دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
پژوهشی در اشعار عربی تاریخ جهانگشای جوینی
1
31
FA
سعید
واعظ
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
10.22054/ltr.2005.6340
عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب در سال تحصیلی ۱۳۵۵، « ترجمه اشعار و عبارتهای تازی تاریخ جهانگشای جوینی » بود. پس از آنکه از پایان نامه خود دفاع نمودم، دوستانی که لطفی بر بنده داشتند وقت و بی وقت به اینجانب توصیه می فرمودند تا با توجه به نیاز دانشجویان آن دستنوشته ها را به چاپ بسپارم، اما بنده به دلایلی رضا به این کار نمی دادم. در سال1373 دوست و همکار دانشمند جناب آقای دکتر احمد خاتمی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، با انتشار کتاب ارزشمند خود «شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی» بار این تکلیف در شماره نوزدهم نشریه «زبان ادب» یادداشتهای خود بر اشعار عربی جلد أول تاریخ جهانگشا را به بهانه بزرگداشت از مقام علمی و ادبی مرحوم علامه قزوینی رضوان الله تعالی علیه تقدیم خوانندگان گرانقدر نمودم، اکنون یادداشتهای جلد دوام تقدیم ادب دوستان میگردد امید است همچنان قبول افتد و در نظر آید.
اشعار عربی,جهانگشای جوینی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6340.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6340_6674e986f5d4bcf0a7c87d2cb9408c92.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
نگاهی گذرا به ظهور انواع دانش و ادب در ایران در پرتو قرآن
32
59
FA
محمد حسین
بیات
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
10.22054/ltr.2005.6341
در این مقاله کوشش به عمل آمده تا در کوتاه سخن، طی سه بند، نشان داده شود که با ظهور اسلام، دانشمندان بسیاری در سایه علوم قرآن پدید آمدند و آثار گران بهایی در دانش های گوناگون از خود به یادگار گذاشتند: و انواع ادبیات ایران بویژه ادبیات شعری مانند ادب حماسی، آرمانی، عرفانی، تعلیمی، و غنایی تحت تأثیر قرآن و احادیث به وجود آمدند. لیکن بعد از مشروطیت، ادبیات ایران تحت تأثیر تفکرات مغرب زمین از محتوای قرآنی دور شد.
قرآن,احادیث,ادب,ادبیات,دانش,اسلام و مسلمان
https://ltr.atu.ac.ir/article_6341.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6341_cb174b37fea926f9033a7b58b54eda76.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
از آتش خاموش تا سووشون مقایسه ای میان دانشور و آل احمد
60
82
FA
رضا
انزابی نژاد
هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
ابراهیم
رنجبر
دانشجوی دانشگاه تبریز
skhodadani@gmail.com
10.22054/ltr.2005.6342
جلال آل احمد و سیمین دانشور پیش از رابطه ی زناشویی ظاهراً دو دیدگاه متفاوت داشته اند، ولی پس از آن، در آثار این دو به رغم یکسان بودن نسبی دیدگاه ها، با دو سبک و برداشت جداگانه روبرو می شویم. در این مقاله تفاوت ها و تشابهات این دو را بررسی میکنیم. در بخش تفاوت ها، ابتدا تفاوت تجارب و دیدگاه ها و سپس تفاوت برداشت ها و سبک ها را، و در بخش تشابهات أتحاد دیدگاه، یگانگی ها و شباهت های مشاهدات و تجارت و همانندی های موضوعات آثار را به تفصیل بررسی می کنیم. همه ی این مباحث مبتنی هستد بر برداشت ها و سبک های منعکس شده در آثار این دو.
