2024-03-28T20:06:12Z
https://ltr.atu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=1248
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
بررسی التقای مصوت ها ودر زبان فارسی؛ تکواژ میانجی یا واج میانجی؟
ویدا
شقاقی
زبان و چگونگی کارکرد آن همواره نظر محققان و اندیشمندان را در طول تاریخ به خود جلب نموده است. هر چه دامنه مطالعات گسترش می یابد و میزان آن فزونی می گیرد گستره دانش انسانی از زبان و نحوه کارکرد مغز را وسعت می بخشد و در نتیجه به روشنی نکات تاریخی می انجامد که در مطالعات قبلی ناچیز بدیهی انگاشته شده و یا از نظر دور مانده بودند. امروز در مطالعات زبانی حتی نکات بسیار کوچک وساده مورد بازنگری و توجه قرار می گیرد تا بلکه بتوان به شناخت جامع تری از زبان دست یافت. در بررسی ساختمان جمله و کلمه در زبان فارسی در میابیم که هنوز مطالب ناگفته و نامکشوف فراوانی وجود دارد که توجه محققان و علاقمندان را طلب می کند.
التقای مصوت
تکواژ میانجی
1999
12
22
1
14
https://ltr.atu.ac.ir/article_6203_7454a6814dfc41ba4e0d7a28f4fef816.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
«باروخ اسپینوزاء» و مسأله ثنویت
حسین
کلباسی اشتری
باروخ اسپینوزا (1677-1632)، فیلسوف هلندی و پرآوازه قرن هفدهم اروپا، از زمره متفکران بزرگی است که هم به سبب نحله و نظام فلسفی خاص و هم به علت سلوک اخلاقی و عملیش مورد توجه فراوان قرار داشته ودارد. پدر و مارد او از مهاجرین یهودی پرتغال بوده اند و او نیز قاعدتاً پیروان این مذهب به شمار می آمده و لکن به سبب انتقاداتی که به کنسیۀ یهودیان و برخی از اعتقادات آنان داشته، از مجمع یهودیان آن کشور طرد و از آن پس، اسپینوزا زندگی منزوی و توأم با مشقت خود را آغاز می کند. خسیسه اصلی نظام فلسفی او، گرایش به وحدت و حتی اندیشه وحدت وجودی است به گونه ای به تمامی کثرات و به خصوص ثنویت های متداول در سنت دکارتی و غیره آن را به وحدتی بنیادین تحویل می نماید. از جمله ثنویت های مهم و غیر قابل تحویل در نظام دکارتی، ثنویت نفس و بدن است. در این نوشتار تلاش شده است که با توجه به زمینه های تاریخی موضوع و مروری کاملاً گذرا به پیشینۀ مسئله نفس و بدن، ره یافت اسپینوزا را در این خصوص مورد ملاحظه قرار دهیم: اگرچنان چه در تعریف فلسفه گفته شود که: فلسفه عبارتست از تلاش و کوشش عقلانی برای پاسخ دادن به اساسی ترین و بنیاد ترین سؤالات بشر، آنگاه می توان پرسید که اسن سؤالات چگونه و چیستند؟ فیلسوفان عمدتاً با این گروه اط مسائل سروکار دارند: الف- چگونگی معرفت ما نسبت به عالم خارج و نوع توجیهاتی که در ارتباط با حصول معرفت امکان پذیر است. ب- ارتباط بین نفس و بدن (روح و جسم) همراه با تبعات ناشی از دعاوی فیلسوفان و متفکران در این زمینه. ج- وجود خداوند و مسایلی که فرا روی اعتقادات کلامی و دینی قرار دارد. د- ملاک ها و معیارهای حقیقت و خطا (یا درست و غلط) و نیز معیارهای مربوط به خیر و شر، و مسایلی دیگر از این دست
باروخ
مساله ثنویت
1999
12
22
15
47
https://ltr.atu.ac.ir/article_6204_b64e54f529c308d440f4e7fce8d4f560.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
آفرین پیمان پهلوان یا پیمان کد خدایی
سعید
عریان
