ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل ساختاری رمان اهل غرق
چکیده
رمان «اهل غرق» نوشتة منیرو روانیپور از برجستهترین آثار ادبی است که به شیوة رئالیسم جادویی نگاشته شده است. در این جستار، رمان «اهل غرق» را بر اساس نظریّة ساختاری تودوروف بررسی کردهایم تا ضمن استخراج پیرفتها و گزارههای داستان به پیوند طرح رمان با ژرفساخت آن دست یابیم. طرح دوبُنی رئالیسم جادویی در رمان «اهل غرق» بر مبنای دو روایت کلّی واقعگرایی و جادویی شکل گرفته است. این طرح دوبُنی در ساختار روایت رمان نمایان است. داستان با یک پیرفت جادویی شروع میشود و با یک پیرفت واقعگرایی پایان مییابد. روایت جادویی از 43 پیرفت و روایت واقعگرایی از 92 پیرفت تشکیل شده است. پیرفتهای داستان به شیوة زنجیرهای و درونهگیری با هم ترکیب شدهاند. استفادة نویسنده از شیوة رئالیسم جادویی به سبب امکان جمع متّضادها در این شیوه است تا بتواند با بیان متناقضنما، عشق و سیاست را با هم ترکیب کند تا در پرتو این ترکیب نشان دهد چه میزان از دعوییهای عاشقانه مبتنی بر انگاشتهای سیاسی است، همچنانکه تدبیرهای سیاسی بر اساس عشق و عدم تأمّل استوار است و نتوانستهایم به سیاست با نگاه انتقادی مواجه شویم. نویسنده با این طرح، گذشته و آینده را به هم میپیوندد و ضمن نقد سیاستهای کهن، استعمار نو و مجریان آن، ختم گذشته و ضرورت دگرگونی را نشان میدهد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_998_7c031a92c34e3963bbda314f02ae8867.pdf
2015-05-17
7
23
اهل غرق
روایتشناسی
ساختار داستانی
سوررئالیسم
منیرو روانیپور
تیمور
مالمیر
timoormalmir@gmail.com
1
استاد دانشگاه کردستان
LEAD_AUTHOR
علیرضا
ناصر بافقی
alirezanaserbafghi@gmail.com
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه کردستان
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
احمدی، بابک. (1386). ساختار و تأویل متن. چاپ نهم. تهران: مرکز.
2
امامی، نصرالله. (1385). مبانی و روشهای نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: جامی.
3
ایگلتون، تری. (1380). پیشدرآمدی بر نظریّة ادبی. ترجمة عبّاس مخبر. چاپ دوم. تهران: مرکز.
4
پاینده، حسین. (1383). مدرنیسم و پستمدرنیسم در رمان. تهران: روزنگار.
5
ـــــــــــــ. (1390). گفتمان نقد؛ مقالاتی در نقد ادبی. چاپ دوم.تهران: نیلوفر.
6
تامپسون، فیلیپ. (1369). گروتسک در ادبیّات. ترجمة غلامرضا امامی. شیراز: شیوا.
7
تسلیمی، علی. (1388). گزارههایی در ادبیّات معاصر ایران (داستان). چاپ دوم. تهران: کتاب آمه.
8
تودوروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمة محمّد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
9
جای پای گردباد. (بررسی پدیدة مذهبگریزی و اخلاقستیزی در ادبیّات داستانی معاصر). (1390). چاپ دوم. تهران: مؤسّسة فرهنگی هنری قدر ولایت.
10
روانیپور، منیرو. (1369). اهل غرق. چاپ دوم. تهران: خانة آفتاب.
11
شمیسا، سیروس. (1391). مکتبهای ادبی. چاپ دوم. تهران: قطره.
12
کلیگز، مری. (1388). درسنامة نظریّة ادبی. ترجمة جلال سخنور، الهه دهنوی و سعید سبزیان. تهران: اختران.
13
میرعابدینی، حسن. (1387). صد سال داستاننویسی ایران. جلد چهارم. چاپ پنجم. تهران: چشمه.
14
میرصادقی، میمنت. (1385). رمانهای معاصر فارسی. کتاب چهارم. تهران: نیلوفر.
15
نیکوبخت، ناصر و مریم رامیننیا. (1384). «بررسی رئالیسم جادویی و تحلیل رمان اهل غرق». فصلنامة پژوهشهای ادبی. دورة 2. شمارة 8. صص 154ـ139.
16
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل اسطورهای «یکلیا وتنهایی او» و «ملکوت» با نگاه به تأثیر کودتای 28 مرداد در بازتاب اسطورهها
چکیده
کودتای 28 مرداد 1332به عنوان نقطة عطفی از لحاظ اسطورهگرایی در ادبیّات داستانی معاصر ایران به شمار میرود. نویسندگان این دوره از بیان صریح و رئالیستی دورة قبل فاصله میگیرند و به بیان نمادین و مبهم روی میآورند. از آنجا که اسطوره را به دلیل گستردگی و سیّال بودن آن میتوان در موقعیّتهای مختلف بازآفرینی کرد و نیز به دلیل وجوه زیباییشناسانهاش، نویسندگان با مراجعه به آن میخواستند داستان را غنی و پرورده سازند. داستانهای «ملکوت» از بهرام صادقی و «یکلیا و تنهایی او» نوشتة تقی مدرّسی شاخصترین آثار نمایندة جریان اسطورهگرایی در سالهای بعد از کودتا هستند. در این دو داستان، فضای یأس و شکست بعد از کودتا، از طریق طرح کلان اسطورههای آفرینش، هبوط، آخرالزّمان و انعکاس آن به کمک بازآفرینی شخصیّتها، فضاها و روایات اسطورهای مذهبی عهد عتیق و ایجاد تغییر در ساختار روایات منشأ، بهگونهای که در نهایت شیطان و نیروی شیطانی بر نیروهای الهی پیروز میشوند، نمود پیدا کرده است. مقالة حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و نقد اسطورهای و تحلیل بینامتنی، به تحلیل ادبیّت اسطورهای، چگونگی بازتاب اسطوره و نیز کیفیّت اثرگذاری کودتا در انعکاس اسطوره در این دو اثر ادبی میپردازد.