آتش خاموش,سووشون,جلال آل احمد
https://ltr.atu.ac.ir/article_6342.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6342_e0f2288e79489a0a5cf1a148de844542.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
چهره دوگانه تیمور لنگ در تاریخ و ادب و تحلیل این دوگانگی
83
102
FA
محمد حسین
حسینی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
10.22054/ltr.2005.6343
تیمور لنگ گورکانی یکی از شخصیت های تیره روشن تاریخ است در پهنه تاریخ وادب ایران نیز گاهی برخی از نویسندگان درباره بزرگی و خردی تیمور دچار دو دلی گشته و گاهی زبان به ستایش او نیز گشوده اند. شماری دیگر او را یکی از بدترین خون آشامان تاریخ دانسته اند. نگارنده این مقاله کوشیده است تا به یاری نوشته های پایه دار و سندهای استوار، تا آنجا که امکان داشته است، پرده از چهره این فرمانروای سنگدل و به ظاهر دانش دوست و پارسا نواز، بردارد و آن گونه که او را شناخته است، به خوانندگان بشناساند. به باور نگارنده پوششی که تیمور لنگ بر چهره خود پوشیده، چند لایه است و همین لایه های گونه گون پوششی چهره او است که شخصیت وی را چند گونه نشان داده است. ولی با این همه، تاریخ فریب نمیخورد و چهره های پاک نام آوران راستین را از چهره های ناپاک پاک نما، روشن می گرداند. در دل تاریخ به روشنی آشکار گشته که تیمور در میان گروه دوم، جایگاهی استوار داشته است. تاریخ در دوران حیات پر فراز و نشیب خود، شخصیتها و نامآوران بسیاری دیده و زندگینامه ها، گونه های تفکر، نیک نامی ها و زشت نامی های فراوان، از آدمیان در سینه و لابه لای برگ های خویش برای نسلهای آدمی که گروه گروه و پی در پی می آیند و می روند، نگاه داشته است. شمار کسانی که به برگ برگ تاریخ، آبرو و ارزش و گرانمایگی بخشیده اند و مایه پایداری و جاودانگی آن گشته اند، کم نیست. چنانچه نام های درخشان و کرامت آفرین این دسته از شایستگان قرن ها و دوران های تاریخی را از میان برگ های تاریخ بیرون کشند، دیگر چیزی جز ننگ و سرافکندگی و پلشتی، با آن به جا نخواهد ماند.
تیمور لنگ,دوگانگی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6343.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6343_2f2f62f20ce957e98a14bac8acbfa055.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
سبک شخصی حافظ در رنگ آمیزی تصاویر شعری
103
118
FA
سیروس
شمسیا
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
پرستو
کریمی
هیئت علمی دانشگاه اصفهان
parastou_karimi@yahoo.com
10.22054/ltr.2005.6344
شاعران برای ایجاد تصویرهای شعری و بیان مطالب در سروده های خویش از رنگ ها بهره می گیرند اما شیوه به کارگیری رنگ و میزان توجه هر یک از شاعران به رنگ ها با دیگری متفاوت است. ناقدان و سخن سنجان نیز در بررسی های خود به نقش رنگ در آثار ادبی توجه چندانی نداشته اند و این در حالی است که بربر تعمی شیوه های کاربرد رنگ در آثار ادبی میتواند پژوهندگان شناخت سبک و شیوه بیان شاعران یاری دهد. این مقاله برگرفته است پایان نامه دکتری با عنوان «بررسی کاربرد رنگها در ادب فارسی». در این مقاله کوشش بر آن بوده است که برخی از شیوه های خاص حافظ در استفاده از رنگ شناسانده شود. و بیشتر شیوه هایی مورد نظر بوده است که رنگ آمیزی شعر حافظ را از شعر دیگران متمایز میسازد. هم قرار دادن چند واژه، رنگی را بدون گفتگوی مستقیم از آن، پیش چشم خواننده مجسم می کند و چگونه از راه ایهام و کنایه و یا به کمک تداعی به رنگ آمیزی تصاویر شعری خود می پردازد و در پایان مقاله، تفاوت اصلی رنگ آمیزی شعر حافظ با دیگر شاعران - که حاصل به کارگیری شیوه های مورد بحث است - نشان داده شده است.
رنگ,حافظ,سبک شخصی,تصاویر شعری,نقاشی,کنایه,ایهام,ایهام تناسب,تداعی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6344.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6344_3d3227bac44052d6cdc750036aa3dea1.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
تصحیح ده بیت از مسعود سعد
119
132
FA
معصومه
موسایی
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
10.22054/ltr.2005.6345
در مقاله حاضر، ده بیت اشعار مسعود سعد با استناد به نسخه های دیوان و استشهاد به اشعار وی تصحیح شده و دلایلی برای تصحیح یا ترجیح ضبط بعضی نسخه ها بر نسخ دیگر ارائه شده است.
