تطبیق و تحلیل منظومة تسبیح کربلا با روایت تاریخی ابن‌قتیبه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دانشگاه پیام نور

چکیده

داستان‌های عاشقانه به عنوان مهم‌ترین بخش متون غنایی، سهم قابل توجّه از گسترة زبان وادب فارسی را به خود اختصاص داده‌اند. مطالعات انجام شده در حوزة ادب غنایی نشان می‌‌‌دهد که سابقة این داستان‌ها به آغاز شعر فارسی و آثاری چون آفرین‌نامة بوشکور بلخی، ورقه و گلشاه عیّوقی و وامق و عذرای عنصری، بازمی‌‌‌گردد. کسب آگاهی در زمینة متون غنایی، عشّاق ادب فارسی و آشنایی با صاحبان این آثار چندان دشوار نمی‌‌‌نماید؛ زیرا در این زمینه فراوان قلم‌فرسایی‌هایی شده است. در این میان، متون غنایی با رویکرد مذهبی و اعتقادی محدودیّت خاصّی دارند1. تا جایی که در مقابل تعداد فراوان «لیلی ومجنون»ها، «خسرو و شیرین»ها، «وامق و عذرا»ها و «ِنل و دمَن»ها2و صدها منظومة عاشقانة دیگر با جنبه‌های صرفاً غنایی، تعداد معدودی «سلیمان و بلقیس» و «یوسف و زلیخا»3پدید آمده است. امّا در پژوهش حاضر سخن از یک متن غنایی متعلّق به اواخر دورة صفویه است که باید آن را در نوع خود یگانه و از بسیاری جهات ممتاز دانست. نمونة نادری از تلاقی مذهب و آثار غنایی، داستانی عاشقانه با مضمونی کاملاً مذهبی و رعایت جانب حرمت امام حسین (ع). نگارنده در پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن تطبیق و تحلیل ابعاد مختلف داستان عاشقانة ارینب در «منظومة تسبیح کربلا» متعلّق به «زکی مشهدی» با روایت تاریخی «ابن‌قتیبه دینوری»، به بررسی وجوه غنایی آن بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis and Comparison of the Story of Uraynab in Praising Karbala Poetry with the Historical Story of IbnQutaybah

نویسنده [English]

  • fatemeh jamali
چکیده [English]

Love stories as the most important part of lyrical texts comprise a large part of the Persian language and literature. Studies conducted in the field of lyrical literature show that such stories dates as far back as to the start of the Persian poetry and works such as Afarin-nameh by BooshakoorBalkhi, Varqa and Gulshah by Ayooqi, and Vamiq and 'Azra by Unsuri. It is not difficult to gain information on lyrical texts and know the authors of such works, because so many studies have been conducted so far in this regard. Lyrical texts with religious approach are limited, to the extent that in comparison with large number of stories like Leyli and Majnoon, Khosrow and Shirin, Vamiq and 'Azra, and Nel and Daman with only lyrical aspects, there are a few stories like Soleyman and Belqeys and Yoosef and Zuleykha. The present paper studies a lyrical text written during Safavid time; a work that is unique and distinguished in nature. It is a rare of concurrence of religion and lyrical works; a love story with a totally religious theme. In addition to discussion the lyrical aspects of Uraynab love story in Praising Karbala poetry by ZakiMashhadi, this study attempts to analyze different aspects of the said work and compare them with the historical story of IbnQutaybahDinvari.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ZakiMashhadi
  • IbnQutaybah
  • lyrical poem
  • 'Praising Karbala' Masnavi
  • Imam Hussein
  • Uraynab
  • Yazid