https://ltr.atu.ac.ir/article_999_258dff3aff73a3059d5d7436f4184bcb.pdf
2015-05-17
25
50
بهرام صادقی
تقی مدرّسی
ملکوت
یکلیا و تنهایی او
کودتای 28 مرداد
بینامتنیّت
نقد اسطورهای
حسینعلی
قبادی
ghobadi.hosein@yahoo.com
1
استاد دانشگاه تربیت مدرّس، تهران
AUTHOR
سعید
بزرگ بیگدلی
bozorghs@modares.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه تربیت مدرّس، تهران
AUTHOR
محمد
علیجانی
malijani1365@yahoo.com
3
دانشآموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس، تهران
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
قرآن کریم. (1389). ترجمة مهدی الهی قمشهای. چاپ اوّل. تهران: چاپخانة نقشآفرین.
2
آلن، گراهام. (1385). بینامتنیّت. ترجمة پیام یزدانجو. چاپ اوّل. تهران: مرکز.
3
ادیبزاده، مجید. (1391). امپراتوری اسطورهها و تصویر غرب. چاپ اوّل. تهران: ققنوس.
4
اسداللّهی، شکرالله. (1383). «بازیافت اسطوره در رمان نو». اسطوره و ادبیّات. چاپ اوّل. تهران: سمت.
5
اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره؛ بیان نمادین. چاپ دوم. تهران: سروش.
6
اصلانی، محمّدرضا. (1384). بازماندههای غریب آشنا؛ بهرام صادقی. تهران: نیلوفر.
7
ـــــــــــــــــ . (1381). بهرام صادقی. چاپ اوّل. تهران: قصّه.
8
ال.گورین، ویلفرد و دیگران. (1383). راهنمایرویکردهاینقدادبی. ترجمة زهرا میهنخواه. چاپ دوم. تهران: اطّلاعات.
9
الیاده، میرچا. (1381). اسطوره،رؤیا،راز. ترجمة رؤیا منجّم. چاپ سوم. تهران: علم.
10
ـــــــــــ . (1362). چشماندازهای اسطوره. ترجمة جلال ستّاری. تهران: توس.
11
ـــــــــــ . (1388). درآمدی بر اسطورهشناسی مرگ (جهان اسطورهشناسی). ترجمة جلال ستّاری. چاپ سوم. تهران: مرکز.
12
اوداینیک، ولودیمیر والتر. (1379). یونگوسیاست. ترجمة علیرضا طیب. چاپ اوّل. تهران: نی.
13
باستید، روژه. (1391). دانش اساطیر. چاپ دوم. تهران: توس.
14
تسلیمی، علی. (1383). گزارههاییدرادبیّاتمعاصرایران (داستان). چاپ اوّل. تهران: اختران.
15
تودوروف، تزوتان. (1377). منطقگفتگویی. ترجمة داریوش کریمی. چاپ اوّل، تهران: مرکز.
16
ثمینی. نغمه. (1383). تجزیهوتحلیلظهورکهننمونههاواساطیردرادبیّاتنمایشیایران(ازآغازتاانقلاباسلامی). پایاننامة دکتری پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرّس.
17
جواری، محمّدحسین. (1383). «اسطوره در ادبیّات تطبیقی». مجموعه مقالات اسطوره و ادبیّات. چاپ اوّل. تهران: سمت.
18
حجازی، آرش. (1387). «لیلیت؛ شهربانوی شب؛ مروری بر شخصیّت اسطورهای نخستین زن در داستان آفرینش سامی». فصلنامه فرهنگی – هنری جشن کتاب. ش 5. صص 113ـ 104.
19
دهباشی، علی و مهدی کریمی. (1384). شناختنامةتقیمدرسی. چاپ اوّل. تهران: قطره.
20
رحیمیان، هرمز. (1380). ادوارنثرفارسی. چاپ اوّل. تهران: سمت.
21
رستگار فسایی، منصور. (1383). پیکرگردانیدراساطیر. چاپ اوّل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
22
روتون، کنت نولز. (1381). اسطوره. ترجمة ابوالقاسم اسماعیلپور. چاپ دوم. تهران: مرکز.
23
روزبه، محمّدرضا. (1387). ادبیّاتمعاصرایران (نثر). چاپ سوم. تهران: روزگار.
24
سگال، آلن. (1389). اسطوره. ترجمة فریده فرنودفر. چاپ دوم. تهران: بصیرت.