«آفرین پیمان کد خدایی» نام متنی است که در شمار اسناد ازدواج بازمانده از دوران کهن ایران بویژه فرهنگ مزدایی قرار دارد. تا جایی که نگارنده اطلاع دارد در مجموع به جز متون کوتاه که نمی توان مسائل ازدواج را در آنها به دقت بررسی کرد، سه متن بلند بعنوان اسناد ازدواج نمونه، از فرهنگ مزدایی و کهن ایران در دست است که به شرح زیر عبارتند از: نخست «درباره پیمان کدخدایی» تنها با تحریر پهلوی، دیگر، نکاح از روش ایران تنها با تحریر پازند و سوم متن حاضر. متن «آفرین پیمان پهلوی» یکی از مهمترین این سه متن است که از آن هم تحریر پازند و هم تحریر پهلوی در دست است. تحریر پازند آن، صفحات 112-115 از مجموعه «متون پازند» را که آنتیا آن را در سال 1909 در بمبئی منتشر نمود، به خود اختصاص داده است. در سال 1963، دابار در «ترجمه زند خورده اوستا» ترجمه ای را نیز از این متن که برپایه تحریر پهلوی صورت گرفته بود منتشر نمود. این متن که تحریر پازند آن مورد پژوهش قرار گرفته است از ابعاد گوناگونی چون ساختار و قباله های ازدواج، تعهدات زوجین، اختیارات زوجین، مهریه یا میزان پولی که باید به زوجه داده میشد و نیز دعاهای مربوطه دارای اهمیت است.
پیمان پهلوان
کدخدایی
1999
12
22
49
60
https://ltr.atu.ac.ir/article_6205_3fbdab29b2fd275362a01aca70699c73.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
نگاهی به شفافیت و تیرگی معنایی در سطح واژه های مرکب
آزیتا
افراشی
در این مختصر سعی بر آن است تا ملاکی معنی شناختی برای تشخیص شفافیت و تیرگی واژه های مرکب به دست داده شود. به این منظور ابتدا مفهوم شفافیت و تیرگی زبانی به طور اجمالی معرفی می گردد، سپس ملاکی معنایی برای طبقه بندی واژه های مرکب شفاف و تیره ارائه می شود. سرانجام به نقش قواعد، در تولید ساخت های شفاف و تیره پرداخته می شود
1- شفافیت و تیرگی: شفافیت اصطلاحی است که در شماری از حوزه های مطالعات زبانی برای ارجاع به تحلیلی به کار می رود که حقایق را مستقیماً و به روشنی ارائه کند. برای نمونه، در واج شناسی زایا این اصطلاح به لایه ای مربوط می گردد که در آن اعمال یک قاعه بر یک صورت، در بازده آوایی پایانی اشتقال قابل رؤیت است. در این مفهوم قاعده های غیرشفاف را تیره می نامیم. این اصطلاح با کاربردهایی ویژه در معنی شناسی و نحو زایا نیز به کار می رود.
شفافیت
تیرگی
واژه مرکب
1999
12
22
61
74
https://ltr.atu.ac.ir/article_6206_b39ac648c0f030e8fd8946e892ddcb09.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
بررسی میزان طبیعی بودن نظام تصریفی زبان فارسی بر مبنای نظریه صرف طبیعی
فریده
حق بین
در زبان شناسی مقایسه ای، زبان ها به لحاظ سلفی و ساختار واژگانی اشان به طور کلی به دو گروه یک تکواژی و چند تکواژی تقسیم می شوند. زبان یک تکواژی زبانی است که کلمات آن تنها از یک تکواژ ساخته شده است و زبان چند تکواژی زبانی است که کلمات آن مرکب از چند تکواژ است. لذا زبان یک تکواژی را زبان منفرد می نامند مثل زبان چینی و ویتنامی و زبان های چند تکواژی خود به چند گروه تقسیم می شود. (الف) زبان پیوندی که در آن مرز بین تکواژها مشخص است و تطابق یک به یک بین هر تکواژ و محتوای معنایی یا دستور آن وجود دارد مثل زبان ترکی (ب) زبان ترکیبی، که مرز بین تکواژهای آن مشخص نیست و تطابق یک به یک بین هر تکواژ و محتوای آن وجود ندارد مانند زبان لاتین (ج) زبان های بساوندی که مرز بین واژه و جمله در این زبان ها مشخص نیست، بسیاری از مفاهیم که معمولاً در زبان های دیگر به وسیله جمله بیان می شود، در این زبانها به وسیله الحاق تکواژها به یکدیگر به صورت یک واژه بیان می شود.