مسعود سعد,تصحیح,دیوان مسعود سعد,گزیده أشعار مسعود سعد
https://ltr.atu.ac.ir/article_6345.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6345_23bb1821ec3665620fd4d958d4ff2c52.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
قوافی ناساز در مثنوی معنوی
133
155
FA
رضا
فهیمی
0000-0001-5498-9887
هیئت علمی دانشگاه ارومیه
علیرضا
مظفری
هیئت علمی دانشگاه ارومیه
a.mozaffari38@yahoo.com
10.22054/ltr.2005.6346
از جمله مباحث مربوط به قافیه مبحث عیوب قافیه است. عیوب قافیه تنها مخصوص شاعران گمنام و یا شاعران غیر معروف نیست بلکه در بین شاعران طراز اول ادبیات فارسی نیز این عیوب مشاهده می شود. البته ذکر این مطلب به هیچ وجه به این معنی نیست که شاعران بزرگ و توانایی ادب فارسی از آوردن قوافی سالم عاجز بوده اند و در تنگنای قافیه قرار گرفته اند بلکه بعضی از آنها از جمله مولانا جلال الدین بلخی نوعی تجاهر به بی توجهی نسبت به قافیه و لفظ داشته و تنها هدف آنها بیان مقاصد و استفاده از لفظ و قافیه برای بیان اهداف آنها است، به گونه ای که خود مولانا هم در مثنوی و هم در کلیات دیوان شمسی به این نکته اشاره کرده است. در این مقاله انواع عیوب قافیه در کل مثنوی معنوی با تعداد هر عیب و درصد هر عیب نسبت به عیوب دیگر و نسبت به کل ابیات مثنوی مورد بررسی قرار گرفته است. ابیاتی که دارای عیب قافیه بوده اند استخراج شدهاند و از هر کدام از عیوب نیز چند مورد برای نمونه ذکر شده است.
قوافی ناساز,مثنوی معنوی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6346.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6346_e914fd662c9dba22d61adcd623de36b7.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
بررسی رویکرد روان شناختی در ادبیات
156
166
FA
حسن
دادخواه تهرانی
هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز
علیرضا
محکی پور
هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز
10.22054/ltr.2005.6347
یکی از شیوه های بررسی و ارزیابی آثار ادبی، نقد و تحلیل آن بر اساس دستاوردهای روان شناسی است . از آنجا که موضوع این دانش، شناخت ذهن و رفتار انسانی است و از سویی آثار ادبی جلوه ای از اندیشه و شخصیت پدیدآورنده خود را به نمایش می گذارد و فرآیند آفرینش ادبی امری کاملاً روانی است لذا برای شناخت انگیزه ها و ویژگی های شخصیتی هنرمندان، می توان از آثار آنان به عنوان یک منبع تحقیق بهره برداری نمود. در این راستا نظریات گوناگونی از سوی منتقدان ادبی و روان شناسان آشنا به حوزه ادبیات ارائه شده است و مکاتب ویژه ای برای تحلیل کیفیت خلق اثر ادبی و هنری به وجود آمده است. به رغم انتقادات و خرده گیری هایی که تا کنون بر نظریات یاد شده وارد آمده است ولی نقد روان شناختی آثار ادبی همچنان از جذاب ترین انواع نقد به شمار می آید.
روانشناختی,رویکرد,ادبیات
https://ltr.atu.ac.ir/article_6347.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6347_a164a39d52df3447eab26cf527903ef9.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
شیبانی و آمیختن اعتراض و مدح
167
182
FA
مهدی
نوریان
هیئت علمی دانشگاه اصفهان
mehnourian@gmail.com
علیرضا
شاه نظری
دانشجوی دانشگاه یزد
10.22054/ltr.2005.6348
در دوره قاجار شعر بازگشت به اوج خود رسید. در این عصر شاهان قاجار شعر مدحی را در خدمت دستگاه تبلیغاتی خود در آوردند و شاعران نیز به پیروی از استادان سبک خراسانی به قصاید مدحی توجه بیشتری کردند. در این میان ابونصر فتح الله خان شیبانی، (۱۲۴۰ - ۱۳۰۸ ه. ق) وضعی دیگر گونه داشت. او که در ابتدا در خدمت محمد شاه و ناصر الدین شاه قاجار بود و قصایدی در مدح آنها سروده بود، به هنگام جلوس ناصرالدین شاه بر تخت شاهی، از دربار رانده شد و مدت ها در بلاد مختلف آواره وسرگردان بود. مدتی هم طریق درویشی در پیش گرفت و سر انجام مدت بیست و پنج سال از عمر خود را صرف آبادانی بیابانی در حوالی نطنز به نام عشق آباد کرد اما آنجا هم توسط عده ای از اشرار ویران شد. به تظلم به پایتخت آمد اما سودی حاصل نشد. همه این عوامل باعث گردید تا شیبانی به یکی از منتقدان عصر ناصرالدین شاه تبدیل شود و از این حیث در بین شاعران بازگشت تمایز و تشخصی دیگر یابد. در این مقاله سعی شده، ضمن ارائه شرح حال مختصر شیبانی ( همراه با یافته های جدید ) شیوه او که در آمیختن مدیحه با اعتراض است، مورد بررسی قرار گیرد. و شواهدی نیز از آثار دیگر در زمینه اوضاع اجتماعی ایران در آن زمان به جهت آشکار شدن هر چه بیشتر بحث آورده شود.