25
شیری، قهرمان. (1383). «بازتابعصرعتیقونثرتوراتیدرآثارتقیمدرسی». فصلنامةپژوهشهایادبی. شمارة 6. صص 102ـ85.
26
ــــــــــــــ . (1387). مکتبهایداستاننویسیدرایران. چاپ اوّل. تهران: چشمه.
27
ـــــــــــــ . (1385). نقدوبررسیآثاربهرامصادقی. چاپ اوّل. تهران: پایا.
28
صادقی، بهرام. (1389). ملکوت. چاپ نهم. تهران: کتاب زمان.
29
غیاثی، محمّدتقی. (1386). تأویل ملکوت. چاپ اوّل. تهران: نیلوفر.
30
فرّخی، باجلان. (۱۳۵۸). «آفرینش جهان در اساطیر چین». کتاب جمعه. تهران. سال اوّل. شمارۀ ۴. صص ۱۱۸ـ۱۱۴.
31
قائمی، فرزاد. (1389). «پیشینهوبنیادهایرویکردنقداسطورهایوزمینهوکاربردآندرخوانشمتونادبی». فصلنامةنقدادبی. دورة 3. شمارة 11 و 12. صص 56ـ33.
32
قاسمزاده، سیّدعلی. (1389). تحلیل کیفیت انعکاس روایتهای اسطورهای در رمانهای برجستة معاصر از 1367 تا 1387. پایاننامة دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس.
33
ـــــــــــــــــ . (1392). «بازخوانش بینامتنی رمان اسطورهای «یکلیا و تنهایی او» نوشتۀ تقی مدرسی». فصلنامۀ پژوهشهای ادبی. شمارة 39. صص 132ـ 113.
34
کهنموییپور، ژاله. (1383). اسطوره در عصر نو. اسطوره و ادبیّات. چاپ اوّل. تهران: سمت.
35
گلن، ویلیام و هنری مرتن. (1380). کتاب مقدّس عهدین و عهد جدید. تهران: اساطیر.
36
مدرسی، تقی. (بیتا). یکلیا و تنهایی او. بینا. بیجا.
37
مکاریک، ایرناریما. (1388). دانشنامة نظریّههای ادبی معاصر. ترجمة محمّد نبوی و مهران مهاجر. چاپ سوم. تهران: آگاه.
38
میرعابدینی، حسن. (1387).صد سال داستاننویسی در ایران. ج1و2. چاپ پنجم. تهران: چشمه.
39
نامورمطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیّت. چاپ اوّل. تهران: سخن.
40
نوری خاتونبانی، علی. (1386). بررسی جلوههای نمادپردازی در ادب فارسی از 1332 تا 1384. پایاننامة دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تربیت مدرّس.
41
یاحقّی، محمّدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها. چاپ اوّل. تهران: فرهنگ معاصر.
42
یزدانپرست، محمّدحمید. (1380). داستان پیامبران در تورات، انجیل، تلمود و قرآن و بازتاب آن در ادبیّات فارسی. تهران: اطّلاعات.
43
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل سبک فکری فضولی بغدادی در رسالة رند و زاهد
چکیده
محمّد بن سلیمان ملقّب به فضولی بغدادی از شاعران توانمند و مسلّط به سه زبان ترکی، عربی و فارسی است. آثار بسیار زیادی از این شاعر پُرآوازه به هر سه زبان مذکور به جای مانده است که رسالة رند و زاهد یکی از آنهاست. سؤال اصلی تحقیق پیش رو، بررسی سطح فکری فضولی در این رساله است و نگارنده تلاش میکند تا با بررسی عناصر بلاغی نهایتاً به لایههای فکری و ایدئولوژیک نویسندة اثر نامبرده دست یابد. آنچه در این بررسی روشن میشود اینکه سطح فکری در این رساله به صورت پنهان بازتاب یافته است و نگرش فضولی در این اثر، نگرش و رویکردی انتقادی است. رند و زاهد در حقیقت حاصل گفت و شنودهای پدر و پسر است و فضولی در این مباحثهها کوشیده است تا مهمترین مسایل اجتماعی و فلسفی زمان خود را بشکافد، آنها را نقد کند و دیدگاه فلسفی خویش و مناسبتهای اجتماع خود را به آحاد گوناگون جامعه نشان دهد. رند و زاهد به زبانی سمبولیک تضادّ میان عقل و عشق را مطرح میکند و عقل در قالب زاهد که پدر است، با پسر رند خود که مظهر عشق و جنون است، مناظره میکنند. به یقین فضولی در این اثر دوگانگی و تضادّ بین دل که در شخصیّت رند و عقل که در شخصیّت زاهد تبلور یافته، اشارهای داشته است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_1000_9df11ab3aad4c6f7ea6f7e9da3626998.pdf
2015-05-17
51
71
رند و زاهد
فضولی بغدادی
سبک فکری
عقل
عشق
مرتضی
چرمگی عمرانی
momraniyasin@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه پیامنور
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
آرینپور، یحیی. (1372). از صبا تا نیما. چاپ 5. تهران: انتشارات زوّار.
2
انوشه، حسن. (1382) دانشنامه ادب فارسی.فضولی بغدادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3
خیّامپور،عبدالرّسول. (1329). «فضولی،محیط، زندگانی و شخصیّت او». نشریّة دانشکدة ادبیّات تبریز. سال سوم. شمارة 1و2. صص 110ـ97.
