نقد تطبیقی حکایت‌های بهارستان جامی با داستان‌های مینیمالیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه رازی، کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه

چکیده

تأکید و تمرکز فرمالیست‌ها بر خَلق فُرم‌های نو با کمک استراتژی‌های کلامی، خالقان آثار ادبی را بیش از پیش به سوی مسائل مربوط به فُرم و تکنیک کشاند. نویسندگان این عرصه با بهره‌مندی از شگردهایی چون بی‌پیرایگی و سادگی زبان و مفاهیم،غافل‌گیری،به‌کارگیری تِمِ جذّاب، خلاصه‌گویی و کمال ایجاز وواقع‌گراییبه آفرینش گونه‌ای داستانی نائل شدند که بر مبنای فُرم و ظرافت‌های تکنیکی و بیان موضوع در کمترین حجم ممکن برای نفوذ به عمق آگاهی و عواطف خواننده خَلق شد که به مینیمالیسم شهرت یافت. در برخی آثار کلاسیک نثر فارسی همچون «بهارستان» جامی، حکایت‌های کوتاهی وجود دارد که در پنداشت بعضی پژوهشگران شباهت‌های فراوانی با داستان‌های مینیمال دارند و قابل انطباق با مشخّصه‌های مینیمالیسم می‌باشند. این پژوهش با رویکردی توصیفی‌ـ تحلیلی وجوه تشابه و تفاوت حکایت‌های کوتاه «بهارستان» جامی و مشخّصه‌های مینیمالیسم را بررسی کرده است و نشان داده‌ است که به‌رغم نظر برخی از پژوهشگران، حکایت‌های کوتاه «بهارستان» جامی نه تنها با داستان‌های مینیمالیستی کاملاً قابل انطباق نیستند، بلکه در کنار شباهت‌های ظاهری و صوری، تفاوت‌های بارزی نیز میان آنها وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Comparison of Jami’s Anecdotes in Baharestan and Minimalist Stories

نویسندگان [English]

  • Khalil Baygzadeh 1
  • Mohammad Arta 2
چکیده [English]

