دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
بررسی نوستالژی در شعر حمید مصدق
1
18
FA
نجمه
نظری
استادیار دانشگاه بو علی سینا
najmenzari@ymail.com
10.22054/ltr.2011.6534
یکی از مباحث مطرح در روانشناسی «نوستالژی» است که ارتباطی قوی با حافظه و خاطره دارد. حسرت گذشتههای شیرین و تقابل زمان حال با این گذشته، نوستالژی نامیده میشود. مفهوم نوستالژی، تاریخی به قدمت هبوط حضرت آدم (ع) دارد و از دیرباز، درونمایۀ بسیاری از آثار ادبی را به خود اختصاص داده است. حمید مصدق نیز از جمله شاعران معاصر است که حسرت گذشتههای خوش از دسترفته، در شعرش بهصورتی برجسته دیده میشود. نوستالژی در شعر مصدق، بیش از همه در عاشقانههایش و بهصورت فردی نمود مییابد. از سوی دیگر، نوستالژی جمعی را در سرودههای سیاسی- اجتماعی این شاعر و در یادکردش از روزگار حاکمیت دادگری، آزادی و امنیت و همچنین، در حسرت به دوران زندگی آدم (ع) در بهشت و آرزوی بازگشت به دوران نخستین بشر و روزگار دوری از آلودگی و ناپاکی، میتوان دید. مقالۀ حاضر بر آن است تا به بررسی نمودهای نوستالژی در سرودههای این شاعر بپردازد.
حمید مصدق,شعر,حسرت گذشته,نوستالژی فردی,نوستالژی جمعی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6534.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6534_47635252769c1dfb9307458c31383c2e.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
منطقالطیر عطار و منطق گفتگویی
19
46
FA
احمد
رضی
دانشیار دانشگاه گیلان
ahmadrazi9@gmail.com
10.22054/ltr.2011.6535
منطق گفتگویی از جمله نظریههایی است که در آن به زبان و سخن بهعنوان پدیدههایی اجتماعی نگریسته میشود. این نظریه که تأثیر چشمگیری بر منتقدان و نظریهپردازان بعدی گذاشت، در قالب دو گزارة اصلی چندصدایی و تکصدایی، ظرفیت و افق تازهای برای خوانش متون گوناگون بهدست داد. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی منطقالطیر عطار براساس منطق گفتگویی میخاییل باختین، میزان همخوانی این تئوری را با روایت عطار از سیر پرندگان بهسوی سیمرغ، بررسی و تحلیل نماید. این بررسی نشان میدهد که عناصری همچون حقیقتمداری، وحدتگرایی و رابطة مرید و مرادی، از منطقالطیر متنی تکصدایی میسازد، اما مواردی وجود دارد که این متن را چندصدا کرده است؛ از جملة این موارد، پیشبرد روایت با تکیه بر گفتگوست که موجب میشود صدای شخصیتهای دیگر نیز در کنار صدای نویسنده شنیده شود. افزون بر این، تأکید هدهد بر حرکت جمعی و پیدایش دیگربودگی که سرانجام، به فروپاشی شخصیت استعلایی هدهد میانجامد و همچنین، وجود فضایی کارناوالی و نشانههایی از نقیضه و سبکبخشی، خاصیتی چندآوایی به منطقالطیر داده است.