4
سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1362) دیوان اشعار. با مقدمه و حواشی مدرس رضوی. تهران. انتشارات سنایی.
5
شمیسا، سیروس. (1374). سبک شناسی شعر. تهران: فردوس.
6
صفا، ذبیحالله. (1365). تاریخ ادبیّات در ایران. ج 5. تهران: انتشارات فردوس.
7
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1391). سبکشناسی، نظریّهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
8
فضولی بیاتلی، ملاّمحمّد. (1387). دیوان اشعار فارسی. مقدّمه و حواشی حسین محمّدزادة صدیق. چ 1. تبریز: انتشارات باران.
9
کمال ادیب، کورکچو اوقلو. (1354). رند و زاهد فضولی بغدادی. مقدّمة حسین محمّدزادة صدیق. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
10
مشرّف، مریم. (1380). زندگی و شعر فضولی بغدادی. چاپ اوّل. تهران: انتشارات روزنه
11
ORIGINAL_ARTICLE
بنمایة اسطورهای مشترک میان زنفرشتگان میوهزاد رسالةالغفران و دختران نارنج در قصّة دختر نارنج و ترنج
چکیده «رسالةالغفران» اثر أبوالعلاء معرّی ادیب نامدار عرب، شرح سفری خیالی به جهان دیگر است. ابنقارح، قهرمان این سفرنامه که به بهشت راه یافته، به باغ میوهای راهنمایی میشود که با چیدن و شکافتن میوههای درختان باغ، دختران پریچهره از دل آن زاده میشوند. این صحنه یادآور «دختر نارنج» در قصّة عامیانة «دختر نارنج و ترنج» است که در آن شاهزادة عاشق، نارنج را چیده و میشکافد و دختر زیبارو از آن بیرون میآید. این قصّه بر مبنای دو اسطورة کهن ساخته شده است. نخست اسطورة زاده شدن «مشی» و «مشیانه»، نخستین زوج بشری، از دل ریواس و دیگری ایزدگیاهی شهیدشونده. آنچه که توصیف أبوالعلاء را به این قصّه پیوند میدهد، استفاده از بنمایة اسطورهای مشترک است؛ زیرا نخستین اسطوره میتواند ژرفساخت هر دو باشد. امّا ادیب معرّه چگونه با این اسطوره آشنا شده است؟ در پاسخ بدین پرسش باید گفت که در کتابهای تاریخ عمومی، مانند «مروجالذّهب» و «البدء و التّاریخ» از اسطورة ایرانی «مشی» و «مشیانه» یاد شده است؛ کتابهایی که معرّی را از خواندن آن گریزی نبوده است. امّا این کتابها یگانه منبع الهامبخش او نیست؛ زیرا سفرنامههایی که از جزایر واقواق و انسان ـ میوههایش سخن گفتهاند هم میتواند الهامبخش وی در خلق زنفرشتگان میوهزاد بوده باشد. در این جستار با بررسی مطالب آثار مذکور (کتابهای تاریخی و سفرنامهها) ثابت میشود که بر خلاف ادّعای برخی از محقّقان عرب، زنفرشتگان میوهزاد زاییدة خیال خلاّق معرّی نیستند، بلکه آبشخور این تصویر خیالانگیز را باید در جای دیگر جست.
https://ltr.atu.ac.ir/article_1001_d64e2d64adb7014009d87b77672afe46.pdf
2015-05-17
73
103
: أبوالعلاء معرّی
رسالةالغفران
زنفرشتگان میوهزاد
قصّة دختر نارنج و ترنج
اسطورة مشی و مشیانه
علی
گنجیان خناری
pajuhesh1392@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه علاّمه طباطبائی(ره)، تهران
AUTHOR
محمّدهادی
مرادی
hadim29@gmail.com
2
استادیار دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران
AUTHOR
بیژن
کرمی میرعزیزی
dr.b.karami@gmail.com
3
ب استادیار دانشگاه علاّمه طباطبائی(ره)، تهران
AUTHOR
سمیّهالسّادات
طباطبائی
sst1363@yahoo.com
4
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه علاّمه طباطبائی(ره)، تهران
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
ابنالعدیم، کمالالدّین عمر. (بیتا). الف.بغیة الطّلب فی تاریخ حلب. تصحیح سهیل زکار. بیروت: دارالفکر.
2
ــــــــــــــــــــــــ . (بیتا). ب. دفاع ابنالنّدیم. القاهره: دار سعد للطّباعة و النّشر.
3
ابنکثیر، عمادالدّین أبوالفداء. (2000 م.). تفسیر ابنکثیر. تصحیح مصطفى السّیّد محمّد و همکاران. چاپ اوّل. جیزة: مؤسّسة قرطبة و مکتبة أولاد الشّیخ للتّراث.
4
ابنالنّدیم، محمّد بن اسحاق. (1997م.). الفهرست. بیروت: دارالمعرفه.
5
ابنوصیف شاه، ابراهیم. (بیتا). مختصر عجائب الدّنیا. تصحیح سیّد حسن کسروی. بیروت: دار الکُتُب العلمیّه.
6
ارداویرافنامه. (1386). ترجمه و تحقیق ژاله آموزگار. چاپ سوم. تهران: انتشارت معین و انجمن ایرانشناسی فرانسه.