میزان طبیعی
زبان فارسی
نظریه صرف طبیعی
1999
12
22
75
95
https://ltr.atu.ac.ir/article_6207_51ca4e40ccd98e5d3c92bc66565f2d17.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
تصحیح چهار بیت از «سعدی» براساس سنت های ادبی
معصومه
موسایی
منظور از سنت های ادبی، مضامینی است مبتنی بر باورها، سلیقه ها، پیشنهاد، عواطف و احساسات یک قوم که در ادبیات آن، از نسلی به نسل دیگر می رسد و شاعران و نویسندگان به نحوی آنها را در آثار خود منعکس می کنند. به دلیل تکرار و تداوم این مضامین در آثار ادبی، می توان آنها را (سنت های ادبی) نامید. برای مثال در ادب فارسی می توان به این سنت ها اشاره کرد: بلبل، نماد عشق، و گل، نماد معشوق است. معشوق، سنگدل است و نامهربان. موی معشوق، سیاه است و خوشبو. نسیم سحری، بوی زلف معشوق را بر عاشق می برد و.... توجه به این گونه مضامین، علاوه بر فهم بعضی جملات و ابیات دشوار، ما را در تصحیح متون یا انتخاب ضبط صحیح یک کلمه از میان نسخ متعدد متن، یاری می دهد؛ چنانکه نگارنده ضمن مطالعۀ غزلیات سعدی (تصحیح محمد علی فروغی) متوجه شد که ضبط نسخه بدل برخی ابیات با توجه به سنتهای ادبی، بر متن ترجیج دارد.
سعدی
سنت ادبی
1999
12
22
97
104
https://ltr.atu.ac.ir/article_6208_984e1b50b59ee76d3966130a508675b5.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
پیشینۀ فرآیند اشتقاق از دیدگاه دانشمندان مسلمان
پروانه
فرخنده
هرگاه از مسائل زبانی و مباحث پیرامون آن سخن به میان می آید، توجه اهل فن و علاقه مندان به آراء و مکاتب غرب حلب می شود. کارکرد و دستاورد غریبان در این زمینه اگرچه بسیار گسترده و عمیق بوده است، اما دلیل موجهی برای نادیده انگاشتن بحثهای زبانی در میان دانشمندان شرقی و به ویژه اندیشمندان اسلامی نمی باشد، که البته تاکنون به هر دلیلی به طور جدی به آن پرداخته نشده است. چنانچه گذری بر این مباحث داشته باشیم، در خواهیم یافت که کم نیستند صاحبان اندیشه و نظر که دست کم در یکی چند از مباحث زبانی و کلامی کاری در خور ارائه نکرده باشند. چنانچه که بررسی در گستره این خواستار همت والا و نیازمند پشتکار و حوصله بسیار است، تا شاید بتوان از این پیکره پراکنده به شناختی پویا و منسجم دست یافت که ما را به سوی بسیاری از مسائل زبانی که امرو نیز تازگی دارند و یا می توانند مطرح شوند، رهنمون باشد آنچه در پی می آید، چکیده تلاشی است در این راستا که شادی جرقه انگیزه ای شود برای پژوهش بیشتر. از بحث هایی که در میان دانشمندان صدر اسلام مطرح بوده، بحث مناسبت طبیعی میان الفاظ و معنای آن در حالت بسط و ترکیب و دگرگونی صورت ها و ساخت آنها بوده است. در این مناسبت طبیعی از دلالت های ذاتی و اکتسابی و ارتباط آنها سخن به میان آمده است. دلالت اکتسابی دگرگونی در توان دلالت ذاتی و اصلی است، و حقیقت تفاوت میان این دو دلالت را با تمام ضرایب آن نمی توان دریافت، مگر با بررسی اصول الفاظ و نحو وضع آنها و همچنین میزان کاربرد و روند دگرگونی آن الفاظ، و این چنین بود که بحث اشتقاق و انواع آن مطرح شد.
