2024-03-28T21:25:33Z
https://ltr.atu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1290
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
بررسی و تبیین ماهیّت علمی و معرفتی ادبیات
حسین
نوین
ماهیّت علمی ادبیّات، به عنوان تجلّی شهودی و روانی آدمی، تاکنون به طور کامل مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. اغلب نظریهپردازان ادبی نیز آن را از منظر زیبایی شناختی و یا اخلاقی مورد توجه قرار داده، و گاهی نیز آن را در حدّ التذاذ نفسانی پایین آوردهاند. در حالی که میان کارکردهای غریزی ذهن و کارکردهای ادبی و در پی آن میان احساس و اندیشة انسان با جهان هستی رابطة هماهنگ و تنگاتنگی وجود دارد که از طریق تخیّل ادبی این شناخت و ارتباط برقرار میگردد. جلوههای بیانی سخن ادبی نیز - مانند نماد، استعاره، تمثیل، رؤیا و داستان و ... - همگی صورتهای مختلف معرفتی و اندیشه زایی ادبیّات به شمار میآیند. در این مقاله سعی شده تا ضمن بررسی آراء نظریهپردازان مهّم ادبی جهان،مؤلفهها و مشخصّههای علمی و اندیشه زایی ادبیّات نیز مورد شناسایی و تبیین قرار گیرد.
اندیشه زایی
رویکردهای معرفتی
جلوههای بیانی
شهود
علمی
ماهیت
2009
08
23
9
22
https://ltr.atu.ac.ir/article_6483_2ce52b82dcefa87ea6ea026c4dd413f6.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
جهانبینی سنایی
محمدحسن
حائری
سنایی غزنوی از شاعرانی است که با جهانبینی حکیمانه و دیدگاه عارفانة خود دربارة خلقت عالم و نقد نظریههای عرضهشده در این مفهوم، گام در عرصه سخنوری نهادی است. بیتردید شناخت جهان بینی وی ما را در دریافت اندیشههای دینی و اجتماعی و درک مفاهیم شاعرانه وی یاری میکند. در این نوشته ضمن اشاره به دیدگاهها و مکتبها و نحلههای فکری و اجتماعی از جمله اندیشههای زردشت، مانی، مزدک، ارسطو (Aristotle)، افلاطون (Plato) و باورهای خردورزانه ابنسینا، فارابی و ناصرخسرو، به بیان نظریة سنایی پرداخته شده و با توجه به آثار وی، دیدگاه او در این موضوع کاویده شده و با دیگر نظریهها به سنجش درآمده است.
سنایی
جهان بینی
عقل
فلسفه
آفرینش
2009
08
23
23
38
https://ltr.atu.ac.ir/article_6484_c3bc1322110659162a2f5845e7a92271.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
کاظم تینا لارنس استرن ایرانی (نگاهی به پسامدرنیسم در آثار کاظم تینا)
منصوره
تدینی
کاظم تینا از اولین متفاوت نویسان ایرانی است که آثار اولیة او در دهة 1320 و آثار مطرح شدة او در این مقاله، در دهههای 1340 و 1350، یعنی تقریباً همزمان با پیدایش اولین طلایههای پسامدرنیسم در جهان، به چاپ رسید. از آنجا که این آثار در زمان خود بسیار نامأنوس و با مدرنیسم رایج در آن زمان متفاوت بودند، مورد توجّه قرار نگرفتند و اکنون در معرض خمول و نابودی کامل قرار دارند. در بررسی این آثار، برخی از مهمترین مؤلفههای پسامدرنیستی، به شیوهای پیش رس و خود جوش قابل مشاهده است. از جمله این مؤلفهها میتوان عنصر قالب محتوایی پسامدرنیسم، یعنی برجسته شدن محتوای وجودشناسانه، همچنین عدم انسجام و فقدان پیرنگ، آشکار کردن شگردهای ادبی، بیان نظریه در متن، اتصال کوتاه، عدم قطعیت، ابهام، تناقض، آشفتگی زمان و مکان ، بینامتنیت، شخصیتهای شورشگر و یکی شدن شخصیتهای داستانی را نام برد که در چند داستان کوتاه از این نویسنده مورد بررسی قرار گرفته اند و حضور آنها این داستانها را در حال گذار از مدرنیسم به پسامدرنیسم نشان میدهد.