7
الإصفهانی، حمزة بن حسن. (بیتا). تاریخ سنیّ ملوک الأرض و الأنبیاء. بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة.
8
الیاده، میرچا. (1365). «ادبیّات نانوشتاری: اسطوره، فولکلور، ادبیّات عامیانه». چیستا. ترجمة مدیا کاشیگر. شمارة 29. صص 698ـ686.
9
الأنصاری الدّمشقی، محمّد بن أبیطالب. (1382). نخبة الدّهر فی عجائب البحر و البرّ. حمید طبیبیان. تهران: اساطیر.
10
اوستا؛ کهنترین سرودها و متنهای ایرانی. (1385). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. چاپ دهم. تهران: انتشارات مروارید.
11
بهار، مهرداد. (1373). جستاری چند در فرهنگ ایران. چاپ اوّل. تهران: انتشارات فکر روز.
12
بیضایی، بهرام. (1389). ریشهیابی درخت کهن. چاپ دوم. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
13
پراپ، ولادیمر. (1371). ریشههای تاریخی قصّههای پریان. ترجمة فریدون بدرهای. چاپ اوّل. تهران: انتشارات توس.
14
تبریزی، محمّدحسین بن خلف. (1342). برهان قاطع. به اهتمام محمّد معین. چاپ دوم. تهران: کتابفروشی ابنسینا.
15
الحموی، شهابالدّین یاقوت. (1993م.). معجم الأدباء. تصحیح احسان عبّاس. چاپ اوّل. بیروت: دارالغرب الإسلامی.
16
خجسته، فرامز و محمّدرضا حسنی. (1389). «تحلیل داستان سیاوش بر بنیاد ژرفساخت الهة باروری و ایزد گیاهی». تاریخ ادبیّات. شمارة 64. صص 96ـ77.
17
خدیش، پگاه. (1387). ریختشناسی افسانههای جادویی. چاپ اوّل. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
18
الدّینوری، أحمد بن داود. (1373). أخبار الطّوال. تصحیح محمّد عبدالمنعم عامر. قم: نشر الشّریف الرّضی.
19
رامهرمزی، بزرگ بن شهریار. (1348). عجائب الهند؛ برّه و بحره و جزائره. ترجمة محمّد ملکزاده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
20
زعیمیان، تغرید. (2003م.). الآراء الفلسفیّة عند أبی العلاء المعرّی و عمر الخیّام. چاپ اوّل. القاهره: الدار الثّقافیّة للنشر.
21
السّیرافی، حسن بن یزید. (بیتا). رحلة السّیرافی. تصحیح عبدالله محمّد حبشی. أّبوظبی: المجمع الثّقافی.
22
السّیوطی، عبدالرّحمن. (1993م.). الدرّ المنثور فی التّأویل بالمأثور. بیروت: دارالفکر.
23
شجاعی، محسن و علی بهرامیان. (1382). فرهنگستان زبان و ادبیّات فارسی. ضمیمة شمارة 15 نامة فرهنگستان. صص 53ـ1.
24
الشهرستانی، أبوبکر أحمد. (1404ق.). الملل و النّحل. تصحیح محمّد سیّد کیلانی. بیروت: دارالمعرفه.
25
الطبری، محمّد بن جریر. (1387). تاریخ الرسل و الملوک. چاپ دوم. بیروت: دارالتّراث.
26
ــــــــــــــــــــــ . (2000 م.). جامع البیان فی تأویل القرآن. تصحیح أحمد محمّد شاکر. چاپ اوّل. بیروت: مؤسّسة الرّسالة.
27
عبدالرّحمن، عائشه. (1962م.). الغفران لأبی العلاء المعرّی. القاهره: دارالمعارف.
28
عوض، لویس. (1996 م.). علی هامش الغفران. بیروت: دار الهلال.
29
فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. چاپ هفدهم. تهران: نشر قطره.
30
القلقشندی، أبوالعباس أحمد. (1980م.). نهایة الأرب فی معرفة أنساب العرب. تصحیح ابراهیم الأبیاری. چاپ دوم. بیروت: دارالکتب اللّبانیین.
31
کنجیان خناری، علی. (2001 م.). مصادر ثقافة أبی العلاء. چاپ اوّل. القاهره: الدّار الثّقافیة للنّشر.
32
لاهیجی، شهلا و مهرانگیز کار. (1371). شناخت هویّت زن ایرانی در گسترة پیشتاریخ و تاریخ. چاپ اوّل. تهران: انتشارات روشنگران.
33
لریمر، دیوید. (1353). فرهنگ مردم کرمان. به کوشش فریدون وهمن. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
34
لوفر، دلاشو. (1386). زبان رمزی قصّههای پریوار. ترجمة جلال ستّاری. چاپ دوم. تهران: انتشارات توس.
35
مارزُلف، اولریش. (1371). طبقهبندی قصّههای ایرانی. ترجمة کیکاووس جهانداری. چاپ اوّل. تهران: انتشارات سروش.
36
محسنی، مرتضی و مریم ولیزاده. (1390). «بنمایههای توتمیسم در قصّههای عامیانة ایران». فصلنامة ادبیّات عرفانی و اسطورهشناسی. شمارة 23. صص 180ـ155.
37
مختاریان، بهار. (1387). الف. «خاستگاه اسطورهای نام سیاوش». نامة انجمن. شمارة 29. صص 152ـ141.