منطقالطیر,منطق مکالمه,چندصدایی,بینامتنیت,روایت,باختین
https://ltr.atu.ac.ir/article_6535.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6535_fac31cd034e6b1f19f0c934b52592b3f.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
بررسی تحلیلی ساخت عبارت فعلی در زبان فارسی
47
70
FA
عباسعلی
وفایی
استاد دانشگاه علامه طباطبائی
a_a_vafaei@yahoo.com
10.22054/ltr.2011.6536
رکن اصلی و تفکیکناپذیر جمله فعل است و ساختمان آن دارای اشکالی چون: فعل ساده، پیشوندی، مرکب، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی و فعلهای لازم یکشخصه میباشد. بحث و بررسیهای زیادی در خصوص ساختمان فعل صورت گرفته است، لیکن دربارۀ ساختمان عبارت فعلی، بهصورتی بایسته، پژوهشی جامع صورت نگرفته است. در این مقاله کوشش میشود تا با توجه بهنظر دستورنویسانی چون خانلری، احمدی گیوی، ابوالقاسمی، انوری، فرشیدورد و ارژنگ و زبانشناسانی چون مشکوةالدینی، باطنی، وحیدیان کامیار و طبیبزاده، به عبارت فعلی پرداخته شود و با نقد و تحلیل هریک از آنها، به درستی و نادرستی و نیز اختلاف دیدگاهها اشاره و در این مباحث، نظر نگارندگان ارائه گردد. لذا هدف این نوشتار، این است که به تبیین نظرات دستورنویسان سنتی و جدید و تعریف دقیقتر و علمیتری که از سوی آنها ارائه شده است، بپردازد و در نهایت، با تحلیل ساخت عبارت فعلی، آن را از دو بُعد ساختاری و معنایی مورد بررسی قرار دهد.
فعل,عبارت فعلی,فعل مرکب,گروه فعلی,ساختمان فعل
https://ltr.atu.ac.ir/article_6536.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6536_9de47c3cd59bd5937e6b3d1f61e3c096.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
ردهبندی واژههای مرکب
71
94
FA
مصطفی
عاصی
دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی تهران
10.22054/ltr.2011.6537
ترکیب از جمله مقولههایی است که بسیاری از زبانشناسان از دیرباز مورد توجه و مطالعه قرار دادهاند. شاید زایابودن این فرایند، دلیلی موجه برای این امر در بسیاری از زبانها، از جمله فارسی است. از آنجا که این نوع واژهها هم در زبان محاوره، توسط عامۀ مردم و هم توسط صاحبنظران ساخته میشوند، زبان فارسی میتواند از این امکانِ موجود بهرۀ کافی ببرد و بسیاری از نیازهای خود را جهت یافتن برابرنهادهای مناسب برای واژهها و اصطلاحات علمی بیگانه، توسط این نوع ساختها مرتفع سازد. در نوشتۀ حاضر، نگارندگان ابتدا سعی در توصیف ترکیب نموده، سپس ماهیت ذاتی آن را مورد بررسی قرار میدهند تا جایگاه آن را در صرف نشان دهند و در این راستا از رویکردهای نظری مختلف بهره میبرند. در ادامه، با ارائۀ شیوههای مختلف ردهبندی کلمات مرکب، سعی میشود جامعترین ردهبندی معرفی گردد.
ترکیب,صرف (ساختواژه),ردهبندی,واژهسازی,زبان فارسی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6537.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6537_a6c7c7a96853d0ad38155573e73de7e6.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
مضامین داستان قرآنی حضرت یوسف (ع) در شعر معاصر
95
122
FA
نعمت اله
ایران زاده
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
10.22054/ltr.2011.6538
از دیرباز نویسندگان و شاعران جهان اسلام بهدلیل محتوای غنی و ارزشهای متعالی اخلاقی قرآن کریم، از آن تأثیر پذیرفتهاند. این اثرپذیری در کار شاعران گاهی مشهود بوده است؛ مانند اقتباس و درج؛ گاهی با تصویر و صورخیال همراه بوده است؛ مانند تلمیح و استعاره و رمز و سایر شگردهای تصویرآفرینی. تأثیرپذیری شاعران از قرآن کریم به دو عامل مهم بستگی داشته است: اول، میزان انس با کلام قدسی و تدبر در معانی ژرف و دقایق قرآنی؛ دوم، میزان اعتقاد و ایمانشان نسبت به اسلام و کتاب وحی، و همت در ترویج و تبلیغ معانی و معارف دینی. شگرد بدیعیِ تلمیح و عناصر داستانیِ چاه و زندان، عشق و پیراهن، بسامد بالایی در شعر معاصردارد. حضرت یوسف (ع) درشعر معاصر ایران، نماد پاکی، محبوب غایب و حضرت حجت (عج ) است. کمتر شاعری به حضرت یوسف (ع) از منظر حکمت، نبوت و حکومتداری نگریسته است.