فرایند اشتقاق
دانشمندان مسلمان
1999
12
22
105
123
https://ltr.atu.ac.ir/article_6209_829f736277dafb7bea4b01fbcc9468fb.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
شعر نو، شعر کهن؛ وجوه اشتراک و افتراق
فرزان
سجودی
جنبش فکری ساخت گرایی و نظریه ادبی متأثر از آن، از زبان شناسی و به ویژه آموزش های زبان شناس سوئیسی فردینان دوسوسور تأثیر به سزایی گرفته است. سوسور زبان را در دو سطح زبان (لانگ) یعنی آن نظام زیرساختی که ناظر بر کارکرد زبان است و گفتار (پارول) یعنی زبان آن گونه که در واقع و در عمل به کار گرفته می شود، تقسیم کرد. نظام زبان بر هر پاره گفتار واقعی مقدم است. زبان یک نظام هم زبان و کلی دلالت گر است که هر پاره گفتار واقعی فقط یکی از انتخاب های ممکن از آن دستگاه ساختاری است. زبان جنبه ای اجتماعی قوۀ نطق است و گفتار جنبه ی فردی آن. زبان دانش ناخودآگاه و درونی شده ی هر سخنگوست که بدون آن گفتار نمی تواند در نقش نظامی دلالت گرا ظاهر شود و مانند صداهای نامفهومی خواهد بود که حیوانات تولید می کنند. در واقع آنچه زبان را به نظامی دلالت گر بدل می کند همین جنبه ی تمایزی آن است. هر پاره گفتار از میان بی نهایت شکل ممکن و در تمایز با آنها انتخاب شده است و به واقع از همین تمایز است که معنا می یابد.
اشتراک
افتراق
شعر کهن
شعر نو
1999
12
22
125
133
https://ltr.atu.ac.ir/article_6210_3d296cd0d6ebd4b800c1e505b715c3d0.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
شباهت واژه ها در زبان های فارسی و انگلیسی
حسین
ملانظر
زبان درختی می ماند که ریشه دارد و رشد می کند. شاخ و برگ تازه می یابد. رشد درخت زبان به دو شیوه اصلی صورت می گیرد یکی درونی، دیگری بیرونی یعنی با پیوند خوردن با شاخه و جوانه درخت دیگر. برخی این پیوند با بیرون را طبیعی نمی پندارند و با آن مخالفت می کنند. یکی از دلایل آنها این است که این تداخل می تواند ماهیت و طبیعت تنه اصلی زبان را از بین ببرد و در نتیجه رابطه وضعیت فعلی زبان با گذشته آن قطع شود. دو زبان فارسی و انگلیسی چون عضو خانواده زبان هند و اروپایی هستند و نیز به دلیل وام گیری از یکدیگر (و یا از زبان های واسطۀ دیگر)، شباهت هایی در واژه های آنها یافت می شود
1- علت و ریشه این شباهت ها در کجا قرار دارد؟ پنج حالت برای ریشه این شباهت ها متصور است: الف- زبان فارسی از زبان انگلیسی به طور مستقیم یا با واسطه برخی از واژه ها را وام گرفته است. که آنها را واژه های دخیل انگلیسی در فارسی می نامند. ب- زبان انگلیسی از فارسی به طور مستقیم یا واسطه وام گرفته است، یعنی واژه های دخیل فارسی در انگلیسی هستند. ح- فارسی و انگلیسی هر دو، واژه های شبیه را از زبان سومی وام گرفته اند. د- برخی از این واژه ها از ریشۀ مشترک هر دو زبان نشأت گرفته است و نشانگر این واقعیت است که این دو زبان از خانواده زبان های هند و اروپایی هستند.
شباهت واژه
زبان فارسی
زبان انگلیسی
1999
12
22
135
141
https://ltr.atu.ac.ir/article_6211_0a425fd2a3c74c078fefc6d5294127a9.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
معرفی اجمالی معنی شناسی منطقی
کوروش
صفوی
در سنت مطالعه ی معنی، می توان معنی شناسی را به سه شاخه ی عمده تقسیم کرد و سه گونه معنی شناسی را از یکدیگر متمایز ساخت؛ معنی شناسی فلسفی به مثابه بخشی از مطالعه فلسفی زبان، معنی شناسی زبانی به منزله ی بخشی از زبان شناسی، و معنی شناسی منطقی در حکم بخشی از منطق ریاضی. در این میان سابقه ی مطالعه ی فلسفی معنی یا معنی شناسی فلسفی به مراتب بیش از دو مطالعه ی دیگر بوده و به آرای مندرج در مکالمات کراتیلوس و لاخس افلاطون باز می گردد. آنچه امروزه تحت عنوان معنی شناسی مطرح است و در اصل معنی شناسی زبانی را شامل می شود، از اصطلاح semantique فرانسه نشأت میگیرد که برای نخستین بار از سوی بر آل (iک5) معرفی شد. این گونه معنی شناسی که بخشی از دانش زبان شناسی به شمار می رود، به نوبه ی خود به دو شاخه ی معنی شناسی تاریخی و معنی شناسی توصیفی تقسیم می شود و به مطالع ی معنی در زبان های طبیعی اختصتص می یابد.