38
ــــــــــــ . (1387). ب. «موی بریدن در سوگواری». نامة فرهنگستان. شمارة40. صص 55 ـ50.
39
المسعودی، علیّ بن حسین. (بیتا). الف. مروجالذّهب و معادن الجوهر. تصحیح أسعد داغر. قم: دارالهجره.
40
ــــــــــــــــــــــــ . (1938م.). أخبار الزّمان. تصحیح عبدالحمید احمد حنفی. چاپ اوّل. بیجا.
41
ـــــــــــــــــــــــ . (بیتا). ب. التّنبیه و الإشراف. تصحیح عبدالله إسماعیل الصاوی. القاهره: دار الصّاوی.
42
المعرّی، أبوالعلاء أحمد بن عبدالله. (بیتا). رسالة الغفران. تصحیح عائشة بنت الشاطئ. چاپ ششم. القاهره: دارالمعارف.
43
المقدسی، مطهّر بن طاهر. (بیتا). البدء و التّاریخ. بور سعید. مکتبة الثّقافة الدینیّه.
44
موسی باشا، عمر. (1989م.). نظرات جدیدة فی غفران أبی العلاء. چاپ اوّل. دمشق: دار طلاس.
45
ولی، وهاب و میترا بصیری. (1379). ادیان جهان باستان. ج 3. چاپ اوّل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
46
هدایت، صادق. (1312). نیرنگستان. تهران: کتابخانه و مطبعة دانش.
47
هزار و یک شب. (1386). ترجمة عبداللّطیف تسوجی تبریزی. چاپ دوم. تهران: انتشارات هرمس.
48
الیازجی، کمال. (1994م.). جولة فی لزومیّات المعرّی. بیروت: الجامعة الأمریکیّه.
49
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل داستان گدای ساعدی بر اساس اصول و ویژگیهای مکتب اگزیستانسیالیسم
چکیده
اگزیستانسیالیسم مکتبی فلسفی است که نخستین بار سارتر آن را اشاعه داد. بر طبق اصول این نظام اندیشگی انسان نخست به وجود خود پی میبرد و آنگاه تعریفی از خود و جهانش ارائه میدهد کهاز این پس باید آن را بسازد. پس از این وجود یافتن، او همواره با مسایلی روبهرو است که عناصر اصلی اندیشة اگزیستانسیالیسم میباشند: آزادی و وانهادگی، دلهره، بیچارگی و نوستالژی. در این مقاله بر آنیم تا داستان «گدای» ساعدی را بر اساس ویژگیهای این مکتب بررسی کنیم. مطالب به روش کتابخانهای ـ اسنادی گردآوری شد و با توجّه به نکات گفته شده، مشخّص شد غلامحسین ساعدی، نویسندة توانای داستان کوتاه، در داستان «گدا» تمامی مسایل طرح شده در این مکتب را در قالب شخصیّت خانم بزرگ ارایه داده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_1002_9f70e641f42c1ad66e66705fa1782a2a.pdf
2015-05-17
105
124
اگزیستانسیالیسم
سارتر
غلامحسین ساعدی (گوهر مراد)
داستان گدا
محسن
محمّدی فشارکی
fesharaki311@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه اصفهان، اصفهان
LEAD_AUTHOR
رویا
هاشمیزاده
roya.h2634@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه اصفهان، اصفهان
AUTHOR
منابع و مآخذ
1
آژند، یعقوب. (1363). ادبیّات نوین ایران. چاپ اوّل. تهران: انتشارات امیرکبیر.
2
استراترن، پُل. (1379). آشنایی با سارتر. ترجمة زهرا آرین. تهران: مرکز.
3
امنخانی، عیسی. (1392). اگزیستانسیالیسم و ادبیّات معاصر ایران. چاپ اوّل. تهران: علمی.
4
بارت، ویلیام. (1354). اگزیستانسیالیسم چیست؟ترجمة منصور مشکینپوش. تهران: آگاه.
5
براهنی، رضا. (1362). قصّهنویسی. چاپ سوم. تهران: نشر نو.
6
بریکر، هاریت. (1383). مهرطلبی. ترجمة مهدی قراچهداغی. چاپ دوم. تهران: انتشارات پیک بهار.
7
خدایار، امیرمسعود. (1367). فرهنگ مکتبهای سیاسی، فرهنگی. بیجا: انتشارات خورشید.
8
دستغیب، عبدالعلی. (1354). فلسفههای اگزیستانسیالیسم. تهران: بامداد.
9
دهخدا، علیاکبر. (1325). لغتنامة دهخدا. تهران: نشر چاپخانه.
10
سارتر، ژان پُل. (1354). آنچه من هستم. ترجمة مصطفی رحیمی. تهران: انتشارات آگاه.
11
ــــــــــــــ . (1361). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر. ترجمة مصطفی رحیمی. تهران: مروارید.
12
ــــــــــــــ . (1384). روانکاوی وجودی. ترجمة احمد سعادتنژاد. چاپ اوّل. تهران: نشر پرسش.
13
ساعدی، غلامحسین. (1355). واهمههای بینام و نشان. تهران: انتشارات نیل.
14
سپانلو، محمّدعلی. (1368). بازآفرینی واقعیّت. چاپ هشتم. تهران: انتشارات نگاه.
