تحلیل وجهی از زیبایی‌شناسی سخن عرفانی: مطالعه‌ی موردی سجع در نامه‌های عین‌القضات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه ارومیه

چکیده

اراده و بیان هر نوع معنی، قالب مخصوص و کلام ویژه خود را می‌طلبد و مثلاً زبان شعر، غالباً، گویای مفاهیم و محتوای مربوط به نثر نیست. بنابراین، انتخاب نوع کلام با توجه به مقاصد و اهداف ادیب از تألیف و تصنیف، ضرورت تام و تمام دارد. استفاده از نثر موزون و مسجّع به عنوان کلامی مستقل در زبان و ادبیات فارسی، برای اولین بار در متون عرفانی رواج و شیوعی گسترده یافت. هدف از طرح این بحث، چرایی انتخاب این نوع کلام در متون عرفانی و به ویژه نامه‌های عین‌القضات همدانی است؟ در واقع، جستار حاضر به بررسی مختصات سبکی نثر موزون از لحاظ لفظ، معنا، تناسب میان آن دو، موضوع و ادبیتِ کلام در نامه‌های قاضیمی‌پردازد و آن را بر اساس ویژگی‌های این نوع کلام و مبتنی بر بلاغت، با استفاده از شیوه مطالعه کتابخانه‌ای مورد نقد قرار می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد که استفاده موردی نویسنده از نثر موزون و مسجع، بیشترین تأثیر را بر خواننده/ مخاطب دارد و در این میان برای ایجاد ارتباط بین عارف و سالک، این نوع نثر ادبی می‌تواند ایفاکننده بهترین نقش در نوع خود باشد و آنچه باعث می‌شود که نویسنده نتواند به تمامی از نثر موزون و مسجع بهره ببرد، انباشتگی و پراکندگی مطالبی است که در ذهن او حضوری پررنگ دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Dimensional Analysis of Aesthetics of Mystical Words: A Case Study of Rhyming Prose in Letters by Ein al-Qozzat

نویسنده [English]

  • rahim kushesh
چکیده [English]

Expression of any type of meaning requires its specific form and wording. For instance, the language of poetry cannot express the concepts and contents related to a prose. Therefore, it is quite essential to select the type of expression based on the intentions and aims of writing. Rhythmic and rhyming prose as an independent type of expression in Persian language and literature was widely used for the first time in mystic texts. The present paper aims at discovering the reason why this type of expression is selected in mystic texts, especially in the letters by Ein al-Qozzat Hamedani. In fact, this study investigates into stylistic features of a rhyming prose in terms of wording, meaning, fitness of the said two elements, the subject and literary aspect of the words in these letters, which are reviewed and analyzed based on the features of this type of expression using library research method. The results show that case use of rhyming prose affects the reader/audience the most. This type of prose can play a major role in order to create a connection between the mystic and devotee. What prevents the author from using rhyming prose in all his writings is dispersion of the accumulate materials in his mind.

کلیدواژه‌ها [English]

  • letters by Ein al-QozzatHamedani
  • rhyming and rhythmic prose
  • eloquence
  • Rhetoric