شیبانی,بازگشت ادبی,ناصر الدین شاه,مدح,اعتراض و انتقاد,اوضاع اجتماعی
https://ltr.atu.ac.ir/article_6348.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6348_61c8c258cf139a6721c800017e9477fb.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
مولوی و هرمنوتیک فلسفی
183
206
FA
عبدالله
نصری
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
nasri@atu.ac.ir
10.22054/ltr.2005.6349
برای فیلسوفان هرمنوتیک، مساله فهم اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از آنها فقط به فهم متن و تفسیر و تاویل آن توجه دارند، اما قلیلی چون هایدگر و گادامر خود مساله فهم را مورد موشکافی قرار داده اند. به بیان دیگر برای آنها هستی شناسی فهم و شرایط حصول فهم بیشتر مطرح است تا این که یک متن را چگونه و با چه روشی فهم پذیر سازیم. از آنجا که مولوی بیشتر به عنوان یک شاعر در جامعه فکری ما مطرح کرده است، کمتر به زوایای مختلف اندیشه و تفکرات عمیق او توجه شده است. در این مقاله سعی بر آن است تا نشان داده شود که مولوی از پیشگامان طرح مسأله هرمنوتیک فلسفی است، چرا که او در کتاب مثنوی مطالب عمیقی را پیرامون فهم و شرایط و موانع تحقق آن مطرح کرده است. به بیان اصحاب هرمنوتیک او از هستی شناسی فهم سخن به میان آورده و نسبت آن را با نحوه وجود انسان تبیین نموده است.
هرمنوتیک,فهم,ابزار فهم,عناصر فهم,فهم عمیق
https://ltr.atu.ac.ir/article_6349.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6349_2fd9496353e55df67463d9e2341ac33c.pdf
دانشگاه علامه طباطبائی
متن پژوهی ادبی
2251-7138
2476-6186
8
25
2005
09
23
پیوند خویش کاری های اسطوره ای و حماسی بانوان در داستان های باستان
207
218
FA
منوچهر
رضاپور
هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
10.22054/ltr.2005.6350
یکی از دلایل همیشگی پژوهشی بر روی اساطیر، اهمیت آن در مطالعات فرهنگی است، چرا که اسطوره و فرهنگ هیچ گاه از هم جدا نبوده اند و بیهوده نیست که شادروان دکتر بهار گفته است: ( در واقع آنچه امروز فرهنگ می نامیم در جهان باستان برابر اسطوره و آیین بوده است. بنابراین فرهنگ امروز بشری، بدون شک وامدار دوران اساطیر است، دورانی که اگر چه پایان یافت اما روح آن در ساختار اجتماعی و فرهنگی دوران تاریخی کالبدینه شد. با پایان یافتن دوران اساطیر، موضوعات اساطیری تغییر شکل و کارکرد می دهند تا در دوران تاریخی بتوانند به حیات خود ادامه دهند. اساطیر در دل فرهنگ، تاریخ و ادبیات همه اعصار جای می گیرند و البته در این تغییر جایگاه بدیهی است که بخشی از امکانات اسطوره ها سلب می شود و اساطیر اقتضاعات فرهنگ، تاریخ و ادبیات را می پذیرند. بهترین زمینه برای حضور اساطیر در ادبیات، حماسه است. ( اصولا موضوعات اساطیری در اعصار متاخر به موضوعات حماسی بدل شده اند.) " اما در این سیر تحول اسطوره به حماسه مهمترین امکانی که از اساطیر سلب می شود عنصر تقدس دینی است. در واقع اسطوره روایتی است که بر گرد خدایان شکل می گیرد حال آنکه حماسه روایتی است که بر گرد پهلوانان با بیشتر ویژگی های انسانی آنان شکل می گیرد. پهلوانان حماسی در حقیقت ( و البته با تسامح ) همان خدایان اسطوره ای اند که در حماسه ها به کالبد انسانی درآمده اند.
اسطوره,حماسی,بانوان,داستان باستان
https://ltr.atu.ac.ir/article_6350.html
https://ltr.atu.ac.ir/article_6350_7b3e1689563bd70e08787db7ad20d6dc.pdf