15
سیفالأمینی، علیرضا. (1364). نقد آثار غلامحسین ساعدی از نگاه نویسندگان. تهران: نشر اشاره.
16
عابدینی، حسن. (1366). صد سال داستاننویسی در ایران. ج 1. چاپ اوّل. تهران: نشر تندر.
17
کوروز، موریس. (1379). فلسفة هیدگر. ترجمة محمود نوالی. تهران: انتشارات حکمت.
18
مجیدی، علیرضا. (1386). «پروندهای برای نوستالژی». روزنامة ابتکار. نسخة شمارة 955. 19/4/1386؛ ebtekarnews.com.
19
موسوی، سیّد کاظم و فاطمه همایون. (1388). «اگزیستانسیالیسم هدایت و بُنبست نوستالژی در سگ ولگرد». ادبپژوهی. ش 10. صص 156ـ137.
20
هورنای، کارن. (1363). تضادهای درونی ما. ترجمة محمّدجعفر مصفّا. چاپ چهارم. تهران: انتشارات بهجت.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی زمانمندی روایت در رمان سالمرگی بر اساس نظریّة ژرار ژنت
چکیده
زمان در روایت یکی از مباحث مهمّ است که در دهههای أخیر مورد توجّه روایتشناسان مختلف قرار گرفته است. از این میان، نقش مهمّ ژرار ژنت، ساختارگرای فرانسوی، در تکوین نظریّة زمان روایی به عنوان یکی از مهمترین مؤلّفههای پیشبرد روایت داستانی، بسیار قابل توجّه است. ژنت نظریّة زمان در روایت خود را در سه محور نظم، تداوم و بسامد مطرح میکند. این پژوهش که به روش ساختارگرایانه انجام شده، نشان میدهد از میان مؤلّفههای روایت، زمانمند بودن آن در رمان «سالمرگی» چشمگیرتر است. در این رمان، نویسنده برای بنای پیرنگ مورد نظر خود توالی خطّی زمان را بر هم میزند و با شکست زمان کنونی در صدد تغییر زمان تقویمی به زمان روایت بر میآید. اصغر الهی از تکنیکهای روایت گذشتهنگر و آیندهنگر در راستای ایجاد خلأ و تعلیق در داستان و همزمان گرهگشایی به واسطة همین نابهنگامیها بهره میجوید. نویسنده در مواردی برای انتقال سریع پیام خود از شتاب مثبت به وسیلة حذف بُرش زیادی از زمان رخداد بهره میبرد. در برخی موارد از شتاب ثابت و مثبت استفاده میکند، امّا به طور کُل، به نسبت حجم اختصاصیافته به متن در مقابل زمان رخداد، رمان دارای شتابی منفی است. از بسامد بازگو جز در موارد اندکی در رمان استفاده نشده است و در مقابل، از بسامد مفرد و مکرّر فراوان استفاده شده است. میتوان گفت بسامد مکرّر در این رمان تکرار معنیدار وقایع از سوی نویسنده است. لازم به ذکر است که این دو گونه بسامد موجد تعلیق در رمان نیز شده است.
https://ltr.atu.ac.ir/article_1003_00240c7e9be774594d43052aacfc5f24.pdf
2015-05-17
125
144
رمان فارسی
سالمرگی
اصغر الهی
زمان در روایت
ژرار ژنت
محمّد
بهنامفر
mbehnamfar@birjand.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه بیرجند، بیرجند
AUTHOR
اکبر
شامیان ساروکلایی
ashamiyan@birjand.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه بیرجند، بیرجند
AUTHOR
زینب
طلایی
std_zeinab.talaei@khu.ac.ir
3
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، تهران
LEAD_AUTHOR
منابع و مآخذ
1
احمدی، بابک. (1378).ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
2
الهی، اصغر. (1385).سالمرگی. چاپ اوّل. تهران: چشمه.
3
تولان، مایکل جی. (1383). درآمدی نقّادانه ـ زبانشناختی بر روایت. ترجمة ابوالفضل حری. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
4
تودوروف، تزوتان. (1379). بوطیقای ساختارگرا. ترجمة محمّد نبوی. تهران: آگه.
5
جاهدجاه، عبّاس و رضایی، لیلا. (1390). «بررسی تداوم زمان در حکایتهای فرعی کلیله و دمنه». بوستان ادب. شمارة 3. سال سوم. صص 48ـ27.
6
ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمة ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
7
ژنت، ژرار. (1388). «نظم در روایت». گزیدة مقالات روایت. مارتین مککوئیلان. ترجمة فتّاح محمّدی. تهران: مینوی خرَد. صص 150ـ142.
8
عمادی، اسدالله. (1387). «نگاهی به جهان داستانی اصغر الهی». گیلان ما. ش 31. ص 85.
9
مارتین، والاس. (1382). نظریّههای روایت. ترجمة محمّد شهبا. تهران: هرمس.
10
مندنیپور، شهریار. (1383). کتاب ارواح شهرزاد (سازهها، شگردها و فرمهای داستان نو). تهران: ققنوس.
11
میرعابدینی، حسن. (1391). «به یاد اصغر الهی». فصلنامة نگاه نو. ش94. ص 128.
12
نیکمنش، مهدی و سلیمیان، سونا. (1389). «بررسی زمان روایت در نمایشنامة زنان مهتابی، مردان آفتابی». پژوهشهای زبان و ادبیّات فارسی. شمارة 19. صص 235ـ213.