 
Following the formalist tradition which was after creating new forms through the application of verbal strategies, the creators of literary works were also attracted to the issues relevant to form and technique. Using intricate forms and techniques, and expressing the themes in the shortest language forms as possible, this group of writers created a new story type to deeply influencereaders’ affects and beliefs. This new type of story writing, which was later known as minimalism, actually drew upon techniques such as simple language and concept, surprise, attractive themes, brevity and realism. As believed by some scholars, some of the classical Persian literary works such as Jami’s Baharestan include stories with minimalist features. This study was a descriptive-analytical comparison of Baharestan’s stories and the minimalist features of story writing. It was found that the short anecdotes of classical Persian literature including Baharestan are not absolutely compatible with minimalist stories. There were significant differences between the two, though they were superficially identical.
بارت، جان. (1381). «دربارۀ مینیمالیسم». مجلۀ ادبیّات داستانی. ترجمۀ کامران پارسی‌نژاد. ش 60. ص 5.
ـــــــــ . (1375). «چند کلمه دربارة مینیمالیسم». ترجمة مریم نبوی‌نژاد. زنده‌رود. ش 15. صص14ـ16.
پارسا، سیّد احمد. (1385). «مینیمالیسم و ادب پارسی» (بررسی تطبیقی حکایت‌های گلستان با داستان‌های مینیمالیستی). مجلّة دانشکدةادبیّاتوعلومانسانیدانشگاهشهید باهنرکرمان. ش20. صص 27ـ48.
جامی، عبدالرّحمن. (1379). بهارستان و رسائل جامی. تصحیح اعلاخان افصح‌زاده. محمّدجان عمر اُف و ابوبکرظهورالدّین. چ 1. تهران: میراث مکتوب.
جزینی، محمّدجواد. (1378). «ریخت‌شناسی داستان‌های مینیمال». ماه‌نامة کارنامه. تهران د .1 ش 6.. صص 18ـ 21
حریریان، نرگس. (1389). «نقش‌محوری مینیمالیسم در پایان دوران مدرن و به‌کارگیری نور در آثار دن‌ فلاون». نشریّۀ هنرهای زیبا ـ هنرهایتجسّمی. ش 41. صص83ـ94.
سبزعلی‌پور، جهاندوست و فرزانه عبداللّهی. (1391). «داستانک در حکایت‌های قابوسنامه و تطبیق آن با مینیمالیسم». فصلنامة تخصّصیسبک‌شناسینظمونثرفارسی (بهارادب). س 5. ش 1. پیاپی 15. صص 161ـ172.
شمیسا، سیروس. (1373). انواعادبی. چ 2. تهران: فردوس.
صابرپور، زینب. (1388). «داستان کوتاه مینیمالیستی». فصلنامة نقدادبی. مرکز تحقیقات زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس تهران. س 2. ش 5. صص 135ـ146.
صادقی‌نژاد، رامین. (1388). «مولانا و مینیمالیسم» (بررسی داستان‌های مینیمالیستی در دیوان کبیر). پژوهشنامة فرهنگ و ادب. س 5 و 6. ش 9. صص 379ـ395.
گوهرین، کاوه. (1377). «آیندۀ رمان و شتاب زمان». مجلّۀ آدینه. ش 132 و 133.
ماس، استیو. (1389). داستان‌های 55 کلمه‌ای. ترجمۀ گیتا گرگانی. چ 13. تهران: انتشارات کاروان.
محمّدی، برات. (1388). «مقالات شمس و مینیمالیسم». پژوهشنامة ادب حماسی (پژوهشنامة فرهنگ و ادب).د 1. ش 9.صص 299ـ311.
میرصادقی، جمال. (1388). عناصر داستان. چ 6. تهران: انتشارات سخن.
Clarke, Graham. (1990). “Investing the Glimpse; Raymond Carver and the Syntax of Silence’’. The New American Writing: Essays on American Literature since 1970. New York: St. Martin's.
Herzinger, Kim. (1985). “Minimalism as a Postmodernism: Some Introductory Notes’’. New Orleans Review. Vol. 16.3. Pp. 73-81.
Sapp, Jo. (1993). “Interview with Amy Hempel’’. Missouri Review. Vol. 16. Pp75-95.
Sodowski, Ronald. (1996). “The Minimalist Short Story’’. Studies in Short Fiction. Vol. 33. Pp. 529-532.
Toolan, Michael. (1995). “Discourse Style Makes Viewpoint: The Example of Carver's Narrator in 'Cathedral’’. Twentiethe Century Fiction. ed. Peter Verdonk and Jean Jaques Weber. London: Routledge. Pp. 126-138.
Motte, Warren. (1999). Small Worlds: Minimalism in Contemporary French Literature. University of Nebraska Press.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Comparison
  • Minimalism
  • Minimal Story
  • Jami’s Baharestan
  • Abdolrahman-e Jami
امین‌الإسلام، فرید. (1381). نگرشی بر داستان‌های مینیمالیستی. چ 1. تهران: همداد.
بارت، جان. (1381). «دربارۀ مینیمالیسم». مجلۀ ادبیّات داستانی. ترجمۀ کامران پارسی‌نژاد. ش 60. ص 5.
ـــــــــ . (1375). «چند کلمه دربارة مینیمالیسم». ترجمة مریم نبوی‌نژاد. زنده‌رود. ش 15. صص14ـ16.
پارسا، سیّد احمد. (1385). «مینیمالیسم و ادب پارسی» (بررسی تطبیقی حکایت‌های گلستان با داستان‌های مینیمالیستی). مجلّة دانشکدةادبیّاتوعلومانسانیدانشگاهشهید باهنرکرمان. ش20. صص 27ـ48.
جامی، عبدالرّحمن. (1379). بهارستان و رسائل جامی. تصحیح اعلاخان افصح‌زاده. محمّدجان عمر اُف و ابوبکرظهورالدّین. چ 1. تهران: میراث مکتوب.
جزینی، محمّدجواد. (1378). «ریخت‌شناسی داستان‌های مینیمال». ماه‌نامة کارنامه. تهران د .1 ش 6.. صص 18ـ 21
حریریان، نرگس. (1389). «نقش‌محوری مینیمالیسم در پایان دوران مدرن و به‌کارگیری نور در آثار دن‌ فلاون». نشریّۀ هنرهای زیبا ـ هنرهایتجسّمی. ش 41. صص83ـ94.
سبزعلی‌پور، جهاندوست و فرزانه عبداللّهی. (1391). «داستانک در حکایت‌های قابوسنامه و تطبیق آن با مینیمالیسم». فصلنامة تخصّصیسبک‌شناسینظمونثرفارسی (بهارادب). س 5. ش 1. پیاپی 15. صص 161ـ172.
شمیسا، سیروس. (1373). انواعادبی. چ 2. تهران: فردوس.
صابرپور، زینب. (1388). «داستان کوتاه مینیمالیستی». فصلنامة نقدادبی. مرکز تحقیقات زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس تهران. س 2. ش 5. صص 135ـ146.
صادقی‌نژاد، رامین. (1388). «مولانا و مینیمالیسم» (بررسی داستان‌های مینیمالیستی در دیوان کبیر). پژوهشنامة فرهنگ و ادب. س 5 و 6. ش 9. صص 379ـ395.
گوهرین، کاوه. (1377). «آیندۀ رمان و شتاب زمان». مجلّۀ آدینه. ش 132 و 133.
ماس، استیو. (1389). داستان‌های 55 کلمه‌ای. ترجمۀ گیتا گرگانی. چ 13. تهران: انتشارات کاروان.
محمّدی، برات. (1388). «مقالات شمس و مینیمالیسم». پژوهشنامة ادب حماسی (پژوهشنامة فرهنگ و ادب).د 1. ش 9.صص 299ـ311.
میرصادقی، جمال. (1388). عناصر داستان. چ 6. تهران: انتشارات سخن.
Clarke, Graham. (1990). “Investing the Glimpse; Raymond Carver and the Syntax of Silence’’. The New American Writing: Essays on American Literature since 1970. New York: St. Martin's.
Herzinger, Kim. (1985). “Minimalism as a Postmodernism: Some Introductory Notes’’. New Orleans Review. Vol. 16.3. Pp. 73-81.
Sapp, Jo. (1993). “Interview with Amy Hempel’’. Missouri Review. Vol. 16. Pp75-95.
Sodowski, Ronald. (1996). “The Minimalist Short Story’’. Studies in Short Fiction. Vol. 33. Pp. 529-532.
Toolan, Michael. (1995). “Discourse Style Makes Viewpoint: The Example of Carver's Narrator in 'Cathedral’’. Twentiethe Century Fiction. ed. Peter Verdonk and Jean Jaques Weber. London: Routledge. Pp. 126-138.
Motte, Warren. (1999). Small Worlds: Minimalism in Contemporary French Literature. University of Nebraska Press.