2024-03-29T00:57:03Z
https://ltr.atu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1288
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
ادبیات تطبیقی در ایران: پیدایش و چالشها
مجید
صالح بک
ادبیات تطبیقی از دیدگاه مکتب فرانسوی، شاخهای از تاریخ ادبیات است که به بررسی روابط تاریخی در میان دو یا چند ادبیّات ملّی میپردازد. مکتب تطبیقی آمریکا نیز ادبیات تطبیقی را پژوهشی بین رشتهای میداند که به مقایسة ادبیات ملّتها با یکدیگر و بررسی رابطة ادبیات با سایر رشتههای علوم انسانی و هنرهای زیبا میپردازد. ادبیات تطبیقی در مفهوم علمی آن نخست در فرانسه پدید آمد؛ آن گاه به بعضی از کشورهای غربی چون آلمان، ایتالیا، آمریکا و ... راه یافت و سپس روانه شرق دور و دیگر کشورها چون ایران گردید. ایران در زمره نخستین کشورهای آسیایی است که به تأسیس ادبیات تطبیقی پرداخته است امّا پژوهش گران ایرانی غالباً با نادیده انگاشتن نظریههای ادبیات تطبیقی به پژوهشهای علمی و کاربردی در این حوزه پرداخته اند. این امر منشأ بسیاری از آشفتگیها و یا گژتابیهای ذهنی و فکریای است که امروز در حوزة ادبیات تطبیقی فارسی وجود دارد.
ادبیات تطبیقی
مکتب تطبیقی فرانسه
مکتب نقدی آمریکا
تطبیقگری در ایران
2009
02
19
9
28
https://ltr.atu.ac.ir/article_6469_5b125f2ef5a9a4e18d052a80bf1f4853.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
بررسی جایگاه و شخصیّت زنان در گرشاسب نامه
مهدی
طباطبائی
اگرچه گرشاسب نامة اسدی طوسی کتابی حماسی است که شخصیتهای اصلی آن را مردان مبارز تشکیل میدهند، حضور برجسته زنان را در آن نمیتوان نادیده گرفت. در این پژوهش، تلاش بر این بوده است تا هویت زنان و نقش آنان در شکلگیری جریانات جامعه و مسائل مربوط به آنها با تکیه بر گرشاسب نامه بررسی شود. بخش اول، تحلیل شخصیّتهای زن گرشاسب نامه را شامل میشود و در بخش دوّم، مسائل مربوط به زنان، ازدواج و خانواده پیگیری شده است. نتیجهای که از این تحقیق متصوّر بوده است، پاسخ گویی به برخی از شبهههای ایجاد شده در زمینة کمرنگ بودن نقش زنان در جامعة ایران آن زمان بوده است که مستندات متن، این شبههها را باطل میکند. نکتهای که نباید دور از چشم قرار گیرد، این است که گرشاسب نامه، کتابی حماسی است که موضوع آن، جنگها و هنرنماییهای پهلوانی است، بنابراین، بسامد بالای مسائل زنان در این کتاب، پویایی جامعة زنان را در آن عصر نشان میدهد.
گرشاسب
جمشید
زن
گرشاسب نامه
حماسه
شخصیّت زنان
2009
02
19
29
53
https://ltr.atu.ac.ir/article_6470_39ca8dc79773df24c547116c45672e2b.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
تخفیف تکواژهای اشتقاقی و صرفی
عباسعلی
وفایی
زبان همچون دیگر پدیدههای اجتماعی و طبیعی پیوسته در تغییر و دگرگونی است؛ این تغییر در ابعاد مختلف زبان صورت میگیرد؛ یکی از مباحث زبانی در حوزة تحوّلهای واژگان و واک هاست؛ گاهی در معنا و گاهی در تغییر مقوله ها و زمانی نیز در ابدال و قلب و تخفیف و دیگر گونههای آن؛ این مقاله میکوشد فقط مبحث کاهش تکواژهای اشتقاقی و صرفی در واژگان زبان فارسی را بررسی نماید و سهم تخفیف این تک واژها در میان تخفیفهای صامت و مصوّت و هجاها را باز نماید و با برشمردن تخفیفهای رایج در این مبحث آنها را با توجه به نوع مقولههای زبانی تنظیم کند؛ مباحثی که کاملاً تازگی دارد و کتابهای دستور زمان بدان نپرداختهاند و تحقیقی در این باره ارائه نشده است.
تخفیف
تکواژ
مشتق
صفت فاعلی
مفعولی
2009
02
19
55
66
https://ltr.atu.ac.ir/article_6471_4be96ae977e83eb4d92eb0d736221027.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
تطّور تاریخی کنایه در ادب فارسی و عربی تا قرن هفتم هجری
عبدالقادر
پریز
کنایه یکی از مهمترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در افواه و نوشتههای ادبی جمیع ملل، کاربرد بیشتری از مجاز و استعاره دارد؛ به همین منظور، علمای علم بلاغت در تعریف و تبیین اقسام آن در طول قرون متمادی - با وجود اختلاف نظرهایی که دارند - تلاشهای برجستهای کرده و آثار ماندگاری از خود به جا گذاشتهاند. در این مقاله سعی بر آن است که مبدأ تاریخی کنایه از دو منظر لغوی و اصطلاحی در ادب فارسی و عربی بررسی و خاستگاه اصلی آن به صورت مستند و به دور از گرایشهای ملّی و تعصّبات قومی، در اختیار صاحبان اندیشه و جویندگان علم و معرفت، قرارداده شود.