کاظم تینا
پسامدرنیسم
وجودشناسی
معرفتشناسی
عدم انسجام متن
2009
08
23
39
62
https://ltr.atu.ac.ir/article_6485_66e35591665669923e836f58e9d254d3.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
هنر شاعری یا شاعر هنری (نگاهی به پیوند ادبیات و هنر در اشعار نظامی گنجوی)
سیدمهدی
طباطبائی
این پژوهش با بررسی پیوند ادبیات و هنر، در پی یافتن پاسخی برای این پرسش است که دلیل گستردگی این پیوند درشعرهای نظامی، به هنر شعر و شاعری برمیگردد - که قابلیت جای دادن سایر هنرها را در خود دارد - یا اینکه شاعر هنری به مانند نظامی، با آگاهی گسترده از هنرهای گوناگون، این گنجایی را در شعر ایجاد کرده است؟ ضرورت این تحقیق، نیاز پرداختن به مباحث میان رشتهای و بینامتنی است که امروز در جامعة ادبی، فراوان احساس میشود و سنجة ما در این بخش، آمیختگی و جریان سازی هنرها در شعر است و به همین دلیل از برخی هنرها که تنها اشارهای به آنها شده بود، گذشتهایم. آغاز پژوهش، بررسی ادبیات و هنر در مفهوم سنتی و خاص آن است و در ادامه با گریزی به تعریف هنر از دیدگاه نظامی، نمود هنرها در اشعار او برجسته میشود.
ادبیات
هنر
نظامی گنجوی
موسیقی
نقاشی
معماری
شعر و آواز
2009
08
23
63
78
https://ltr.atu.ac.ir/article_6486_ecc48cf167176122e0197094ae7b3e7f.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
نمودهای گوناگون سوز هجران در ادبیات غنایی (سبک عراقی)
زهرا
علافها
هجران بن مایة اصلی ادب غنایی است و توصیف لحظههای فراق و وداع؛ تصویرگری اشک و آه حاصل از این جدایی، از جلوههای پرجاذبة ادب فارسی شمرده میشود. به طور کلّی در ادبیات غنایی مضمون هجران به دو بخش وداعیهها و فراق نامهها - اعم از کوتاه و بلند - قابل تقسیم بندی است که اغلب به سه شکل عمده در اشعار، نمود پیدا میکند: گله از هجران، ستایش هجران و توصیف دوران محنت بار هجران که هر کدام مصداقهای متفاوتی دارند: یار، دیار، خانواده، دوستان و ... . در این پژوهش، نمودهای گوناگون سوز هجران در دو بخش وداعیهها و فراق نامهها در سبک عراقی و در قالبهای مختلف شعری - اعم از قصیده، مثنوی، غزل، قطعه و ... - مورد تحلیل موضوعی و محتوایی قرار میگیرند.
فراق نامه
هجران
وداعیه
بدرود
ادب غنایی
سبک عراقی
2009
08
23
79
100
https://ltr.atu.ac.ir/article_6487_a29c9dfd124636ba40c90643a98df1d6.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
کاربرد گونهشناسی در تعیین اصالت نسخ خطی
سعید
کمائی فرد
«گونه شناسی» شناخت کاربردهای زبان فارسی است در حوزههای جغرافیایی و دورههای مختلف، و تطبیق آن با متون فارسی. با سنجش مقولههای مختلف زبانی و بیانی هر متن با متون دیگر میتوان به مجموعهای از هم خوانیها دست یافت، که همین همخوانیها اساس کار در گونه شناسی است. بنا بر اصل گونه شناسی، هر دست نوشت ویژگیهای زبانی و فرهنگی حوزة خویش را دارد و در صورت آمیزش آنها، ویژگیهای سبکی هر کدام از دست نوشتهها از آنها گرفته میشود و اصالت متن نهایی نیز مخدوش میگردد. «شدت رواج واژگانی» نیز عامل دیگری است در تعیین تشابهات و تفاوتهای حوزههای زبانی متون کهن.
گونهشناسی
حوزههای زبانی
نسخ خطی
شدت رواج واژگانی
2009
08
23
101
115
https://ltr.atu.ac.ir/article_6488_8101ef626ff7a086eccf6ba0d7c319b8.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1388
13
40
تصحیح چند بیت عربی از قصاید ملمّع دیوان رشیدالدین وطواط بر پایه کهنترین نسخه موجود
احمدرضا
یلمه ها
رشیدالدین وطواط یکی از دانشمندان بزرگ قرن ششم هجری و از ادبا و دانشمندان مشهور بلاغت در زبان عربی و فارسی است. تنها تصحیحی که از دیوان این شاعر صورت پذیرفته، تصحیح مرحوم سعید نفیسی است که در آذر ماه 1339 هجری در تهران به زیور چاپ آراسته شد. به دلیل متأخر بودن نسخ در دسترس مصحّح و عدم دسترسی به نسخههای قدیمتر، بسیاری از ابیات این دیوان، به ویژه ابیات عربی، با تحریفات و تصحیفات ضبط گردیده است. نگارنده این سطور با در دست داشتن قدیمترین نسخة موجود، مکتوب به سال 699 هجری قمری، ابیات عربی تحریف شدة فراوانی از دیوان این شاعر را تصحیح کرده که در این نوشتار برخی از آنها ارائه گردیده است.
دیوان
رشید وطواط
قدیمترین نسخه
ابیات عربی
تحریف و تصحیح
2009
08
23
117
125
https://ltr.atu.ac.ir/article_6489_a2e7115f92650d6a4f05391b889ed56a.pdf