معنی شناسی منطقی
معنی شناسی فلسفی
1999
12
22
143
181
https://ltr.atu.ac.ir/article_6212_f5ab6ec3f65e6dd38911cd09a1fb5931.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
تکواژ «خانه» و عملکرد معنایی آن در ساخت واژه زبان فارسی
بهروز
محمودی
در این مقاله سعی برآن است تا در قالب ساختار واژه زبان فارسی به ویژگی های معنایی عملکرد تکواژ «خانه» در قیاس با سایر تکواژه های مکان ساز (مثل «ستان)» پرداخته شود. معمولاً در بررسی های ساخت واژه، چه در زبان فارسی و چه در متون غیر فارسی، عملکرد ساخت واژه در محدوده خاص خود مورد بررسی قرار می گیرد و غیر کوشش می شود تا بویژه گی های ساختی نحوی تکواژه ها در همنشینی با یکدیگر توجه گردد. مختصر حاضر با دیدن معنایی به عملکرد تکواژ «خانه» در ساخت واژه و زبان فارسی می پردازد و تلاش می کند تا ضمن معرفی و توصیف آن با عنوان یک پسوند، مشخص سازد که انتخاب تکواژه ها از روی محور جانشینی و فکندن آنها بر روی محور همنشینی زبان، به مجموعه ای از ملاک های معنایی نیز وابسته است. به بیان دیگر، گاه می توان از طریق جانشینی برخی تکواژه ها، به صورت هایی با معنی نزدیک ولی با بارهای معنایی متفاوت دست یافت. برای دست یازیدن به این مهم، ابتدا به مطالعاتی که در این زمینه خاص صورت گرفته است پرداخته خواهد شد. سپس ویژگی های کاربردی تکواژ «خانه» در مقایسه با تکواژ مکان ساز «ستان» بررسی خواهد شد و در نهابت، سعی برآن خواهد بود تا عملکرد این تکواژ و پدید آوردن اختلاف در بار عاطفی واژه های ساخته شده پرداخته شود. رویکرد برگزیده برای این پژوهش، بررسی همزمانی است و به طور مشخص، گونه گفتاری زبان فارسی را شامل می شود
تکواژ خانه
عملکرد معنایی
زبان فارسی
1999
12
22
183
191
https://ltr.atu.ac.ir/article_6213_edff31aab2b4a729a00b36aa0e1175a7.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
ساخت منطقی و طرح یک مسئله
محمد
راسخ
در مطالعه زبان موضوعات بسیار اندکی وجود دارد که زبان شناسان در مورد آنان اتفاق نظر دارند. یکی از این موضوعات این است که جملات رابط آواها با معانی هستند. بلو مفیلد می نویسد در گفتار انسان آواهای مختلف معانی مختلفی دارند. مطالعه ارتباط میان آواهای ویژه با معانی ویژه مطالعه زبان است.
ساخت منطقی
مسئله
1999
12
22
193
203
https://ltr.atu.ac.ir/article_6214_0f4865eab97800ed447483e3f3f28acc.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
استراتژی برای comprehensions حقیقت یا افسانه
فلورستینا
بوستامانته
1999
12
22
17
35
https://ltr.atu.ac.ir/article_6308_2b0f8a17de933064b131e7dcce2dfec2.pdf
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2251-7138
1378
2
9.10
برخی از ایده در حضور یا عدم حضور UG در کسب L2
احمد
صدقی
1999
12
22
1
16
https://ltr.atu.ac.ir/article_6309_ddeaa8c23b74be39552abab3f59bb35a.pdf