شعر معاصر ایران,تأثیر قرآن,داستان حضرت یوسف (ع),تلمیح,مضمونآفرینی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6538.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6538_7ce98a55295d78f1a92d910d9ab40871.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
تکوین شخصیت قهرمان در چهار روایت از تذکرةالاولیاء
123
143
FA
محمدرضا
حاج آقا بابائی
استادیار دانشگاه علامه طباطبائی
10.22054/ltr.2011.6539
مقالۀ حاضر از منظر شخصیتپردازی و تکوین شخصیت قهرمان، به بررسی تذکرۀالاولیای عطار نیشابوری میپردازد و بهعنوان نمونه، چهار روایت از این متن (ابراهیم ادهم، حسن بصری، بایزید بسطامی و حلاج) را برای بررسی برگزیده است. در این بررسی که براساس نظریۀ نورتروپ فرای انجام شده است، ذکر میشود که الگوی قهرمان در تذکرۀالاولیاء به الگوی قهرمان در گونۀ ادبی رمانس نزدیک است و همانگونه که در رمانس، قهرمان صورت دگرگونییافتۀ حکایتهای اساطیری است، قهرمانان تذکره (عارفان) نیز صورتی از قهرمانان متون مرجع هستند که در صدر این متون مرجع، قصّههای قرآنی قرار دارند. بنابراین، قهرمان همان خط سیر روایی را طی میکند که پیشتر در شیوۀ روایی قرآن وجود داشته است. این تأثیرپذیری سبب شده است که حکایتهای موجود در تذکرةالاولیاء، فارغ از سندیّت تاریخی آنها، از میزان باورپذیری بیشتری برخوردار باشند و حجّیت روایی متن نیز برخاسته از آن باشد.
تذکرةالاولیاء,قهرمان,الگوهای روایی,قصّههای قرآنی,متن مرجع,خصلت تکرارشوندگی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6539.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6539_80c1e4cc09d42715d6d1af6594c79ee8.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
14
46
2011
02
20
بررسی تقابل مدرنیسم و اسطوره در آثار گلشیری
145
159
FA
رضا
ستاری
استادیار دانشگاه مازندران
rezasatari@yahoo.com
10.22054/ltr.2011.6540
ورود مدرنیسم با فرضیۀ زیربنایی نسبیت به مجموعۀ ادبیات داستانی ایران، شک به اسطورهها و دوبارهخوانی آنها را در پی داشته است. این ادبیات، با شاخص شکگرایی، قاعدهگریزی و هنجارافزایی، همهچیز را فرومیریزد و از نو میسازد و اینگونه اسطورهها فردی میشوند و در جریان این فردیشدن، عنصر تقابل، بیشترین سهم را دارد. نویسندۀ داستانهای مدرن، با کنارهمنهادن سنّت و تجدد، اسطوره و مدرنیسم و در یک کلام، کهنه و نو و ایجاد تقابل میان این دو، خواهان بهترخوانی این مفاهیم است و از این رهگذر، باورهای جدید خویش را بهتصویر میکشد و این رویکردی است که گلشیری در مجموعۀ آثار خویش از آن بهره میجوید. اما در مجموع، چنین بهنظر میرسد که با تمام انتقادهایی که غالب ادبیات مدرن از اسطوره دارد، در نقطۀ مشترک استعاره و نمادپردازی، توجه به زمان درونی و در مجموع ذهنگرایی، از اسطوره سود میجوید.
اسطوره,مدرنیسم,گلشیری,داستان
https://ltr.atu.ac.ir/article_6540.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6540_74dcdbc4081c1831a073ad889d151765.pdf