13
Chatman, Seymour. (1978). “Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film”. Ithaca and London: Cornell UP.
14
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل جامعهشناختی شخصیّت در رمان بادبادکباز
چکیده
جامعهشناسی رمان زمینة نقد و بررسی جامعهشناسانة بسیاری از آثار ادبی را که قابلیّت این گونه نقد را دارند،فراهم کرده است. این شاخه از جامعهشناسی ادبیّات، رمان را مادّة مطالعات خود قرار داده تا بتواند پیوند جامعه و ادبیّات و تأثیرهای متقابل این دو را نشان دهد و از این راه، به حقایق اجتماعی پیدا و پنهان جامعه و همخوانی آن با ساختار اثر ادبی بپردازد.اهمیّت و جایگاه شخصیّت در رمان و اجتماع، تحلیل جامعهشناختی شخصیّتها را در حوزةجامعهشناسی رمان اقتضا میکند.آثار خالد حسینی از این لحاظ که او نویسندهای است واقعگرا، قابلیّت نقد و بررسی جامعهشناسانه را دارد. او در رمانهایش به وقایع و حقایق جامعة افغانستان پرداخته است و با طرح موضوعهایی مانند نژاد، قومیّت، جنگ و مهاجرت، سعی در آسیبشناسی مشکلات و معضلات اجتماعی و نقد آن داشته است. نویسنده در سیر حوادث تاریخی و تحوّلات اجتماعی رمان بادبادکباز به موضوعهایی میپردازد که جامعة افغانستان از آن رنج میبرد. نگارنده در این پژوهش میکوشد با استفاده از چند عامل مهم که در شکلگیری شخصیّت در فضای جامعه و رمان مؤثّرند، با تحلیل جامعهشناختی شخصیّتهای رمان بادبادکباز، موضوعات اجتماعی مطرح شده را ریشهیابی کند و تأثیر عوامل جامعهشناختی را در شکلگیریشخصیّتها و شخصیّتپردازی نشان دهد.عوامل تأثیرگذار اجتماعی در شخصیّتپردازی مورد استفاده در این مقاله عبارتند از: تحوّلات اجتماعی و حوادث تاریخی، نقش شخصیّت در جامعه،رویارویی شخصیّت با دیگران، عوامل بازدارندةشخصیّت در اجتماع، بُعد درونی و بُعد اجتماعی شخصیّت.
https://ltr.atu.ac.ir/article_1004_37d8d900c3f7596e85b87866044388ca.pdf
2015-05-17
144
173
رمان
جامعهشناسی
شخصیّت
بادبادکباز
افغانستان
خالد حسینی
زینب
نوروزی
zeynabnowruzi@birjand.ac.ir
1
استادیار دانشگاه بیرجند، بیرجند
LEAD_AUTHOR
علیرضا
اسلام
alirezaeslam@ birjand.ac.ir
2
استادیار دانشگاه بیرجند، بیرجند
AUTHOR
سیّد علیرضا
جعفری
salamebaran1362@gmail.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بیرجند، بیرجند
AUTHOR
ایوتادیه، ژان. (1378). نقد ادبی در قرن بیستم.ترجمة مهشید نونهالی. تهران: انتشارات نیلوفر.
1
براهنی، رضا. (1362). قصّهنویسی. چاپ سوم. تهران: نشر نو.
2
بورنف، رولان و رئال اوئله. (1387). جهان رمان. ترجمة نازیلا خلخالی. تهران، نشر مرکز.
3
پوینده، محمّدجعفر. (1377). مجموعه مقالات درآمدی بر جامعهشناسی ادبیّات. تهران: انتشارات نقش جهان.
4
تودورف، تزوتان. (1377). منطق گفتگویی. ترجمة داریوش کریمی. تهران: نشر مرکز.
5
حسینی، خالد حسینی. (1389). بادبادکباز. ترجمة مهدی غبرائی. تهران: انتشارات نیلوفر.
6
زرافا، میشل. (1368). ادبیّات داستانی(رمان و واقعیّت اجتماعی). ترجمة نسرین پروینی. تهران: انتشارات فروغی.
7
سیگر، لیندا. (1388). خلق شخصیّت. ترجمة مسعود مدنی. تهران: انتشارات رهروان پویش.
8
گلدمن، لوسین. (1381). جامعهشناسی ادبیّات؛ دفاع از جامعهشناسی رمان.ترجمة محمّدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
9
لوکاچ، گئورگ. (1381). نظریّة رمان. ترجمة حسن مرتضوی. تهران: نشر قصّه.
10
موسوی، عسکر. (1379). هزارههای افغانستان، ترجمة اسدالله شفایی. تهران: انتشارات مؤسّسة فرهنگی هنری نقش سیمرغ.
11
و. زیما، پیر. (1377). «روشهای تجربی و دیالکتیکی در جامعهشناسی ادبیّات». درآمدی بر جامعهشناسی ادبیّات. ترجمة محمّدجعفر پوینده. تهران: انتشارات نقش جهان.
12
ولک، رنه و استین وارن. (1390). نظریّة ادبیّات. ترجمة ضیاء موحّد و پرویز مهاجر. چاپ سوم. تهران: انتشارات نیلوفر.
13