کنایه
لغت
اصطلاح
بلاغت
تعریض
مجاز
ادب فارسی
ادب عربی
2009
02
19
67
90
https://ltr.atu.ac.ir/article_6472_2455ae16d5fba088ac3ac684ba8fb866.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
رودکی نابغة اندرزگو
رضا
مصطفوی
بعضی پژوهشگرانِ والامقام آثار رودکی او را «اَکمَه» یعنی کور مادرزاد دانستهاند. نگارندة این سطور میخواهد این نکته را ابراز دارد که اگر او بنا بر تحقیق آنان کور مادرزاد بوده باشد، بنا بر دلایل مستند باید یکی از بزرگترین نوابغ جهان باشد و این نبوغ و فراست او تا بدان پایه است که ارکان حکومت سامانی برای بازگردانیدن امیر بخارا به بخارا، از رودکی استمداد میکنند و او اجابت میکند و البته توفیق مییابد. نگارنده در بخش دوم مقاله، موازین تربیتی رودکی را مورد بحث و مداقّه قرار میدهد و باورهای رودکی را در این زمینه میکاود و بدانجا میرسد که «پدر شعر فارسی» چگونه میتواند به شایستهترین صورت ممکن - همچون پدری مشفق و مهربان - تجربههای زندگی خود را از سر اخلاص و بی ریا به گونهای استادانه به خوانندگان خود منتقل کند. اندرزهایی که تا دنیا باقی است ماندگار خواهد ماند.
نبوغ ذاتی
اندرزهای تربیتی
تشبیهات شعری
کوری رودکی
2009
02
19
91
100
https://ltr.atu.ac.ir/article_6473_502071cc68275b5e975841747d225cee.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
طبقه بندی و بررسی نثر متون عرفانی و فلسفی عصر قاجار
محمدرضا
حاج آقا بابایی
یکی از موضوعاتی که در عصر قاجار در حوزة فرهنگ ایرانی امتداد پیدا کرده، موضوعات فلسفی و عرفانی بود. در عصر قاجار با توجّه به استقرار بیشتر عالمان در تهران، حلقهای در عرصة اندیشههای فلسفی و عرفانی پدید آمد که آن را «مکتب تهران» نامیدهاند؛ سرآمدان این مکتب فکری، آثار مختلفی را در موضوعات فلسفی و عرفانی پدید آوردهاند که بیشتر آنها به زبان فارسی است و با این کار نشان دادند که زبان فارسی همچنان توانایی بیان اندیشههای فلسفی و عرفانی را داراست و میتواند مفاهیم عمیق فکری را به خوبی برای مخاطب بازگو نماید. مقالة حاضر به بررسی ویژگیهای نثر و طبقه بندی موضوعی متون برجستة این حوزه میپردازد و شاخصترین کتابهایی که در عصر قاجار، در این موضوعات نوشته شده است، را مورد بررسی قرار میدهد.
سبک نثر
آثار فلسفی
آثار عرفانی
دورة قاجاریه
2009
02
19
101
112
https://ltr.atu.ac.ir/article_6474_2d1c433078a87c3cddf0b6df2dbcf123.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1387
12
38
قدامـﺔ بن جعفر و اهمیت آراء و آثار او در نقد و ادب اسلامی – ایرانی
مهدی
محبتی
در میان شیوه های مرسوم نقد ادبی در فرهنگ ایرانی اسلامی، نقد منطقی یکی از مهمترین ئ دامنهدارترین شیوههای نقد ادبی بوده است. بنیان گذار این شیوه، قدامه بن جعفر است که با نوشتن کتاب «نقدُ الشعر» خود باعث پیدایش بحث هایی درازدامن و پیچیده در حیطة فهم و تحلیل اثر ادبی شد. در واقع، با طرح این رویکرد، دو مسأله مهم در نقد و ادب مسلمین به میان آمد: نخست بررسی میزان دخالت و تأثیر عقل در آفرینش و تحلیل اثر ادبی و دیگر میزان نفوذ و تأثیر فلسفة یونانی به ویژه ارسطو و بالاخص بوطیقا و رطوریقای او بر نقد و ادب مسلمین؛ قدامه با تأسیس یک سیستم نقّادی خرد محور، برای نخستین بار به اصول و مؤلفههای نقّادی نظم و انسجام بخشید و براساس موازین فلسفی و منطقی، ملاک هایی عام و استوار را پی انداخت. هدف این مقاله بازکرد دیدگاههای قدامه و تحلیل تأثیرات او بر فرهنگ و ادب ایرانی – اسلامی است.
نقد ادبی
نقد منطقی – فلسفی
قدامـﺔ بن جعفر
تمدن یونانی
ارسطو
2009
02
19
113
129
https://ltr.atu.ac.ir/article_6475_05f8d5b186b0a89621f6703ea70d04c7.pdf