با خسرو و شیرین نظامی (با معرّفی نسخة قاسمی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور نجف‌آباد

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور نجف‌آباد

چکیده

قاسمی گنابادی از شاعران قرن دهم هجری و معاصر شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی است. وی یکی از نظیره‌گویان موفّق است که به شیوة نظامی منظومه‌هایی دارد و در آن‌ها به پیروی از آثار نظامی گنجوی پرداخته است. در سخن او، تأثیر مستقیم نظامی و پیروان او، به‌ویژه جـامی و هاتفی آشکار است. از آثار او می‌توان شـاهنامة نوّاب عالی، لیلی و مجنون،  خسرو و شیرین و زبدةالأشعار را نام برد. در مقالة حاضر، به معرّفی قاسمی و آثار او، به‌ویژه منظومة  خسرو و شیرین که یکی از برترین آثار اوست، می‌پردازیم، سپس به صورت تطبیقی منظومه‌های  خسرو و شیرین وی و  خسرو و شیرین نظامی مقایسه می‌کنیم و برجسته‌ترین شاخص‌های شعر قاسمی بر اساس مقایسة محتوایی و ساختاری ـ زبانی، دیدگاه شیعی شاعر، دیدگاه وی نسبت به عشق، سخن و... ویژگی‌های داستانی و هنری اشعار او، تصویرسازی‌ها، دایرة واژگانی و... را بررسی می‌نماییم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison of Ghasemi Gonabadi’s Khosrow and Shirin with Nezami’s Khosrow and Shirin

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Ghanooni 1
  • Majid Amini 2
چکیده [English]

Ghasemi Gonabadi is one of the poets who lived in the 10th century. He lived in the era of the Safavid kings Shah Ismail and Shah Tahmasb. He imitated Nezami in the Nazirehgooei method. The effects of Jami and Hatefi is also observable in his poems.  Some of his poems are:  Shahnameh ye Navvabe Ali, Lily and Majnoon, Khosrow and Shirin and Zobdat Al-Ashar. The present study was an attempt to introduce Ghasemi and his great work Khosrow and Shirin. The second purpose of the study was to compare his eminent work with Nezami's Khosrow and Shirin. The two poets are compared for their forms, contents, religions, manner, style and use of images.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gasemi
  • Nezami
  • Khosrow and Shirin
  • Comparing
قرآن کریم.
آذر بیگدلی، لطفعلی‌بیگ. (1337). آتشکده. به اهتمام سیّد جعفر شهیدی. تهران: انتشارات مؤسّسة نشر کتاب.
اسماعیلی، عصمت. (1377). «مقایسة روایی و ساختاری خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی». شعر. ش 22.
اشیدری، گیتا. (1370). کشف‌الأبیات خمسة نظامی. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
امینی، مجید. (1390). مقدّمه و تصحیح نسخة خطّی خسرو و شیرین قاسمی گنابادی و مقایسة آن با خسرو و شیرین نظامی. پایان نامة کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه پیام نور اصفهان.
حیدری، جواد. (1388). موسیقی شعر در آثار نظامی گنجوی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه پیام نور اصفهان،
درودگریان، فرهاد. (1388). «شاهنامة نواب عالی و قاسمی گنابادی». کتاب ماه ادبیّات. ش 139. صص 74ـ83.
ـــــــــــــــــــــ . (1388). «مقایسة مجنون و لیلی عبدی‌بیک نویدی با لیلی و مجنون نظامی». پژوهش زبان و ادبیّات فارسی. ش 12. صص 31ـ52.
رادفر، ابوالقاسم. (1371). کتابشناسی نظامی گنجوی. تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــــــــــ . (1371). «نظیره‌پردازان خمسة نظامی». کیهان فرهنگی. ش 88. صص 24ـ27.
شمیسا، سیروس. (1386). بیان. تهران: میترا.
ــــــــــــــــــ . (1386). بدیع.تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
صفا، ذبیح‌الله. (1373). تاریخ ادبیّات در ایران. تهران: فردوس.
صفوی، سام میرزا. (1384). تذکرة تحفة سامی. تصحیح و مقدّمة رکن‌الدّین همایون فرّخ. تهران: اساطیر.
عرب احمدی، سعیدرضا. (1384). از صورت تا معنا: گذاری بر اندیشه‌های عرفانی در خسرو و شیرین نظامی. تهران: اطّلاعات.
فخرالزّمانی قزوینی، ملاّعبدالنّبی. (1363). تذکرة میخانه. تصحیح، تنقیح و تکمیل به اهتمام احمد گلچین معانی. تهران: اقبال.
فکرت، محمّدآصف. (1369). فهرست کتب خطی کتابخانة آستان قدس رضوی. مشهد: آستان قدس رضوی.
فهرست نسخ خطّی کتابخانة آستانة مقدّسة قم. (1355). قم: آستانة مقدّسة قم.
فهرست نسخ خطی کتابخانة ملّی ایران. (1365).تهران: کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران.
فهرست نسخه‌های خطّی دانشگاه تهران. (1353). زیر نظر محمّدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار. تهران: کتابخانة مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. (1354). مشهد: دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی.
فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانة مجلس شورای اسلامی. (1388). تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
منزوی، احمد. (1349). فهرست نسخه‌های خطی فارسی. تهران: مؤسّسة فرهنگی منطقه‌ای نی.
مؤیّد، حشمت. (1372). «در مدار نظامی؛ مقلّدان خسرو و شیرین نظامی». مجلّة ایران‌شناسی. ش 17. صص 72ـ 88).
نظامی، الیاس بن یوسف. (1377). کلّیّات خمسة نظامی. از روی نسخة حسن وحید دستگردی. به کوشش س. وحیدنیا. تهران: صفی‌علیشاه.
نهج‌البلاغه. ( 1385). ترجمة محمّد دشتی. قم: انتشارات امیرالمؤمنین(ع).
نیکوبخت، ناصر. (1385). «مقایسة عنصر طرح یا پیرنگ در منظومة بیژن و منیژة فردوسی و خسرو و شیرین نظامی». فصلنامة علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزّهرا(س). ش 57.
یوسفی، حسینعلی. (1371). «بررسی تطبیقی ویس و رامین و خسرو و شیرین». ادبستان. ش 36.