تغییر ساختارهای لغت‌سازی و اصطلاح‌یابی از قرن چهارم تا هفتم با تکیه بر شاهنامه (دفتر سوم) و بوستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تهران

چکیده

واژه‌سازی نیاز همیشگی زبان‌هاست و این نیاز با پیشرفت روزافزون علوم و فنون، بیشتر احساس می‌شود؛ زیرا به ازای یافته‌ها و مفاهیم نو باید لغات جدیدی خلق کرد و یا بار معنایی جدیدی به لغات افزود. یکی از امکانات زبان فارسی برای واژه‌سازی استفاده از ترکیب و اشتقاق بر اساس الگوهای مشخص صرفی است. از منابع مورد اعتماد برای استخراج الگوهای لغت‌سازی، متون زبان فارسی است؛ متونی که زاده‌ی اندیشه و ذوق بزرگانی چون فردوسی، نظامی، مولانا، سعدی و دیگران است. جایگاه فردوسی و سعدی در زبان و ادب فارسی بر کسی پوشیده نیست. دو شاعر زباندان بزرگ که فاصله‌ی ایشان با هم سه قرن است و در این مقاله، ساختارهای ترکیبی مشترک شاهنامه و بوستان را با چند مثال ذکر کرده‌ایم و سپس از معدودی از تفاوت‌ها نیز سخن گفته‌ایم. در مورد اشتقاق به دلیل محدودیت، تنها به بیان نکات حاصل از مقایسه‌ی این مقوله در دو متن پرداخته‌ایم. سپس از تفاوت‏های معنایی و جایگزینی کلمات سخن گفته‌ایم و در پایان، فراوانی بخشی از ساختارها را با نمودار نشان داده‌ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Change in Structures of Coinage from the 10th to 13th Century based on Shahnameh and Boostan

نویسنده [English]

  • omid majd
چکیده [English]

Coinage has always been the need of all languages which is more felt with the development of sciences, because new words should be invented for new findings and concepts or new connotations should be added to the existing words. One of the ways of coinage in Persian language is use of compound and derivation based on specific inflectional patterns. Persian texts are reliable sources for extraction of coinage patterns; texts that are the result of thought and art of great authors like Ferdowsi, Nezami, Rumi, Sa’di, etc. everyone knows about the place of Ferdowsi and Sa’di in Persian language and literature. In this paper, common compound structures in Shahnameh and Boostan are mentioned, and then a number of differences between them are discussed. Due to limitation regarding derivation, only some points gained via comparing these two concepts in the said two texts are mentioned. Later on, conceptual differences between the words are named and at the end, the frequency of some structures is shown by graph.

کلیدواژه‌ها [English]

  • coinage
  • Shahnameh
  • Boostan
  • compound
  • derivation